Παρνασσός - Αράχοβα - Αγόριανη

Αν αγναντέψεις και τη δεις,
θα σε μαγέψει Ξένε,
και όταν ρωτήσεις θα σου πουν,
Αράχοβα τη λένε.
Γεώργιος Θ. Σύρος

Νομός
Η περιοχή της Παρνασσίδας είναι από τις ομορφότερες περιοχές της χώρας κατάλληλη είτε για εξορμήσεις του Σαββατοκύριακου είτε για παρατεταμένη διαμονή στα ορεινά αλλά και στην παράλια ζώνη της. Γραφικά ορεινά χωριά, αρχαιολογικοί τόποι, παράδοση, γεύσεις, πλούσια – εντυπωσιακή, μοναδική φύση και υπαίθριες δραστηριότητες σας προσφέρονται απλόχερα και χωρίς δυσκολία. Το οδικό δίκτυο είναι πολύ καλό και οι υποδομές, ειδικά από την εποχή που άνοιξαν τα χιονοδρομικά κέντρα, γνωρίζουν συνεχή βελτίωση χρόνο με το χρόνο.

Γεύσεις - Αγορές
Τα περίφημα ψητά της περιοχής ξεχωρίζουν από όλα τα τοπικά εδέσματα. Φημισμένο είναι το πρόβειο κοντοσούβλι, το κοκορέτσι, οι σαρμάδες (με αμπελόφυλλα) κι άλλα παραδοσιακά φαγητά που συνοδεύονται από πίτες κι άλλες λιχουδιές. Η περίφημη Φέτα Παρνασσού, το γιαούρτι, οι μυζήθρες, οι χυλοπίτες, ο τραχανάς και το μοναδικό οψιμοτύρι της, τα οποία είναι άριστης ποιότητας αφού το γάλα είναι από ζώα που βόσκουν αρωματικά βότανα στα ορεινά λιβάδια του Παρνασσού, θα σας ενθουσιάσουν. Πάνω απ’ όλα όμως είναι η φορμαέλλα, το παραδοσιακό αραχωβίτικο τυρί που πήζει σε μικρά καλάθια, παράγεται μόνον στην Αράχοβα και η ονομασία του είναι κατοχυρωμένη στην Ευρωπαϊκή Ένωση σαν Φορμαέλλα Αράχωβας Παρνασσού. Τ’ αμπέλια της περιοχής, όσα απόμειναν, συντηρούν τη φήμη του καλού μπρούσκου κρασιού, ενώ από τους ελαιώνες δίνουν λάδι εκλεκτής ποιότητας. Για γλυκά προτείνουμε το μυγδαλάτο, το καρυδάτο, τα κοκοτάκια, τηγανίτες, κυδώνι, μαρμελάδες, όλα όσα παρασκευάζουν οι γυναίκες της περιοχής με αγνά υλικά και συνταγές που περνούν από γιαγιά σε εγγονή. Για τις αγορές σας εξαίρετα είναι, εκτός των προϊόντων διατροφής, τα υφαντά. τα περίφημα καρπίτια. Οι συνδυασμοί των χρωμάτων και τα σχέδια έχουν τη σφραγίδα της αραχωβίτικης παράδοσης. Γνωστή είναι και οι αραχωβίτικη βελονιά, το χρυσοκέντημα, κι άλλοι τρόποι κεντητικής, που αναδείχνουν την έμφυτη αραχωβίτικη καλαισθησία.

Απόσταση
Η Αράχοβα απέχει 155 χλμ., από την Αθήνα.
Η Αράχοβα απέχει 35 χλμ. από τη Λιβαδειά.
Η Αράχοβα απέχει 28 χλμ., από την Ιτέα.
Η Αράχοβα απέχει 28 χλμ., από τα Χιονοδρομικά Κέντρα του Παρνασσού.
Η Αράχοβα απέχει 8 χλμ., από τους Δελφούς.
Η Αγόριανη απέχει 185 χλμ. από την Αθήνα.
Η Αγόριανη απέχει 54 χλμ. από την Αράχοβα.
Το Δίστομο απέχει 24 χλμ. από την Λιβαδειά.
Ο Όσιος Λουκάς απέχει 10 χλμ. από το Δίστομο.
Η Λιβαδειά απέχει 116 χλμ. από την Αθήνα.
Η Λιβαδειά απέχει 397 χλμ. από τη Θεσσαλονίκη.

Η Περιοχή
Παρνασσός
Ο Παρνασσός συνδέθηκε με τις πιο βαθιές μνήμες των ελλήνων και με την ελληνική παράδοση περί του κατακλυσμού. Στην ψηλότερη κορυφή του, την Λιάκουρα (2.457 μ.), στάθηκε η κιβωτός του Δευκαλίωνα και της Πύρρας και ο γιος τους ο Έλληνας έγινε ο γενάρχης των Ελλήνων. Κατά την παράδοση στην κορυφή του έχει χτίσει με κρούσταλλα, χαλάζι και χιόνι το παλάτι του ο Κατεβατός, ο φοβερότερος από όλους τους ανέμους. Ως την κορυφή του Λιάκουρα φτάνετε από το καταφύγιο του Ελληνικού Ορειβατικού Συνδέσμου Αθηνών, στην τοποθεσία Σαραντάρι (ύψος 1900 μ.). Ως εκεί φτάνει πολύ καλός δρόμος από την Αράχοβα, που μια διακλάδωσή του συνεχίζει για το χιονοδρομικό κέντρο Φτερόλακκας και από κει κατεβαίνει για την Αμφίκλεια. Πολύ κοντά στο καταφύγιο βρίσκεται άλλο χιονοδρομικό κέντρο, που ανήκει στον Αθηναϊκό Όμιλο Φίλων του Σκι. Η πιο κοντινή κορυφή είναι ο Γεροντόβραχος (2.367 μ.). Άλλες κορυφές του βουνού είναι: Κοτρώνι (2.428 μ.), Τσάρκος (2.414 μ.), Μαύρα Λιθάρια ή Τρύπα (2.334 μ.) κ.ά. Η ανάβαση στον Παρνασσό μπορεί να συνδυασθεί και με μια επίσκεψη στο φημισμένο ιερό των Δελφών, που βρίσκεται στις πλαγιές του αλλά και με εξορμήσεις στη φύση με δραστηριότητες κάθε μορφής.
Αράχοβα
Η Αράχοβα είναι μία γραφική παραδοσιακή πόλη που βρίσκεται ψηλά στις πλαγιές του Παρνασσού. Αυτή η παλιά γραφική πόλη έχει εξελιχθεί σε ένα μοντέρνο χιονοδρομικό θέρετρο ιδανικό μέρος για καλοκαιρινές διακοπές αφού είναι κοντά στις παραλίες της Ιτέας και σε ορειβατικά μονοπάτια. Η επίσκεψη στον αρχαιολογικό χώρο και το μουσείο των Δελφών που βρίσκονται σε απόσταση αναπνοής είναι από τα συν της πόλης. Η ιστορία της χάνεται στο μακρινό παρελθόν. Τα πρώτα της ίχνη βρίσκονται στην Προϊστορία. Ο μύθος αναφέρει ότι οι κάτοικοι της ήταν οι απόγονοι του Δευκαλίωνα και της Πύρρας, των οποίων η κιβωτός σταμάτησε μετά τον κατακλυσμό στον Παρνασσό. Ο Όμηρος αναφέρει ότι η πόλη πήρε μέρος στον Τρωικό πόλεμο με το όνομα Ανεμώρια, ενώ αργότερα καταστράφηκε από το Φίλιππο το Μακεδόνα. Κοντά στην Αράχοβα, στο Λιβάδι, έχει αποκαλυφθεί και το Κωρύκειο Άντρο, προϊστορικό σπήλαιο - ναός αφιερωμένος στο θεό Πάνα. Τον 6ο μ.Χ. αιώνα είναι γνωστή με το όνομα Ανεμώλεια. Στα 1453 ήταν πολυάνθρωπη πόλη, ονομαζόμενη πλέον τότε Αράχοβα ή και Ράχοβα, όπως συνηθίζανε στα χρόνια της Τουρκοκρατίας. Η πόλη είναι χτισμένη πάνω σε πέντε λόφους: Κούμουλα, Σφαλάκη, Κουτρούλη, Αϊ Γιώργη και Αφανό. Είναι το πιο ψηλό κατοικημένο μέρος του Παρνασσού, σε χίλια μέτρα ύψος. Στους νεότερους χρόνους η Αράχωβα έγινε αρκετά πλούσια από τα υφαντά της. Και αυτό γιατί οι γυναίκες της πόλης κατασκεύαζαν οι ίδιες τις ενδυμασίες τους. Το 1561 μ.Χ. χίλιες πεντακόσιες γυναίκες ασχολούνταν με την ταπητουργία. Οι 35 εκκλησίες της Αράχοβας είναι δείγμα της βαθιάς πίστης, που διακρίνει τους ντόπιους. Στη δυτική έξοδο της πόλης προς τον Παρνασσό έχει στηθεί μαρμάρινη προτομή του Γ. Καραϊσκάκη, πάνω σε πέτρες, συμβολικό τρόπαιο νίκης 300 τουρκικών κεφαλών, που στήθηκε μετά την μάχη. Στο κέντρο της πόλης ο βράχος της Ώρας τυλιγμένος στον κισσό και το νεοκλασικό κτίριο του Δημοτικού Σχολείου, είναι αληθινά στολίδια της Αράχοβας.
Αγόριανη
Η Αγόριανη (σύγχρονο όνομα Επτάλοφoς) είναι κτισμένη πάνω σε επτά λόφους και σε υψόμετρο 900 μ.. Εκείνο που την χαρακτηρίζει είναι η φυσική της ομορφιά. Πλατάνια, φτελιές, κερασιές, μηλιές και φυσικά τα υπέροχα έλατα του Παρνασσού, δημιουργούν μια μοναδική σύνθεση πράσινου, διαφορετική κάθε εποχή του χρόνου. Πολλές πηγές με γάργαρα νερά και καταρράκτες δημιουργούν μια σπάνια εικόνα, ακόμα και μέσα στην πλατεία του χωριού. Η Αγόριανη είναι ιδανική ξεκούραση όλο το χρόνο. με καθαρό αέρα, δροσιά το καλοκαίρι, και πολύ χιόνι το χειμώνα, κατάλληλη για όσους αγαπούν την ηρεμία, τον καθαρό αέρα και φυσικά τα χειμερινά σπορ. Η ονομασία του χωριού προέρχεται από τη σλαβική λέξη Ogorjane ή Gorjane, που υποδηλώνει τους κατοίκους μιας ορεινής περιοχής. Το χωριό, όπου είχαν καταφύγει Σλάβοι εργάτες κατά τη βυζαντινή περίοδο και το είχαν ήδη ονομάσει, μάλλον επεκτάθηκε μετά την καταστροφή του Κατωχωρίου και του πάνω χωριού, κοντά στο κάστρο, από τους Τούρκους καθώς εκεί κατέφυγαν οι κάτοικοι των κατεστραμμένων χωριών. Μπορείτε να δείτε το Κάστρο Καστρίτζι που έχει μία μόνο είσοδο και οχυρωμένη με τριπλό τείχος. Επίσης δείτε το Ναό των Αγίων Αποστόλων, στην είσοδο του κάστρου και άλλους ναούς όπως αυτόν της Κοιμήσεως Θεοτόκου και του Τιμίου Προδρόμου, στην κεντρική πλατεία του χωριού. Το παραδοσιακό ελαιοτριβείο των αδελφών Χρήστου και Αγγελικής Βέργαδου, καθώς και τους νερόμυλους Νικ. Ψαθά και κληρονόμων Δημ.Ψαθά. Για να απολαύσετε δροσερούς περιπάτους περπατήστε ως τις πηγές του Μπουτζούρη και του Μελιχώβου.
Όσιος Λουκάς
Ο ναός του Οσίου Λουκά χτίστηκε στο πρώτο μισό του 11 ου αι. Ως δωρητές φέρονrαι ο ηγούμενος Φιλόθεος ή ο Θεόδωρος Λεωβάχος, που ανήκαν σε επιφανείς οικογένειες γαιοκτημόνων και κρατικών αξιωματούχων της Θήβας, ή ο ίδιος ο αυτοκράτορας Κωνσταντίνος Μονομάχος. Ένας νέος αρχιτεκτονικός τύπος εφαρμόζεται εδώ, ο οκταγωνικός, με κύριο χαρακτηριστικά τον τεράστιο τρούλο, που ο τρόπος στήριξής του, με τη βοήθεια των ημιχωνίων, αφήνει ενιαίο και αδιάσπαστο τον κεντρικό χώρο. Ο πλούτος, μαζί με την ποιότητα και τις τοιχογραφίες, κάνουν το μνημείο αυτό ένα από τα σημαντικότερα της εποχής του. Στην ψηφιδωτή διακόσμηση κυριαρχούν μορφές αγίων- μοναχών, ιεραρχών και στρατιωτικών. Κύριο χαρακτηριστικά είναι η χρήση του περιγράμματος στην απόδοση των μορφών με τον έντονα στατικό χαρακτήρα και τα ορθάνοιχτα εκστατικά μάτια. Το ίδιο ιερατικό ύφος ακολουθούν και οι τοιχογραφίες στα πλευρικά διαμερίσματα του ναού και στην κρύπτη. Από το 1990 το μνημείο είναι εγγεγραμμένο στον Παγκόσμιο Κατάλογο Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO.

Υγεία
Αγροτικό Ιατρείο Αράχοβας, 22670-31300
Αγροτικό Ιατρείο Πολύδροσου, 22340-51217
Κέντρο Υγείας Διστόμου, 22670-22790

Οδική σύνδεση
ΚΤΕΛ Λιβαδειάς, 22610-28336
ΚΤΕΛ Αθήνας, 210-8317173
ΚΤΕΛ Αράχοβας, 22670-31356

Χρήσιμα Τηλέφωνα
Δήμος (Αράχοβα), 22670-29148
Αστυνομία Αράχοβα, 22670-31333
ΕΛΤΑ Αράχοβα, 22670-31253
Ταξί Αράχοβα, 22670-31566
Δήμος Παρνασσού (Αγόριανη), 22340-51434
Ταξί Αγόριανη, 22340-31150
Όσιος Λουκάς, 22670-22797
Δήμος Διστόμου, 22670-29000

Αθλητισμός
Το χιονοδρομικό Κέντρο Παρνασσού έχει σαν αποτέλεσμα την προσέλευση χιλιάδων επισκεπτών στην Αράχοβα το χειμώνα για σκι, αλλά και για άλλες δραστηριότητες του βουνού καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου όπως ποδηλασία, περπάτημα στα όμορφα μονοπάτια του, ορειβασία, αλεξίπτωτο πλαγιάς, διάσχιση φαραγγιών, διανυκτέρευση στο δάσος και γενικά απόλαυση της μοναδικής φύσης του Παρνασσού. Χιονοδρομικό Φτερόλακκας: 22340 22693-5, 210-3223111 Χιονοδρομικό-Γεροντόβραχος: 22670-31391, 210-6433368 Ε.Κ.Ο.Σ.Α.: 22670-32658.

Διαμονή Ξενοδοχεία
Στην Αράχοβα θα βρείτε πολλούς ξενώνες για διαμονή, και σε όλα σχεδόν τα χωριά της περιοχής αρκετές κλίνες. Βέβαια θα πρέπει, ειδικά για τη χειμερινή περίοδο, να κάνετε κράτηση πριν την άφιξή σας. Για τις επιλογές σας ρωτήστε στο Δήμο ή την Αστυνομία ή δείτε στο Internet www.clickhere.gr/hotels-greece/location_gr.asp?HOTELS=MOUNT-PARNASSUS

Έθιμα – Εκδηλώσεις
Αράχοβα
Κάθε χρόνο του Αγίου Γεωργίου η Αράχοβα επί τρεις μέρες γιορτάζει τον πολιούχο της Άγιο Γεώργιο. Με τη θρησκευτική γιορτή έχει συνδεθεί και η ανάμνηση της μάχης της Αράχοβας στις 14/11/1826. Ιδιαίτερα λαμπρή και κατανυκτική μέσα σε κωδωνοκρουσίες και κανονιοβολισμούς είναι η λιτανεία της εικόνας, που γίνεται μετά τον Εσπερινό της παραμονής. Παμπάλαια ελληνικά έθιμα επιζούν στην τριήμερη αυτή γιορτή που ονομάζεται Πανηγυράκι. Αγώνες αθλητικοί στα άλματα, στο λιθάρι, στην πάλη, στο δρόμο και στο σήκωμα της πέτρας. Αξιοθαύμαστοι είναι οι γέροντες στο αγώνισμα του ανηφορικού δρόμου πάνω από την εκκλησία στο χώρο της ιστορικής μάχης. Η γιορτή τελειώνει με κοινό τραπέζι στην αυλή της εκκλησίας, που είναι ο στίβος των αγώνων
Αγόριανη
Στην Αγόριανη γίνετε πανηγύρι στην εορτή της Αγίας Παρασκευής στις 26 Ιουλίου.
Όσιος Λουκάς
Η Μονή πανηγυρίζει στις 7 Φεβρουαρίου και στις 3 Μάιου, ενώ κατανυκτική είναι η περιφορά του επιταφίου την Μεγάλη Παρασκευή της εβδομάδας των Παθών, μέσα σε καταπληκτική ατμόσφαιρα που αξίζει να βιώσετε επισκεπτόμενοι.
Tην πρώτη Κυριακή μετά τις 25 Μαρτίου η μονή γιορτάζει την έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης. Το πρόγραμμα περιλαμβάνει Εορταστική Δοξολογία και ακολουθεί πρόγραμμα με παραδοσιακά χορευτικά συγκροτήματα της περιοχής.
Την πρώτη Κυριακή μετά τις 6 Δεκεμβρίου λόγω της επιστροφής του σκηνώματος του Οσίου, η μονή γιορτάζει αυτή την ημέρα με Πανηγυρική Δοξολογία και κλείνει τις εκδηλώσεις, καιρού επιτρέποντος, με περιφορά του σκηνώματος στον περίβολο της μονής

Internet
Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Φωκίδας, www.fokida.gr
Παρνασσός, ορνιθολογικό ενδιαφέρον, http://www.ornithologiki.gr/gr/sppe/gr063.htm
Για τον Παρνασσό, http://victorian.fortunecity.com/degas/455/parnassos.htm
Σχεδόν τα πάντα για τον Παρνασσό, www.oreivatein.com/page/mountains/p/parnassos/parnasso.htm
Χιονοδρομικό Κέντρο Παρνασσού, κατάσταση χιονιού, www.snowreport.gr/parnassos
Δήμος Ηραίας, Αράχωβα, http://arcadia.ceid.upatras.gr/hraia/ddiam/arahova.html
Φωτό από Αράχοβα, http://www.dpgr.gr/usergalleries/thumbnails.php?album=1179
Αράχοβα, σχεδόν τα πάντα για την πόλη, μη σας ξενίσει η πρώτη εντύπωση του site, σταθείτε στις πληροφορίες, arachova.tripod.com/index_1.htm
Πληροφορίες για την Αγόριανη, www.agorianni.com
Δήμος Πελλάνας – Αγόριανη, http://www.dimospellanas.gr/gr/index.asp
Οικολογία στην Παρνασίδα και την Φωκίδα, www.e-ecology.gr/DiscView.asp?mid=173&forum_id=11&
Πληροφορίες για τη Μονή Οσίου Λουκά, www.distomo.gr/osios_loukas.htm
Βυζαντινή Ζωγραφική, www.xanthi.ilsp.gr/istos/walls/exel/exel_4.htm
H επίσημη ιστοσελίδα της Μονής Οσίου Λουκά, www.osiosloukas.gr

Αυτό το κείμενό μου δημοσιεύτηκε στο ταξιδιωτικό έντυπο ΠΕΡΙΗΓΗΣΕΙΣ - Εφημερίδα Ημερησία, τ. 72 2004-2005