Τα Φάρσα της Κεφαλονιάς

Ενα τολμηρό σχέδιο για να ξαναζωντανέψει το χωριό-φάντασμα στην Κεφαλονιά, τα χτυπημένα από τον σεισμό του ’53 Φάρσα

...κι ύστερα, μιαν αυγουστιάτικη μέρα του 1953, ήρθε εκείνο το φοβερό βουητό, το πνιχτό, από τα έγκατα της γης. Και τα Φάρσα, ένα από τα ωραιότερα χωριά της Κεφαλονιάς, 700 κατοίκων, κυρίως ναυτικών, που έως τότε έσφυζαν από ζωή, μετατράπηκαν σε ένα σωρό από ερείπια, πέτρες και χαλάσματα. Σαν χωριό-φάντασμα έμεινε να ατενίζει –ερημωμένο– το Ιόνιο σκαρφαλωμένο στην απότομη πλαγιά που «βλέπει» το Ληξούρι, έτσι για να θυμίζει λες στους νησιώτες τη μανία με την οποία ο Εγκέλαδος χτύπησε τον τόπο τους. Κανείς δεν περίμενε ότι, πενήντα χρόνια αργότερα, θα δρομολογούνταν η ανάπλαση του χωριού και μάλιστα από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού!

«Ζουρλοί τουρίστες». Αυτό σκέφτηκαν οι ντόπιοι όταν πριν από λίγα χρόνια παρατήρησαν μια παρέα νεαρών να περπατούν στα χορταριασμένα καντούνια του χωριού, ανάμεσα στις σωριασμένες πέτρες. Ο ελληνικής καταγωγής (με ρίζες από τα Επτάνησα) καθηγητής του Αμερικανικού Πανεπιστημίου Western Washington Νικόλας Ζαφειράτος είχε γελάσει τότε κάτω από τα μουστάκια του. Οι «ζουρλοί τουρίστες» ήταν φοιτητές του, οι οποίοι είχαν ανταποκριθεί στο κάλεσμά του να ταξιδέψουν ώς τη μακρινή Κεφαλονιά και τα Φάρσα προκειμένου να συμμετάσχουν σε ένα τολμηρό πρότζεκτ: την ανοικοδόμηση ενός εγκαταλελειμμένου χωριού, με όρους βιώσιμης ανάπτυξης. Το πρόγραμμα θα υλοποιόταν από το Πανεπιστήμιο Western Washington και τη μη κερδοσκοπική οργάνωση A World Insititute for a Sustainable Humanity (AWISH), που διευθύνει ο κ. Ζαφειράτος.

Το πρόγραμμα

Τρία ολόκληρα χρόνια διήρκεσε η έρευνα, με συνεχείς επισκέψεις από τους επιστήμονες και εξαντλητικές διαβουλεύσεις με τις τοπικές αρχές, που από την πρώτη στιγμή αγκάλιασαν το πρόγραμμα. Την προηγούμενη άνοιξη, το έργο ολοκληρώθηκε και παραδόθηκε στους αρμοδίους. «Μέριμνά μας ήταν να διασφαλίσουμε ότι η ανάπτυξη του χωριού θα ωφελούσε κατά κύριο λόγο τους κατοίκους του και όχι “εξωτερικούς” ενδιαφερόμενους», λέει στην «Κ» ο κ. Ζαφειράτος. «Το όνειρο των κατοίκων ήταν να δουν το χωριό τους να αναβιώνει και καταλήξαμε ότι, πράγματι, αυτό είναι εφικτό και μάλιστα με τρόπο που θα έκανε την Κεφαλονιά παγκόσμιο παράδειγμα τού πώς η ιστορική αναπαλαίωση και η βιώσιμη ανάπτυξη μπορούν να επιτευχθούν ταυτόχρονα».

Πράγματι, το σχέδιο ανάπλασης χρησιμοποιεί εναλλακτικά μοντέλα τοπικής ανάπτυξης, τα οποία διατηρούν τον παραδοσιακό σχεδιασμό με τη χρήση σύγχρονων τεχνολογιών. Χαρακτηριστικό είναι ότι το σχέδιο περιλαμβάνει την επαναχρησιμοποίηση τοπικών υλικών, όπως η πέτρα, στις νέες οικοδομές. Προβλέπει, ωστόσο, την ανάπτυξη υποδομών για χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, με φωτοβολταϊκά αλλά και ανεμογεννήτριες, τον «εγκλωβισμό» του βρόχινου νερού, την επανάχρηση επεξεργασμένου νερού για πότισμα των ελαιώνων που αγκαλιάζουν το χωριό και πολλά άλλα. Και φυσικά, την ανάπτυξη δραστηριοτήτων από τους ντόπιους, όπως ο εναλλακτικός τουρισμός, που θα τους «κρατήσουν» στον τόπο τους. Για την αντιμετώπιση του κόστους ανακατασκευής, δε, έχει προταθεί η σύσταση εταιρείας με μετόχους τους ιδιοκτήτες των σπιτιών, οι οποίοι θα μπορούσαν να εκμεταλλευθούν διάφορα ευρωπαϊκά προγράμματα.

Εμπόδια

Και τώρα; «Τώρα αναμένουμε», λέει στην «Κ» ο διαμερισματικός σύμβουλος Φάρσων κ. Βασίλης Βουτσινάς, που βρέθηκε από νωρίς πλάι στην «ομάδα Ζαφειράτου». «Θα ήταν ιδανικό να υλοποιηθεί το συγκεκριμένο σχέδιο, αλλά η ελληνική γραφειοκρατία μάς βάζει εμπόδια». Οπως λέει, «κανείς δεν μπορεί να βγάλει άδεια οικοδόμησης, γιατί μετά τον σεισμό αναπτύχθηκε νέος οικισμός περίπου 500 μέτρα μακριά και άρα τα “παλιά” Φάρσα θεωρούνται εκτός σχεδίου»! Μόνη λύση είναι να χαρακτηριστεί το σύνολο των Φάρσων τόπος ιδιαίτερης πολιτιστικής αξίας. «Σε κάθε περίπτωση, ο κόσμος είναι θετικά διακείμενος σε μια τέτοια προσέγγιση. Είναι χαρακτηριστικό ότι στο παρελθόν είχαν εκδηλώσει ενδιαφέρον δύο εταιρείες να αγοράσουν τον οικισμό, αλλά οι κάτοικοι αρνήθηκαν. Οι συναισθηματικοί δεσμοί είναι έντονοι».

«Με λίγα λόγια, χρειάζεται πολλή δουλειά ακόμη, τόσο από τον Δήμο Αργοστολίου και τη Νομαρχία όσο και από την κοινωνία του χωριού, οι οποίοι πρέπει να πάνε την ιδέα της βιώσιμης ανάπτυξης ένα βήμα παραπέρα», καταλήγει ο κ. Ζαφειράτος. Ωστε οι δείκτες του ρολογιού που πάγωσαν το 1953 να αρχίσουν και πάλι να κινούνται.

(πηγή: www.kathimerini.gr, 4/1/2009)