«Τα Σπάτα; Ψυχρά, χωρίς χαρακτήρα»

«Γνωρίζετε τη μεταμόρφωση της πόλης των Αθηνών με τους Ολυμπιακούς Αγώνες«; ρωτήθηκε ο Ολλανδός Ρεμ Κούλχας, έναν από τους σημαντικότερους αρχιτέκτονες στον κόσμο σήμερα. «Ναι», απάντησε ξερά.

- Ποια είναι η άποψή σας;

Δίστασε. «Δεν είμαι απογοητευμένος ακόμη».

- Ο συνάδελφός σας ο Καλατράβα έκανε πολλές δουλειές εδώ.

«Αυτό επιβεβαιώνει τη θεωρία μου. Ο Καλατράβα είναι ο κατάλληλος άνθρωπος. Ξέρει ακριβώς τι να κάνει όταν δεν υπάρχει η πολυτέλεια του χρόνου».

- Και το νέο μας αεροδρόμιο πώς σας φάνηκε;

«It's generic (γενικό, κοινότοπο, χωρίς ιδιαιτερότητα και χαρακτήρα). It's crispy» (ψυχρούτσικο, ατσαλάκωτο), κατέληξε.

Ο 57χρονος πανύψηλος Ρεμ Κούλχας βρέθηκε στη Ελλάδα (πριν το 2004) καλεσμένος από το Ελληνικό Ινστιτούτο Αρχιτεκτονικής για να δώσει διάλεξη στο Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο. Η διάλεξη, οργανωμένη σε συνεργασία με την ολλανδική πρεσβεία και την Πολιτιστική Ολυμπιάδα.

Δεν έρχεται πρώτη φορά στη χώρα μας. Η Ελλάδα είναι ταυτισμένη μέσα του με την αρχή της διεθνούς φήμης καριέρας του. Μαζί με τον Ελληνα Ηλία Ζεγκέλη ίδρυσε τον Οργανισμό Μητροπολιτικής Αρχιτεκτονικής (ΟΜΑ) με έδρα το Ρότερνταμ και παραρτήματα σε όλα τα μητροπολιτικά κέντρα. Ο ίδιος, εξάλλου, είναι ένας πολίτης του κόσμου. Ταξιδεύει συνεχώς δουλεύοντας για τη σύγχρονη πόλη.

Η διάλεξη του βραβευμένου με το Pritzker 2000 (το Νόμπελ Αρχιτεκτονικής) Ρεμ Κούλχας ξεκίνησε με μια αποκάλυψη:

«Ανακάλυψα πριν από μερικά χρόνια ότι αν βάλεις το σήμα του γεν μπροστά από το σήμα του ευρώ και αυτό μπροστά από το σήμα του δολαρίου δημιουργείται η λέξη YES! Αυτή η λέξη είναι ο ορισμός της αρχιτεκτονικής σήμερα», είπε. Οι συνέπειες του «YES» πάνω στην αρχιτεκτονική είναι το αντικείμενο των διδασκαλιών του στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ.

Έγραψε δυο βιβλία (μεταξύ άλλων). Το πρώτο είναι το «Harvard guide to shopping», μια προσπάθεια να «κοιτάξουμε το τέρας του καπιταλισμού κατάμουτρα». «Κάθε δραστηριότητά μας σήμερα», τόνισε, «απαιτεί τις αγορές μας για να επιβιώσει και το αντίθετο. Τα πολιτικά καθεστώτα, οι εκκλησίες, τα αεροδρόμια δεν μπορούν να επιβιώσουν χωρίς τα ψώνια μας. Δυστυχώς, η αρχιτεκτονική μένει ακόμη έξω απ' αυτή τη διαδικασία. Οι αγορές μας αναπτύσσουν συγκεκριμένους κανόνες και επιφέρουν καίριες αλλαγές, που η αρχιτεκτονική τις αγνοεί. Αγνοεί επομένως τις κύριες δυνάμεις εξέλιξης της αστικής πόλης. Αυτό το απαλό πέρασμα από τον ένα όροφο στον άλλο μέσα στο εμπορικό κέντρο, το ότι δεν έχει σημασία σε ποιον είσαι, πρέπει να είναι το νόημα της αρχιτεκτονικής σήμερα».

Το δεύτερο βιβλίο του αναφέρεται στις επιπτώσεις της ελεύθερης αγοράς στην κομμουνιστική Κίνα. Στα σλάιντς που δείχνει, φαίνεται μια πόλη της Κίνας, που έχει στο κέντρο της ένα τεράστιο πάρκο με γήπεδα τένις κ.ά. περικυκλωμένο από έναν τοίχο αστικής ανάπτυξης.

«Στην Κίνα συμβαίνει το εξής παράδοξο. Σε σχέση με την Ευρώπη και την Αμερική, έχει ελάχιστους αρχιτέκτονες. Πόσα χρήματα βγάζουν αυτοί οι αρχιτέκτονες; Εξαιρετικά λίγα. Πόσο χτίζουν όμως; Πολύ, το διπλάσιο απ' όσο χτίζουμε στην Ευρώπη και την Αμερική! Το επάγγελμά μας, λοιπόν, είναι αργό στο να συλλάβει τις αλλαγές που γίνονται στον κόσμο», κατέληξε ο Κούλχας.

Στη συνέχεια μάς πήγε στην Αμερική και στα μαγαζιά του οίκου μόδας Prada. Υπάρχουν 200 Prada σε όλο τον κόσμο και αναμένεται να αυξηθούν, είπε. Οι ιδρυτές φοβόνταν ότι η αύξηση αυτή θα είχε αποτέλεσμα τη μείωση του πρωτοποριακού και πειραματικού στοιχείου της μάρκας, κάτι που θα ήταν φυσικά ολέθριο. Ο Κούλχας ανέλαβε να τους καθησυχάσει, επεμβαίνοντας με τρόπο ...πρωτοποριακό και πειραματικό στα κεντρικά καταστήματα (Νέα Υόρκη, Λος Αντζελες, Σαν Φρανσίσκο). Ενας, δηλαδή, αρχιτέκτονας έσωσε το ίματζ ενός οίκου μόδας.

(πηγή: ΒΗΜΑ)