Αράλη: από λίμνη έγινε πια έρημος

Ο αέρας χτυπά με βία τέσσερα παλιά σοβιετικά πλοία, δεμένα στη λίμνη Αράλη, εκεί όπου κάποτε στο παρελθόν άκμαζε ένα ψαροχώρι γεμάτο ζωή. Σήμερα τα πράγματα έχουν αλλάξει και στο λιμάνι Αράλσκ δεν υπάρχει ούτε μία σταγόνα νερό για δείγμα. Αυτό είναι το μελαγχολικό αποτέλεσμα δεκαετιών σοβιετικών πειραματισμών με τη Φύση, πειραματισμών που μετέτρεψαν τη λίμνη Αράλη σε μία απόκοσμη έρημο καλυμμένη με αλάτι. Στο ένα σκαρί κάποιος νεαρός έχει γράψει τη λέξη Αποκάλυψη. Γύρω γύρω αγελάδες αναζητούν το ελάχιστο χορτάρι που φύεται στον πάλαι ποτέ πυθμένα, εκεί όπου παλιότερα τα πλοία ξεφόρτωναν εμπορεύματα και επιβάτες.

«Ολα αυτά που βλέπετε εδώ ήταν καλυμμένα από το νερό», εξηγεί ο Αμανζόλ Ζολμαγκανμπέτ, κάτοικος της περιοχής, που πλησιάζει πια τα εβδομήντα, δείχνοντας με το χέρι την έρημο που ζώνει το Αράλσκ. «Ολοι κλάψαμε όταν εξαφανίστηκε η θάλασσα. Και εγώ έκλαψα γιατί αυτός είναι ο τόπος που μεγάλωσα».

Πώς αποξηράθηκε

Η λίμνη Αράλη συρρικνώθηκε κατά 70% από το 1960 μέχρι σήμερα επειδή οι Σοβιετικοί διοχέτευσαν τα νερά από τους ποταμούς που κατέληγαν στη λίμνη σε διάφορες καλλιέργειες, προκαλώντας στις ντόπιες κοινωνίες ψαράδων δυστυχία και πείνα. Το επίπεδο των νερών έπεσε κατά 16 μέτρα, ενώ οι συχνές καταιγίδες μεταφέρουν αλάτι και σκόνη σε τεράστιες αποστάσεις ακόμα και μέχρι τα Ιμαλάια.

Τελικά, το 1990 η Αράλη κατακερματίστηκε σε δύο τμήματα, ένα μεγάλο νότιο τμήμα νερού που ανήκει στο Ουζμπεκιστάν και ένα μικρότερο βόρειο τμήμα που ανήκει στο Καζακστάν.

«Αρχικά αντιλήφθηκα ότι η λίμνη σιγά σιγά χανόταν από το 1967» θυμάται ο κύριος Αμανζόλ. «Ξαφνικά μία ημέρα το λιμάνι έμεινε χωρίς νερό.

Τα παιδιά μας σήμερα δεν μπορούν να πιστέψουν ότι κάποτε τούτος ο τόπος βρισκόταν στις όχθες ενός τεράστιου όγκου νερού». Κι όμως, σήμερα μέσα από αυτή την απελπιστική οικολογική καταστροφή διαφαίνεται μία μικρή ελπίδα.

Επταετές πρόγραμμα που χρηματοδοτήθηκε από την Παγκόσμια Τράπεζα βοήθησε ώστε να ξαναγεμίσει το μικρότερο βόρειο τμήμα της λίμνης, αιχμαλωτίζοντας το νερό πίσω από ένα φράγμα και χαρίζοντας στους κατοίκους όχι μόνο αισιοδοξία αλλά και ένα καινούργιο στόχο στη ζωή τους.

Tα 13 χλμ. του φράγματος Κοκ Αράλ είναι μέρος ενός μεγαλύτερου προγράμματος, με κόστος 86 εκατομμύρια δολάρια, το οποίο πρόκειται να ολοκληρωθεί φέτος. Καθώς οικοδομήθηκε το 2005, τα καταγάλανα νερά της λίμνης έφτασαν σε απόσταση 25 χλμ. από το λιμάνι Αράλσκ ενώ παλιότερα απήχαν 100 χλμ.

Επίσης η Παγκόσμια Τράπεζα θα παράσχει βοήθεια στην κυβέρνηση του Καζακστάν χρηματοδοτώντας ένα ακόμα πρόγραμμα, κόστους 300 εκατομμυρίων δολαρίων, που θα βελτιώσει την απόδοση του νερού και θα αποκαταστήσει την ακτογραμμή του Αράλσκ.

Ψάρια και πάλι

Στα τέλη του χρόνου θα αρχίσει η λειτουργία δύο εργοστασίων επεξεργασίας ιχθύων, ενώ σήμερα ο αλιευτικός στόλος που εξαφανίστηκε τη δεκαετία του 1990 απασχολεί 600 ανθρώπους. Αν και εξακολουθούν οι «ψαριές» να είναι ελάχιστες συγκριτικά με την περίοδο της ΕΣΣΔ, 16 τύποι ψαριού, μεταξύ των οποίων και ορισμένα νέα είδη, καταλήγουν στα δίχτυα.

Η πλήρης αποκατάσταση της λίμνης Αράλης έχει μακρύ δρόμο. Ανάμεσα σε άλλα που θα πρέπει να γίνουν είναι να κλείσουν οι υφαντουργίες στο Ουζμπεκιστάν, που καταναλώνουν τεράστιες ποσότητες ύδατος, ώστε να επιτραπεί στον ποταμό Αμού Ντάργια να «επιστρέψει» τα νερά του στη λίμνη.

(πηγή: www.kathimerini.gr, 25/6/2008)