Καστοριά

Βορειοδυτικά της Μακεδονίας, ανάμεσα στον Γράμμο και το Βίτσι, η Καστοριά αναδύεται μέσα από τη λίμνη, σαν άλλη Αφροδίτη, ταράζοντας τα νερά των τουριστικών επιλογών σας και επαναπροσδιορίζοντας τον χάρτη των πιο δημοφιλών προορισμών. Μια χούφτα χιόνι από την Πίνδο, λίγη από την αχλή ενός πρωινού και η άχνη για το δικό σας παραμύθι είναι έτοιμη. Η Καστοριά μοιάζει με όνειρο... χειμερινής νυκτός. Ετοιμαστείτε να βιώσετε τη μαγεία και να ζήσετε τον μύθο της.
Η πόλη της Καστοριάς απλώνεται νωχελικά σε υψόμετρο 627 από την επιφάνεια της θάλασσας. Ιστορικά και γεωγραφικά ταυτίζεται με την αρχαία Κήλητρον (Κέλετρον). Από τότε φαίνεται ότι υπήρξε πόλη- θέλγητρο, με το όνομά της (κηλώ=θέλγω) να υποδηλώνει τη διαχρονικότητα της ομορφιάς της. Αργότερα, μετονομάστηκε σε Διοκλητιανούπολη, Ιουστινιανούπολη και τελικά επικράτησε η Καστοριά. Οι δημοφιλέστερες εκδοχές για την ονομασία της είναι δύο: η μία σχετίζεται με τους κάστορες που παλαιότερα ζούσαν στην περιοχή και η άλλη με τον Κάστορα, τον μυθικό Διόσκουρο, γιο του Δία.

Το ιστορικό κέντρο της πόλης οριοθετείται νότια από τη συνοικία Ντολτσό (απολαυστικός ο περίπατος στην καρδιά του), περνά από την πλατεία Ομονοίας, για να καταλήξει στη βόρεια όχθη της λίμνης, στη συνοικία Απόζαρι.

Ολόκληρη η πόλη της Καστοριάς μπορεί να θεωρηθεί ένα υπαίθριο μουσείο βυζαντινού πολιτισμού, καθώς οι εκκλησίες της ξεπερνούν τις 75. Η μοναδική εκκλησία της πόλης με τρούλο είναι η Παναγιά η Κουμπελίδικη (10ος αιώνας) και ακριβώς σε αυτόν τον χαρακτηριστικό ψηλό, κυλινδρικό τρούλο, τον επονομαζόμενο κουμπέ, οφείλει το όνομά της. Μία άλλη εκκλησία που αξίζει να επισκεφτείτε είναι του Ταξιάρχη. Στον νάρθηκά της βρίσκεται ο τάφος του Μακεδονομάχου Παύλου Μελά.

Για να γνωρίσετε καλύτερα την πόλη αξίζει να περιπλανηθείτε γύρω από τα τείχη, εποχής Ιουστινιανού, με τα πόδια ή με ποδήλατο. Αν το επιτρέπει η φυσική σας κατάσταση (διαφορετικά με αυτοκίνητο) ανεβείτε μέχρι τον Προφήτη Ηλία για να θαυμάσετε τη θέα στη λίμνη ή την κορυφή Ψαλίδα για να ατενίσετε το βουνό απέναντι, το οποίο λέγεται ότι είναι λαξευμένο ώστε να απεικονίζεται το προφίλ του Μεγάλου Αλεξάνδρου.

Μαγευτική όμως είναι η διαδρομή στην περιφερειακή παραλίμνια οδό η οποία είναι ασφαλτοστρωμένη (μονόδρομης διέλευσης αυτοκινήτων) και πλαισιώνεται από πλατάνια, αμυγδαλιές και αγριοτριανταφυλλιές. Στο ανατολικό άκρο της χερσονήσου επισκεφτείτε το μοναστήρι της Μαυριώτισσας, του 12ου αιώνα (τηλ. 24670 22714). Με εντυπωσιακές τοιχογραφίες και στην εξωτερική του όψη, ορθώνει το παράστημά του προκαλώντας το ενδιαφέρον των περιηγητών.

Ξεχωριστής ομορφιάς ξωκκλήσι είναι αυτό του Αϊ -Νικόλα στους Αμπελοκήπους Καστοριάς, σφηνωμένο μέσα σε μια σπηλιά που δημιουργούν οι σχηματισμοί των βράχων με μόνη πρόσβαση μια σκάλα με 150 σκαλοπάτια.

Αν έχετε χρόνο για εκδρομές εκτός πόλεως, αξίζει να επισκεφτείτε τα περίφημα Κορέστεια, παραδοσιακούς οικισμούς βορειοδυτικά της πόλης στους οποίους θα δείτε τα φημισμένα αρχοντικά, εξαίρετα δείγματα παραδοσιακής μακεδονίτικης αρχιτεκτονικής.

Η Ορεστιάδα της Καστοριάς
Την ιδιαίτερη γεωφυσική της μορφολογία η Καστοριά την οφείλει στην πανέμορφη λίμνη της.

Η λίμνη Ορεστιάδα αποτελεί κατάλοιπο μιας παλαιότερης βάθους 50 μέτρων, η οποία σχηματίστηκε πριν από 10.000.000 χρόνια. Η σημερινή της μορφή αντιστοιχεί σε έκταση 28 τετρ. χλμ. και μέγιστο βάθος 8,50 μέτρων.

Η ευρύτερη περιοχή και τα παρόχθια δάση της έχουν ενταχθεί στο Ευρωπαϊκό Δίκτυο ΝΑΤURΑ 2000 και βρίσκονται στις χαρακτηρισμένες περιοχές ως τόποι ιδιαίτερου φυσικού κάλλους. Η λίμνη Ορεστιάδα αποτελεί έναν από τους πλέον σπάνιους υδροβιότοπους της Ευρώπης, καθώς είναι η μοναδική φυσική λίμνη της Ελλάδας η οποία διαθέτει δάση σημαντικής έκτασης με υδρόφιλα δένδρα που φιλοξενούν πάνω από 200 είδη πουλιών, όπως κύκνους και αργυροπελεκάνους, πολλά είδη από τα οποία είναι σπάνια και απειλούμενα με εξαφάνιση. Έχει συμπεριληφθεί στον κατάλογο (SRΑ) που αφορά τις περιοχές υψηλής σπουδαιότητας για την ορνιθοπανίδα, γι΄ αυτό και το κυνήγι έχει απαγορευτεί.

Ο πλέον απολαυστικός τρόπος για να την ανακαλύψετε είναι κάνοντας τον περίπλου της χερσονήσου με το δημοτικό τουριστικό σκάφος («Ορεστειάς»- έχει καθημερινά τακτικά δρομολόγια). Αυτή η περιήγηση μοιάζει με ταξίδι σε περασμένες εποχές, καθώς η αμφιθεατρική διάταξη των παλαιών διατηρητέων σπιτιών γύρω από την Ορεστιάδα δημιουργεί μια ατμόσφαιρα παραμυθιού, ενώ οι βυζαντινές εκκλησίες και τα μικρά ξωκκλήσια που ξεπροβάλλουν απροσδόκητα από τις συνοικίες προσφέρουν στον επισκέπτη ένα θέαμα μοναδικού αρχιτεκτονικού κάλλους.

info
Στο άμεσο μέλλον πρόκειται να λειτουργήσει στην πόλη της Καστοριάς ένα πρότυπο ενυδρείο για τα ενδημικά ψάρια της λίμνης. Στον ίδιο χώρο θα στεγαστεί το Κέντρο Περιβαλλοντικής Έρευνας και ένα Πάρκο Περιβαλλοντικής Αγωγής. Έχει ήδη δημιουργηθεί σταθμός περίθαλψης άγριων ζώων σε συνεργασία με το ΕΚΠΑΖ (Ελληνικό Κέντρο Περίθαλψης Άγριων Ζώων).

Οι Απόκριες της Καστοριάς
Μία φορά τον χρόνο η πόλη της Καστοριάς γεμίζει κόσμο από όλη την Ελλάδα. Αφορμή, ένα τριήμερο απίστευτου ξεφαντώματος, τα περίφημα Ραγκουτσάρια, από τις 6 Ιανουαρίου, ανήμερα των Θεοφανείων, μέχρι τις 8 (ημέρα της Αγίας Δομινίκης) με τη παρέλαση των καρναβαλιστών στη συνοικία Ντολτσό.
Oι ρίζες του εθίμου ανάγονται στην κλασική αρχαιότητα, με τη διονυσιακή λατρεία, στα ρωμαϊκά χρόνια με τα Saturnalia, δηλαδή γιορτές προς τιμήν του Κρόνου, ενώ το έθιμο διατηρήθηκε στη βυζαντινή περίοδο, για να εξελιχθεί στη σημερινή του μορφή.

Όσοι συμμετέχουν είναι μεταμφιεσμένοι, φορώντας μάσκες με τρομακτική όψη, για το ξόρκισμα των κακών πνευμάτων, μακριά από την πόλη. Οι μασκαρεμένοι εξαγοράζουν αυτή την προσφορά τους αναζητώντας δώρα και ζητιανεύοντας από τον κόσμο, δικαιολογώντας την πιθανή λατινική προέλευση της ονομασίας του εθίμου από το rogatores που σημαίνει ζητιάνοι.

Έτσι, το απόγευμα της πρώτης ημέρας (6 Ιανουαρίου) τα λεγόμενα μπουλούκια- το καθένα είθισται να έχει τη δική του παραδοσιακή ορχήστρα χάλκινων οργάνων- ξεχύνονται στους δρόμους της πόλης σε ξέφρενο ρυθμό μέχρι αργά το βράδυ. Τη δεύτερη μέρα (του Αϊ-Γιαννιού), επισκέπτονται τα σπίτια απρόσκλητοι, όπου πειράζουν και τελικά παρασέρνουν μαζί τους στον χορό τους οικοδεσπότες.

Την τελευταία ημέρα (την επονομαζόμενη Πατερίτσα) οι εκδηλώσεις των Ραγκουτσάριων κορυφώνονται με τη μεγάλη παρέλαση των καρναβαλιστών στην οδό Μητροπόλεως, η οποία καταλήγει στη μεσαιωνική πλατεία Ντολτσό για ξεφάντωμα μέχρι τελικής πτώσεως.

info
Καθ΄όλη τη διάρκεια των τριήμερων εκδηλώσεων στα κεντρικά σημεία της πόλης (πλατεία Δημαρχείου, Ομονοίας, οδός Μητροπόλεως) προσφέρεται από τον Δήμο και τον Σύλλογο Καστοριανού Καρναβαλιού κρασί σε όλους τους επισκέπτες.

Η πρωτεύουσα της γούνας
Η τέχνη της καστοριανής γουνοποιίας αποτελεί, μαζί με τον τουρισμό, την πλέον σημαντική οικονομική δραστηριότητα της περιοχής. Η επεξεργασία και παραγωγή αρχίζει από τον 16ο αιώνα. Η Καστοριά εξελίχθηκε σε ένα από τα παγκοσμίου φήμης κέντρα παραγωγής και διάθεσης γούνας, παρουσιάζοντας εξαιρετικά δείγματα σε διεθνείς εκθέσεις και τροφοδοτώντας τις μεγαλύτερες και πιο απαιτητικές αγορές του κόσμου, όπως της Νέας Υόρκης, του Παρισιού και του Μονάχου. Στην πόλη, πλήθος καταστημάτων διαθέτουν γούνες για όλα τα γούστα και τα βαλάντια, ενώ την άνοιξη ο Σύνδεσμος Γουνοποιών Καστοριάς (τηλ. 24670 22353) διοργανώνει την Ετήσια Διεθνή Έκθεση Γούνας στο Εκθετήριο- Δημοπρατήριο Γούνας Καστοριάς (τηλ. 24670 27771).

Τα καστοριανά καράβια
Από τα αξιοθέατα της λίμνης είναι οι βάρκες της. Πλώρη και πρύμνη δεν ξεχωρίζουν! Έχουν το ίδιο σχήμα και είναι ανασηκωμένες πάνω από την κουπαστή. Οι πλευρές τους ονομάζονται περβάζια. Θεωρούνται η εξέλιξη της πιρόγας του νεολιθικού λιμναίου οικισμού.

Τα καστοριανά καράβια κατασκευάζονται από ξύλο φτελιάς ή καραγάτσι. Αποτελούν χαρακτηριστικό τύπο βάρκας για τις λειτουργικές ανάγκες των αλιέων της λίμνης.

ΑΞΙΖΕΙ ΝΑ ΔΕΙΤΕ
Ο λιμναίος προϊστορικός οικισμός
Στη θέση Νησί της νότιας όχθης της λίμνης Ορεστιάδας, μόλις 7 χλμ. από το κέντρο της Καστοριάς, έχει ανακαλυφθεί ένας από τους παλαιότερους λιμναίους προϊστορικούς οικισμούς της Ευρώπης και ο μοναδικός ανασκαμμένος της Ελλάδας. Αυτή η υδάτινη πολιτεία, η οποία τοποθετείται χρονολογικά στη Νεολιθική περίοδο, αποτελείται από υπερυψωμένα σπίτια σε ξύλινες πλατφόρμες και βρίσκεται στο χωριό Δισπηλιό. Τα ευρήματα των ανασκαφών αποκαλύπτουν την προηγμένη τεχνογνωσία των κατοίκων της στην αλιεία και στην καλλιέργεια της γης. Έχουν βρεθεί βάζα αποθήκευσης αργίλου, σκεύη μαγειρικής σε μορφή βάρκας, καθώς και κοσμήματα από κόκαλο. Από τα πλέον σημαντικά ευρήματα θεωρείται το φλάουτο από κόκαλο πουλιού, το οποίο αποτελεί το παλαιότερο μουσικό όργανο της Ευρώπης και η ενεπίγραφη πινακίδα με την κωδικοποιημένη γραφή, η οποία εικάζεται ότι είναι προπομπός της Γραμμικής Α΄.

Σήμερα, στο χωριό Δισπηλιό σε μια έκταση 20 στρεμμάτων έχει δημιουργηθεί το πρώτο οικομουσείο με σκοπό την αναπαράσταση του οικοσυστήματος του νεολιθικού λιμναίου οικισμού. Μοναδική είναι η αναπαράσταση με τις προϊστορικές κατοικίες και τα εργαλεία της καθημερινότητας των κατοίκων της 6ης χιλιετίας, οι οποίοι υπολογίζονται ότι έφταναν τους 3.000. Αξιοσημείωτη είναι η χωμάτινη κάλυψη που τοποθετούσαν στις καλύβες για την προστασία από πυρκαγιά, καθώς και η χρήση ενός είδους πιρόγας που δενόταν στην όχθη της λίμνης.

Απολιθωμένο δάσος Νόστιμου - Ασπροκκλησιάς
Πριν από 20 εκατομμύρια χρόνια, όταν η θάλασσα έφτανε μέχρι την Καστοριά, η έντονη ηφαιστειακή δραστηριότητα της περιοχής συνετέλεσε στην απολίθωση της φυτικής ύλης του παραθαλάσσιου δάσους, δημιουργώντας ένα διεθνούς φήμης γεωλογικό μνημείο. Ανακαλύφθηκε τυχαία το 1935 από έναν κάτοικο του χωριού Νόστιμο, ο οποίος εξορύσσοντας λιγνίτη διαπίστωσε την ύπαρξη απολιθωμένων κορμών. Το γεωπάρκο βρίσκεται στη θέση Βλάχος, 2 χλμ. από την Ασπροκκλησιά , και διαθέτει για τον επισκέπτη δύο περιπατητικούς διαδρόμους, μήκους 2,5 χιλιομέτρων. Στο Νόστιμο, που είναι από τα παλαιότερα χωριά του νομού, βρίσκεται το μουσείο του απολιθωμένου δάσους. Ανάμεσα στα εκθέματά του περιλαμβάνονται: απολιθωμένοι κορμοί δέντρων, (μερικοί φτάνουν σε ύψος 10 μέτρων), φοίνικες, σεκόγιες, κανέλες και θαλάσσια απολιθώματα όπως αστερίες, δόντια καρχαρία και χερσαία σπονδυλωτά. (Ώρες λειτουργίας: 11.00 - 17.00. Είσοδος: 2 ευρώ, τηλ. 24670 84588, 6932695955, υπεύθυνος μουσείου: Πέτρος Παπακωνσταντίνου).

Λαογραφικό Μουσείο
Στεγάζεται στο αρχοντικό του Νεράντζη Αϊβάζη στον οικισμό Ντολτσό. Τα εκθέματά του περιλαμβάνουν αντικείμενα οικιακής χρήσης, κοινωνικών δραστηριοτήτων των Καστοριανών, ενδυμασίες παλαιότερων εποχών, καθώς και εργαλεία για την επεξεργασία της γούνας. Στον χώρο του μουσείου υπάρχουν αναπαραστάσεις οικιακών χώρων, όπως το δωμάτιο με το τζάκι, το μέρος που ζύμωναν το ψωμί, αποθηκευτικοί χώροι για τα τρόφιμα και το κρασί (τηλ. 24670- 28603).

Μουσείο Ενδυματολογίας Καστοριάς
Στο αρχοντικό των Αδελφών Εμμανουήλ παρουσιάζεται μια σημαντική συλλογή από παραδοσιακές στολές (ανδρικές, γυναικείες, παιδικές) όχι μόνο από την πόλη της Καστοριάς, αλλά και την ευρύτερη περιοχή. Στα εκθέματα περιλαμβάνεται και μια πλούσια συλλογή νομισμάτων.

Σπηλιά Δράκου - Πόλη Καστοριάς
Δίπλα στο παρεκκλήσι του Αγίου Νικολάου της Μονής Παναγίας της Λαυριώτισσας, δηλαδή στη βόρεια πλευρά της χερσονήσου, 4 χιλιόμετρα από την πόλη βρίσκεται η σπηλιά του Δράκου. Η είσοδος του σπηλαίου απέχει 15 μέτρα από τον παραλίμνιο δρόμο, ενώ μετά τη χαρτογράφησή του αποκαλύφθηκαν στο εσωτερικό του 7 υπόγειες λίμνες, 10 αίθουσες και 5 διάδρομοισήραγγες. Το μεγαλύτερο βάθος φτάνει τα 18 μέτρα, η μέση θερμοκρασία 16 C-18 C και το ωφέλιμο μήκος των διαδρομών τα 500 μέτρα. Ανάμεσα στα εντυπωσιακότερα ευρήματα του σπηλαίου βρίσκονται οστά αρκούδας των σπηλαίων ηλικίας 10.000 χρόνων.

Βυζαντινό Μουσείο
Στα εκθέματα του Βυζαντινού Μουσείου περιλαμβάνονται ψηφιδωτά, γλυπτά, εκκλησιαστικά σκεύη, καθώς και συλλογές εικόνων από τα μέσα του 12ου έως και τον 17ο αιώνα (πλατεία Δεξαμενής, τηλ. 24670-26649).

Διοκλητιανούπολη
Ανασκαφές έχουν δείξει πως στη θέση της αρχαίας πόλης του Άργους Ορεστικού ήταν χτισμένη η Διοκλητιανούπολη. Ορισμένα οικήματα καθώς και τμήμα των τειχών έχουν έρθει στο φως. Η συνολική περίμετρος των τειχών ξεπερνά τα 2.700 μέτρα, από τα οποία έχουν αποκαλυφθεί μόνο τα 750. Συνήθως τα τείχη των φρουρίων έχουν κυκλικό σχήμα, όμως της Διοκλητιανούπολης είχαν τη μορφή τραπεζίου, ακολουθώντας το φυσικό ανάγλυφο του εδάφους.

ΦΑΓΗΤΟ
«Casablanca» (Νίκης 80, τηλ. 24670 29600). Για τους φανατικούς της παραδοσιακής, ελληνικής και μεσογειακής κουζίνας το εστιατόριο προσφέρει καθημερινά (εκτός Τρίτης) υπέροχες γευστικές δημιουργίες.
«Λίθος» (Ορεστιάδας 51, τηλ. 24670 26760). Αποτελεί έναν μοναδικό συνδυασμό cafe- bar- restaurant που ενδείκνυται για όλες τις ώρες της ημέρας και κάθε εποχή του χρόνου.
«Ντολτσό» (Τσακαλή 2, τηλ. 24670 23377). Παραδοσιακά πιάτα που ικανοποιούν και τον πλέον απαιτητικό γευσιγνώστη σε ένα ζεστό και φιλικό περιβάλλον. Ανοιχτό καθημερινά, όλο τον χρόνο, εκτός από τις Δευτέρες.
«Το Στέκι της Παρέας» (Υπ. Διάκου 10, τηλ. 24670
82397). Η φιλόξενη ταβέρνα σάς καλωσορίζει στον ευχάριστο χώρο που έχει δημιουργήσει και σας προτείνει να δοκιμάσετε τα μαγειρευτά πιάτα, ενώ σπεσιαλιτέ της θεωρούνται τα ψάρια. Λειτουργεί καθημερινά, εκτός Δευτέρας.
«Η Πανδαισία» (Αθ. Διάκου 58, τηλ. 24670 83044).
Ένα οινομαγειρείο για όσους ξέρουν να τρώνε και να απολαμβάνουν το φαγητό. Μια πραγματική πανδαισία γεύσεων από ντόπια υλικά της Καστοριάς.

info
Όποια ταβέρνα ή εστιατόριο και αν επιλέξετε, δοκιμάστε τα ψάρια της λίμνης, όπως κέφαλους, γριβάδια (είδος κυπρίνου), πλατίκες, γουλιανούς, τσιρόνια αλλά και τους περίφημους σαρμάδες, ντολμαδάκια με κομμάτια κρέας, ρύζι, λάχανο τουρσί και μπαχαρικά.

ΔΙΑΜΟΝΗ
«Limneon Resort Ηotel» (4ο χιλιόμετρο Εθνικής Οδού Καστοριάς- Αθηνών, τηλ. 24670 85111, www. limneon.gr). Ένα ιδιαίτερα προσεγμένης αισθητικής ξενοδοχείο που παρέχει υψηλή ποιότητα υπηρεσιών. Δωμάτια πλήρως εξοπλισμένα, με μοναδική θέα στη λίμνη της Ορεστιάδας. Εξαιρετικές συνθήκες άνεσης και διαμονής ειδικά για τους λάτρεις της πολυτέλειας.
«Ηotel Βatselas» (τηλ. 24670 43770, Μεγάλου Αλεξάνδρου 79, Άργος Ορεστικό, www. hotelbatselas.gr). Μόλις 5 λεπτά από το κέντρο της Καστοριάς, το καινούργιο νεοκλασικό κτίριο διαθέτει άνετα, μεγάλα δωμάτια, μοντέρνας αισθητικής. Στο εστιατόριο μπορείτε να δοκιμάσετε τοπικά πιάτα παραδοσιακής κουζίνας από κυνήγι, με τη συνοδεία τοπικού κρασιού ή τσίπουρου.
«Chloe» (Ανθέων και Γιασεμιών, Χλόη, τηλ. 24670-21300, www. hotelchloe.gr). Στην καρδιά κατάφυτης περιοχής βρίσκεται το νεόδμητο πολυτελές ξενοδοχείο «Chloe» που κερδίζει τις εντυπώσεις χάρη στον κοσμοπολίτικο περιβάλλοντα χώρο που έχει δημιουργήσει. Στο ισόγειο λειτουργεί cafι bar, όπου ένα πλούσιο γευστικό πρωινό προσφέρεται στο ξεκίνημα της ημέρας σας.
«Αρχοντικό Βέργουλα» (συνοικία Ντόλτσο, τηλ.: 24670-23415, www. vergoulas.gr). Το παραδοσιακό τριώροφο αρχοντικό προσφέρει στον επισκέπτη ένα ζεστό, φιλόξενο και ευχάριστο περιβάλλον για στιγμές ηρεμίας και χαλάρωσης. Το βράδυ η τραπεζαρία του αρχοντικού μεταμορφώνεται σε wine bar με τη συνοδεία απαλής μουσικής.
«Ξενώνας Φιλοξένια» ( Γεωργίου Παλαιολόγου 23, τηλ. 24670 22162, www. filoxeniakastoria.gr). Ιδανικό ορμητήριο για τις καθημερινές περιηγήσεις σας στους παραδοσιακούς οικισμούς και στα βυζαντινά μνημεία της πόλης, καθώς συνδυάζει την άμεση πρόσβαση στο κέντρο με την απόλυτη ησυχία του φυσικού τοπίου.

(πηγή: www.tanea.gr, 2/1/2009)