Μαίναλο

Νομός
H Αρκαδία είναι ο τόπος του έρωτα και των θρύλων που έγινε πηγή έμπνευσης για ποιητές και ζωγράφους. Το μεγαλύτερο μέρος της ελληνικής μυθολογίας έχει Αρκαδικό περιεχόμενο καθώς η γη αυτή γέννησε τους περισσότερους Θεούς του Ολύμπου, το Δία, την Άρτεμη, την Ήρα, τον Ασκληπιό, τον Ποσειδώνα. Τόπος διάσπαρτος από παραδοσιακούς οικισμούς και όμορφα χωριά η περιοχή συνδέεται άρρηκτα με το Μαίναλο. Μαίναλο και Αρκαδία είναι δυο έννοιες δεμένες από την αρχαιότητα. Στο πέρασμα των αιώνων ουδέποτε η Αρκαδία εγκατέλειψε το Μαίναλο ή επέτρεψε σε κάποιον από τους γείτονές της να το διεκδικήσουν. Σήμερα διαβαίνοντας το βουνό του Πάνα, δεν μπορεί κανείς να ξεχωρίσει περισσότερο κάποια από τις ομορφιές του. Ολόκληρο το Μαίναλο είναι ένα ανοικτό βιβλίο, που περιλαμβάνει στις σελίδες του ιστορία και ομορφιά.

Διοικητικά στοιχεία - Διαμερίσματα Δήμου
Πρωτεύουσα του Νομού Αρκαδίας είναι η Τρίπολη. Η περιοχή του Μαίναλου περιλαμβάνει πολλά χωριά και η διοικητική διάρθρωσή της είναι σύνθετη. Στο Δήμο Φαλάνθου, με έδρα τη Δαβιά (τέως κοινότητα Τσελεπάκου) ανήκουν τα δημοτικά διαμερίσματα Αλωνισταίνης, Μαινάλου, Πιάνας, Ροεινού, Σιλίμνης, Τσελεπάκου, Χρυσοβιτσίου. Ο πληθυσμός του Δήμου ανέρχεται στα 1310 άτομα (απογραφή 2001) με την ακόλουθη κατανομή στους οικισμούς: Αλωνίσταινα (117), Μαίναλο (65), Πιάνα (227), Ροεινό (249), Συλίμνα (126), Δαβιά (92), Κάτω Δαβιά (57), Τσελεπάκος (114), Χρυσοβίτσι (196), Μαντέικα (67). Στο Δήμο Βυτίνας, με έδρα τη Βυτίνα, ανήκουν τα δημοτικά διαμερίσματα Βυτίνας, Ελάτης, Καμενίτσας, Λάστας, Μαγουλιάνων, Νυμφασίας, Πυργακίου. Ο πληθυσμός του Δήμου ανέρχεται στα 2012 άτομα (απογραφή 2001) με την ακόλουθη κατανομή στους οικισμούς: Βυτίνα (885), Μονή Παναγίας Κερνίτσης (114), Ελάτη (82), Καμενίτσα (303), Καρβούνιον (44), Λάστα (47), Αγριδάκιον (15), Μαγούλιανα (238), Παν Καμπέας (18), Νυμφασία (251), Πυργάκιον (1), Μεθύδριον (14). Στο Δήμο Λεβιδίου, με έδρα το Λεβίδι ανήκουν τα δημοτικά διαμερίσματα Βλαχέρνης, Δάρα, Κανδήλας, Καρδαρά, Κώμης, Λεβιδίου, Λίμνης και Ορχομενού. Ο πληθυσμός του Δήμου ανέρχεται στα 4131 άτομα (απογραφή 2001) με την ακόλουθη κατανομή στους οικισμούς: Βλαχέρνα (568), Δάρας (474), Κανδήλα (846), Διακόπιον (48), Μονή Κανδήλας (4), Καρδαράς (47), Κώμη (97), Λεβίδιον (1219), Λίμνη (260), Ορχομενός (16), Ρούσσης (4), Παλαιόπυργος (325), Παναγίτσα (115), Χωτούσσα (108).

Κλίμα, γεωμορφολογία
Ο Αρκαδικός τόπος προσφέρει μοναδικό συνδυασμό βουνού και θάλασσας ξεκινώντας από τις πανέμορφες ακρογιαλιές της Κυνουρίας ως τα χιονισμένα βουνά. Ποτάμια κυλούν ανάμεσα στις οροσειρές του Μαινάλου, ο Αλφειός, ο Λάδωνας, ο Ερύμανθος, ο Λούσιος και τρεις λίμνες κοσμούν την περιοχή, η πανέμορφη λίμνη Μουστού, η Τάκα και αυτή του Λάδωνα. Τα βουνά σκεπάζονται από κάθε λογής δέντρα και θάμνους, κυρίως πεύκα, κέδρα και έλατα. Από τις κορυφές του Μαίναλου μπορεί κανείς να διακρίνει σχεδόν όλους τους ορεινούς όγκους της Πελοποννήσου, όπως τον Ταΰγετο, τον Πάρνωνα, το Αρτεμίσιο, το Χελμό. Η χλωρίδα και η πανίδα της περιοχής παρουσιάζουν μεγάλη ποικιλία. Δεν είναι τυχαία η διαμονή της θεάς Αρτέμιδος και του Πάνα στο Μαίναλο. Το επιβλητικό ελατόδασος του Μαίναλου είναι από τα ομορφότερα της Πελοποννήσου.

Αγορές
Από την Τρίπολη: Χυλοπίτες, τραχανά και ζυμαρικά τοπικής παρασκευής, μήλα, βύσσινο, κρασί και φλοκάτες. Μη ξεχάσετε το λικέρ Τίποτα, ελιές και γλυκά.
Από τη Βυτίνα: Ξυλόγλυπτα, γαλακτοκομικά, ζυμαρικά, τοπική ξυλοτεχνία, μέλι, βότανα, καρύδια και όσπρια.

Προϊόντα
Στον κάμπο καλλιεργούνται κυρίως κηπευτικά, αλλά και δενδρώδεις καλλιέργειες όπως καρυδιές, μηλιές, βυσσινιές.

Γεύσεις
Ψωμί. Το ψωμί για την παρασκευή του στην παραδοσιακή μορφή απαιτεί συγκεκριμένα υλικά όπως το αλεύρι ως βασική ύλη, νερό και μαγιά (προζύμι). Παλαιότερα επειδή πολλοί δε διέθεταν σιτάρι σε μεγάλες ποσότητες πρόσθεταν κριθάρι (το λεγόμενο σιμιγδάλι) ή χρησιμοποιούσαν καλαμπόκι. Το άλεσμα αρχικά γινόταν με το χειρόμυλο ύστερα με τους νερόμυλους και ανεμόμυλους. Με το πέρασμα του χρόνου οι νοικοκυραίοι πηγαίνουν τα αλέσματά τους στους κυλινδρόμυλους. Το αλεύρι είναι το βασικότερο συστατικό της αρτοποιίας και γι' αυτό καθορίζει τον τύπου του ψωμιού (κρίθινο, σταρένιο, καλαμποκένιο, σικαλένιο, βρώμης) και κοσκινίζεται πριν από τη χρήση με χοντρή ή ψιλή κρισάρα για να διαχωριστεί από το πίτουρο. Το προζύμι είναι στην ελληνική παράδοση η βάση του ψωμιού, γι' αυτό και συνδέθηκε με παρατηρήματα και προλήψεις και πρέπει να παρασκευάζεται σε κάποια μεγάλη στιγμή (παραμονή Χριστουγέννων, Πρωτοχρονιάς, Μ. Τετάρτη κ.ά.). Έχοντας εξασφαλίσει όλες οι νοικοκυρές στο σπιτικό τους το άλεσμα παρασκεύαζαν τα ψωμιά με τον παραδοσιακό τρόπο: Κάθε νοικοκυρά που θέλει να ζυμώσει "αναπιάνει" το προζύμι από το βράδυ. Η νοικοκυρά ρίχνει σ' ένα δοχείο, στο σκαφίδι, ζεστό νερό και σ' αυτό προσθέτει την ανάλογη ποσότητα αλευριού καθώς και το προζύμι που είχε κρατήσει από το προηγούμενο ζύμωμα, προσθέτει αλάτι και αλεύρι και ανακατεύει. Η αρχική ζύμωση γίνεται με λίγο νερό δηλαδή η νοικοκυρά ξεροζυμώνει. Ύστερα γαλακτίζει τη ζύμη δηλαδή προσθέτει λίγο - λίγο το νερό και ολοκληρώνει το ζύμωμα. Βάζει το ζυμάρι σε χαλκωματένια ταψιά λαδωμένα και τα βάζει στο παραγώνι (ζεστό μέρος), τα σκεπάζει με ρούχα για να εξασφαλιστεί η κατάλληλη θερμοκρασία για να "ανέβει" η ζύμη. Όταν φουσκώσει το ζυμάρι "καίει" το φούρνο, ο οποίος είναι έτοιμος όταν ασπρίσει. Εμπειρικά για να είναι κατάλληλος πρέπει, αν βάλεις ένα κουτάλι με αλεύρι μέσα και να πάρει ωραίο κίτρινο χρώμα. Αν αρπάξει τότε βρέχει τον πανιστή και περνάει μια φορά το δάπεδο ή βρέχει το καπάκι του. Τότε με το σύρτη ή τη φουρνομασιά τραβάει έξω από το φούρνο τα κάρβουνα και με τον πανιστή καθαρίζει το δάπεδό τους να μην έχει στάχτες. Ρίχνει τα ταψιά στο φούρνο, αφού τα χαράξει, και σε δύο περίπου ώρες το ψωμί είναι έτοιμο (πίτες). Τη ζύμη κάποιες φορές δεν την έβαζαν σε ταψιά, αλλά την έπλαθαν, την έβαζαν στο πλαστήρι και την έψηναν στο φούρνο (καρβέλια). Για το ψήσιμο στη γάστρα άναβαν τα ξύλα στο παραγώνι και έβαζαν τη γάστρα να κάψει καλά. Όταν καίγονταν έστρωναν τα κάρβουνα, έβαζαν την πυροστιά και πάνω σ' αυτή το ταψί αφού πρώτα το τρυπούσαν με πιρούνι και το σταύρωναν. Σκέπαζαν το ταψί με τη γάστρα που για να διατηρηθεί καυτή έριχναν πάνω της τη χόβολη.
Χυλοπίτες. Για τις χυλοπίτες οι νοικοκυρές θα 'πρεπε να εξασφαλίζουν έγκαιρα αρκετά ζευγάρια αυγά, γάλα και λίγο αλάτι. Η διαδικασία παρασκευής δεν ήταν ιδιαίτερα εύκολη υπόθεση. Οι νοικοκυρές έχοντας εξοικονομήσει το απαραίτητο σιτάλευρο, άλεσμα που έπαιρναν από τους νερόμυλους της περιοχής, έπρεπε να το κοσκινίσουν με ψιλές κρησάρες για να ξεχωρίσουν το καθαρό αλεύρι από το πίτουρο. Μετά ανακατεύουν το αλεύρι με το γάλα και τα αυγά και τα ζυμώνουν. Την επόμενη μέρα οι γυναίκες που είχαν προσκληθεί (πλάστρες) συγκεντρώνονταν για να βοηθήσουν στην παρασκευή. Οι πλάστρες παίρνοντας λίγο - λίγο το ζυμάρι, άνοιγαν φύλλο με τον πλάστη πάνω στους σοφράδες. Τα φύλλα τα μεταφέρουν σε δροσερό μέρος και τα άπλωναν σε καθαρά σεντόνια για να στεγνώσουν. Ύστερα από λίγη ώρα, αφού αυτά έχουν στεγνώσει, τυλίγονταν πάλι στον πλάστη και μεταφέρονται σ' έναν άλλο σοφρά, όπου με το μαχαίρι τα έκοβαν κατά μήκος του πλάστη και μετά σε μικρά τετραγωνάκια τις χυλοπίτες. Αυτές, τις νωπές ακόμη χυλοπίτες, η νοικοκυρά τις άπλωνε για να στεγνώσουν εντελώς. Όταν περάσουν δυο - τρεις μέρες τις έβγαζε στον ήλιο να τις λιάσει, για να ξηραθούν για λίγες μέρες, σκεπάζοντας τις με λεπτό σεντόνι για να διατηρηθεί απόλυτα το κιτρινωπό τους χρώμα. Αφού τελειώσει το λιάσιμο, η νοικοκυρά τις λίχνιζε και τις τοποθετούσε σε μικρές πάνινες σακούλες, έτοιμες πια για μαγείρεμα.
Λαζάνια Τα ίδια φύλλα ζύμης οι νοικοκυρές τα έκοβαν σε στενόμακρες λεπτές λωρίδες, τα έλιαζαν με τον ίδιο τρόπο έφτιαχναν τα λαζάνια.
Δίπλες. Συνήθως τα τελευταία φύλλα της ζύμης (στην οποία έβαζαν και λίγο ούζο), τα διέθεταν για να φτιάξουν δίπλες. Τα φύλλα τα έκοβαν διάφορα σχήματα (τετράγωνα, ορθογώνια, λωρίδες) και τα τηγάνιζαν σε μπόλικο καυτό λάδι. Έπειτα ετοίμαζαν το σιρόπι και βουτούσαν τις δίπλες σ' αυτό. Ύστερα πασπάλιζαν με κανέλα και τριμμένο καρύδι. Οι δίπλες ήταν το κατ' εξοχήν γλύκισμα του αρραβώνα, του γάμου και των εορτών.
Μακαρόνια στριφτά ή χερίσια. Τα μακαρόνια, κατ' εξοχήν φαγητό της Αποκριάς, έχει ταυτιστεί με τις μέρες αυτές. Οι ανύπαντρες κοπέλες το βράδυ της Αποκριάς έπαιρναν το μακαρόνι που θα τους έπεφτε από την πρώτη πιρουνιά, όταν θα έτρωγαν και το έβαζαν κρυφά στο μαξιλάρι για να δουν αυτόν που θα παντρευτούν. Για να φτιάξουν τα μακαρόνια οι νοικοκυρές έριχναν σε μια λεκάνη αλεύρι, λίγο αλάτι και νερό και ζύμωναν ζύμη σφιχτή. Έβαζαν πάνω στο σοφρά λίγο αλεύρι στο αλευρωμένο ταψί και ύστερα τα άπλωναν να στεγνώσουν.
Τραχανάς ξινός. Ο τραχανάς ήταν το παραδοσιακό πρωινό για πολλούς αγροτικούς πληθυσμούς. Για την παρασκευή του άφηναν το γάλα να ξινίσει. Σε λεκάνη έβαζαν το αλεύρι, έριχναν το γάλα αλάτι και ζύμωναν. Άφηναν τη ζύμη για ένα βράδυ. Το πρωί το έκοβαν σε κομματάκια και το άπλωναν σε σεντόνι για να στεγνώσει. Έπειτα το έτριβαν στο τραχανοκόσκινο. Όταν τελείωνε το τρίψιμο τον έβαζαν να στεγνώσει καλά για δυο - τρεις μέρες και είναι έτοιμος.
Τραχανάς σαρακοστιανός. Τα υλικά για την παρασκευή του είναι: χυμός ντομάτας, αλεύρι, αλάτι, μπαχαρικά και σπέτσα. Ανακάτευαν τα υλικά και τα ζύμωναν ελαφρά. Μετά τα έκοβαν κομματάκια, και τα άπλωναν για να στεγνώσουν. Ύστερα έτριβαν σε κόσκινο τα στεγνωμένα κομμάτια για να βγει ο τραχανάς, τον οποίο έβαζαν να στεγνώσει καλά.
Τραχανάς γλυκός. Παρασκευάζεται όπως ο ξινός, απλά διαφέρει στο γάλα το οποίο δεν είναι ξινό.
Τριφτιάδες. Γίνονται με σταρένιο αλεύρι, αλάτι και νερό. Αφού ρίξουν το αλεύρι σε λεκάνη με αλάτι ανακατεύουν σιγά - σιγά με λίγο νερό μέχρι να γίνει μικρά γρομπολάκια. Σε κατσαρόλα βράζουν νερό με λίγο αλάτι και λάδι και ρίχνουν τις τριφτιάδες να πάρουν μερικές βράσεις. Σερβίρονται σε βαθιά πιάτα με λάδι και λεμόνι ή κρασί.
Χοιρινό. Πολλά ήταν τα οικόσιτα ζώα όπως αιγοπρόβατα, βοοειδή, κουνέλια, για την εξασφάλιση κρέατος στα σπιτικά τους. Αυτό όμως που δεν έλειπε ποτέ από κανένα νοικοκυριό ήταν το χοιρινό που τρεφόταν σχεδόν όλο το χρόνο για να αποδώσει κρέας αλλά και άλλα προϊόντα, απαραίτητα σε παλαιότερες εποχές όπως παστό, οματιά και σαπούνι. Τα χοιρινά τα έσφαζαν τις Απόκριες ή τις μέρες των Χριστουγέννων. Στα γουρνοσφάγια σύμφωνα με τα γνωστά παραδοσιακά έθιμα κάθε σπιτικό καλούσε συγγενείς και φίλους που θα συμμετείχαν σ' αυτή τη μικρή οικογενειακή γιορτή. Από το χοιρινό τα κύρια παράγωγα είναι:
Λουκάνικα: Παρασκευάζονται από τα λεπτά έντερα του χοιρινού τα οποία αφού πλυθούν με αλατόνερο και λεμόνι τα γεμίζουν με κομμάτια κρέάτος, κανελογαρίφαλα, πιπέρι, και πορτοκαλόφλουδα ψιλοκομμένη. Όλα μαζί τα άλεθαν με ειδική μηχανή. Η γέμιση γινόταν με τη βοήθεια ενός μικρού χωνιού. Αφού ολοκληρωνόταν η γέμιση συνήθιζαν να κρεμούν τα έντερα στο εσωτερικό του τζακιού κάποιες ώρες για να γίνουν "καπνιστά". Παράλληλα τα τρυπούσαν ώστε να φύγει κάποια μικρή ποσότητα νερού που ίσως υπήρχε μέσα για να μην ανοίξουν στο βράσιμο. Σε μικρό λεβέτι έβραζαν τα λουκάνικα σε λιωμένο λίπος και τα έβγαζαν όταν έπαιρναν ροδοκόκκινο χρώμα.
Παστό. Το λιωμένο κρέας έμπαινε σε λεβέτι, στο οποίο προσθέτουν ρίγανη, κανέλα, γαρίφαλο, πιπέρι και πορτοκαλόφλουδα. Αφού παγώσουν τα τοποθετούν σε λαήνες (πήλινα δοχεία) και τα σκεπάζουν με αρκετό στρώμα λίπους. Αυτό το λιωμένο κρέας λέγεται παστό ή τσιγαρίδα και είναι εξαιρετικός μεζές και τρώγεται όπως είναι παγωμένος ή καγιανάς, δηλαδή με αυγά και ντομάτα.
Οματιά. Εκτός από τα λουκάνικα με τα έντερα του χοιρινού οι νοικοκυρές έφτιαχναν την οματιά.
Είχαν ετοιμάσει πλιγούρι (χοντροαλεσμένο σιτάρι) το οποίο έβαζαν, λίγες ώρες πριν τη σφαγή του ζώου, μέσα σε βραστό νερό για να φουσκώσει. Ύστερα από δυο, τρεις μέρες, έριχναν μέσα στη γέμιση ψιλοκομμένο πνευμόνι χοιρινού, φλούδα πορτοκαλιού, πιπέρι, αλάτι και μπαχαρικά και γεμίζουν τα έντερα. Αφού τα ζεμάτιζαν λίγο στον τέντζερη τα έβαζαν στην πουγάνα και τα έψηναν.
Πηχτή. Αφού ολοκληρωθεί το λιώσιμο του χοιρινού έφτιαχναν την πηχτή με το κεφάλι του ζώου, τα αυτιά και τα πόδια. Έβραζαν όλα αυτά, τα ξεκοκάλιζαν, τα έκοβαν μικρές μερίδες, πρόσθεταν σκόρδο, αλάτι και ξίδι και τα άφηναν να πήξουν.

Απόσταση
Τρίπολη - Αθήνα, 165 χλμ.
Τρίπολη - Θεσσαλονίκη, 685 χλμ.
Η Δαβιά απέχει 12 χλμ. από την Τρίπολη.
Η Αλωνίσταινα απέχει 25 χλμ. από την Τρίπολη και 10 χλμ. από τη Βυτίνα.
Η Βυτίνα απέχει 43 χλμ. από την Τρίπολη.
Το Λεβίδι απέχει 25 χλμ. από την Τρίπολη.
Η Πιάνα απέχει 19 χλμ. από την Τρίπολη.
Το Ροεινό απέχει
Το Λιμποβίτσι απέχει 63 χλμ. από την Τρίπολη.
Υψόμετρο
Τρίπολη, 650 μ.
Αλωνίσταινα, 1220 μ.
Λεβίδι, 750-950 μ.
Βυτίνα, 1040 μ.
Λεβίδι, 750-950 μ.
Ροεινό, 1200 μ
Λιμποβίσι, 1200 μ.

Διαδρομές
Στο δρόμο προς Αλωνίσταινα και Βυτίνα και μετά τη Συλίμνα, βρίσκεται το χωριό Δαβιά. Η διαδρομή από τη Δαβιά στην Βυτίνα είναι πανέμορφη. Περνά αρχικά το οροπέδιο και στη συνέχεια διασχίζει μια δασοσκέπαστη κοιλάδα. Το επόμενο χωριό είναι η Πιάνα. Από τη Δαβιά ένας δρόμος οδηγεί στο Χρυσοβίτσι και από εκεί, μετά από μαγευτική διαδρομή μέσα από το ελατόδασος του Μαινάλου, στη Στεμνίτσα. Όμορφη επίσης είναι και η διαδρομή που οδηγεί στο χωριό Ροεινό.
Από την Αλωνίσταινα η διαδρομή προς τη Βυτίνα μέσα από το ελατόδασος είναι συναρπαστική. Μετά από το χωριό ο επαρχιακός δρόμος ανηφορίζει φιδωτά σε μια δασοσκέπαστη χαράδρα, το διάσελο της Αλωνίσταινας, όπου παρατηρείται μια οφθαλμαπάτη που δίνει στον ταξιδιώτη την εντύπωση ότι βρίσκεται συνέχεια στην ίδια θέση. Μετά το διάσελο η διαδρομή, πάντα διασχίζοντας το πυκνό ελατόδασος, συνεχίζει, κατηφορική για να καταλήξει στη Βυτίνα. Στο ενδιάμεσο μπορεί κανείς να απολαύσει από ψηλά την πανοραμική θέα της περιοχής της Βυτίνας. Κοντά στην Αλωνίσταινα είναι το Λιμποβίσι, το χωριό των Κολοκοτρωναίων, το Αρκουδόρεμα και η Κοκκινόβρυση, μαγευτικές τοποθεσίες του Μαινάλου. Στο δρόμο για τη Βυτίνα, διακλάδωση οδηγεί στο χιονοδρομικό κέντρο της Οστρακίνας. Η πρόσβαση για την Πιάνα γίνεται είτε από την Τρίπολη είτε από την Βυτίνα. Και οι δύο διαδρομές είναι από τις πιο όμορφες της Αρκαδίας και χαρακτηρίζονται από πλούσια και πολύχρωμη χλωρίδα. Η πρόσβαση στο Λιμποβίσι γίνεται με από το Χρυσοβίτσι (8 χιλ.) - που είναι και η πιο εύκολη - και από διακλαδώσεις των δρόμων Πιάνας-Αλωνίσταινας και Ελάτης-Χρυσοβιτσίου. Όλες οι διαδρομές περνούν μέσα από το πυκνό ελατόδασος και είναι μαγευτικές. Η διαδρομή από την διακλάδωση κοντά στην Πιάνα διανύει το Αρκουδόρεμα, ενώ η διαδρομή από το Χρυσοβίτσι περνά από το παλιό εκκλησάκι της Παναγίας.

Η Πόλη
Δαβιά Είναι κτισμένη στις νότιες πλαγιές του Μαίναλου, δίπλα σε μικρό καταπράσινο οροπέδιο που διασχίζει ο ποταμός Ελισσώνας. Αποτελείται από δύο κοντινούς οικισμούς, την Άνω και την Κάτω Δαβιά. Γνωστή είναι μάλιστα και η ονομασία Δαβιές και για τους δύο οικισμούς. Η περιοχή κατοικείται από την αρχαιότητα και συνδέεται με την αρχαία ελληνική μυθολογία. Στους αρχαίους χρόνους υπήρχε στην περιοχή η αρχαία κώμη Διπαία, της οποίας η θέση όμως δεν έχει ακόμα εντοπισθεί. Εικάζεται ότι είτε υπήρξε στην περιοχή της σημερινής Πιάνας, είτε στην περιοχή της Δαβιάς, στη θέση του μεσαιωνικού κάστρου. Αναφορές για αυτήν, όπως και για τους μύθους γύρω από τον ποταμό Ελισσώνα δίνει ο Παυσανίας στα Αρκαδικά. Η Δαβιά υπήρξε μεσαιωνική κωμόπολη με όνομα Ταβία που αποτελούσε κατά το 15ο αιώνα σημαντικό πνευματικό, διοικητικό και καλλιτεχνικό κέντρο, αλλά της περιοχής. Το κάστρο της, το Παλαιόκαστρο, βρισκόταν σε ύψωμα κοντά στη Δαβιά, απέναντι από την τοξωτή γέφυρα του Ελισσώνα. Λείψανα του μεσαιωνικού κάστρου αυτού σώζονται μέχρι σήμερα, όπως και πολλά αρχαιολογικά ευρήματα. Η συμμετοχή της Δαβιάς (ή Νταβιάς) στην Επανάσταση του ’21 υπήρξε σημαντική. Οι Δαβιώτες υπό τον συμπατριώτη τους οπλαρχηγό Δράκο έλαβαν μέρος σε πολλές μάχες. Ο Ελισσώνας υπήρξε από την αρχαιότητα πολύτιμη πηγή ζωής για την περιοχή. Πηγάζει κοντά στην Αλωνίσταινα και κατευθύνεται ΝΔ προς το λεκανοπέδιο της Μεγαλόπολης, όπου και συμβάλει με τον Αλφειό. Στην πορεία του, νότια της Δαβιάς, ο ποταμός δημιουργεί όμορφο φαράγγι το οποίο προσφέρεται για οδοιπορία. Στο οροπέδιο της Δαβιάς λειτουργούσαν παλαιότερα αρκετοί νερόμυλοι και νεροτριβές. Η Άνω Δαβιά είναι ο μεγαλύτερος οικισμός, με σπίτια όπου κυριαρχεί η λαϊκή αρχιτεκτονική, η λίθινη οικοδομή με τη στέγη και τα πατροπαράδοτα κεραμίδια, τα πιο πολλά διώροφα με γραφικούς εξώστες. Πίσω από τον οικισμό κρύβεται επιμελώς η θέση της μεσαιωνικής πόλης Ταβίας, σε μια ξέφωτη πλαγιά του Μαινάλου. Μάλιστα οι σημερινοί κάτοικοι έχουν πλήρη συνείδηση της ύπαρξης αυτής της πόλης, αφού αναφέρονται στο τοπωνύμιο Παλιονταβιά, που εντοπίζεται σε κωνικό ύψωμα που είναι ορατό από το χωριό. Η Κάτω Δαβιά είναι χτισμένη 1 χιλιόμετρο ΝΑ της Άνω Δαβιάς. Οι λιγοστοί κάτοικοί της ασχολούνται με την κτηνοτροφία και τη γεωργία. Ξεχωρίζει η μεγάλη πλατεία του χωριού με το παραδοσιακό καφενεδάκι και δίπλα η εκκλησία του Άη-Γιώργη. Στους πρόποδες του χωριού και διαβαίνοντας τον ποταμό Ελισσώνα βρίσκεται η εκκλησία της Παναγίας, χτισμένη το 1891. Σε απόσταση 1 χλμ. από το χωριό υπάρχουν τέσσερις μισοερειπωμένοι πετρόχτιστοι νερόμυλοι με θολωτά ανοίγματα, που αποτελούν εξαιρετικά δείγματα τοιχοποιίας τέτοιων οικοδομημάτων.
Αλωνίσταινα Η Αλωνίσταινα, ένα πανέμορφο και γραφικό χωριό, είναι κτισμένη στη δυτική πλευρά της Οστρακίνας σε μικρή κοιλάδα μεταξύ Βυτίνας και Πιάνας. Η Αλωνίσταινα είναι από τα χωριά με τη μεγαλύτερη ιστορία στον απελευθερωτικό αγώνα του ‘21 και συνδέεται στενά με τους Κολοκοτρωναίους των οποίων υπήρξε ορμητήριο στην Επανάσταση. Συγχρόνως ήταν και η γενέτειρα της μητέρας του Θόδωρου Ζαμπείας Κωτσάκη. Προεπαναστατικά ήταν κρησφύγετο κι ορμητήριο της κλεφτουριάς, ενώ κατά την επανάσταση ήταν σημείο συγκέντρωσης και εξόρμησης των ελληνικών δυνάμεων. Οι Τούρκοι την πυρπόλησαν και την λεηλάτησαν δύο φορές. Μετά την επανάσταση η Αλωνίσταινα είχε ραγδαία εξέλιξη. Το χωριό είναι τριγυρισμένο από έλατα και απλωμένο σε ένα καταπράσινο φαράγγι και έχει κηρυχθεί διατηρητέος οικισμός. Έχει επίσης εμπλουτισθεί από πέτρινες αναπλάσεις, στους δρόμους και στον περίγυρο. Στην πλατεία του χωριού ξεχωρίζει το μαρμάρινο μνημείο της Ζαμπίας Κωστάκη. Απέναντί της η εξαιρετική μονόκλιτη Βασιλική Εκκλησία της Αγίας Παρασκευής από το 1742. Δίπλα στην είσοδο της εκκλησίας ο τάφος της Ζαμπίας. Στην Αλωνίσταινα υπάρχουν αρκετές παλαιές κατοικίες, δείγματα παραδοσιακής αρχιτεκτονικής. Χαρακτηρίζονται από πολλά και μεγάλα τοξωτά ανοίγματα και είναι χτισμένα από λαγκαδινούς πρωτομαστόρους. Ξεχωρίζουν η οχυρή πυργόσχημη κατοικία της οικογενείας Δημητρακοπούλου (ή Τουρκοβασίλη), κτίσμα της περιόδου της Επανάστασης και η οικία Κωνσταντάκου Δημητρακόπουλου, πετρόχτιστο διώροφο με μεγάλα τοξωτά ανοίγματα, που χτίστηκε το 1847 από το Λαγκαδινό πρωτομάστορα Γιαννακό Γαρδίκα. Σημείο αναφοράς για τους κατοίκους είναι η πηγή Κεφαλάρι. Ακριβώς δίπλα της σώζεται ένα από τα χάνια που εξυπηρετούσε τους περαστικούς και χρησίμευε για τη ξεκούραση των ζώων. Στην περιοχή της Αλωνίσταινας τοποθετείται ο αρχαίος οικισμός Ελισσών. Κατά καιρούς έχουν βρεθεί αρχαίοι χτιστοί τάφοι στα νότια του χωριού, ίχνη αμαξοτροχιών στο πέρασμα για το διάσελο, αγαλματίδια και αρχαία νομίσματα. Κάποιοι αποδίδουν το όνομα του χωριού σε παραφθορά του αρχαίου τοπωνυμίου Ελισσών, ενώ μάλλον επικρατέστερο είναι να προέρχεται από την αγροτική εργασία του αλωνίσματος.
Πιάνα Το χωριό, μεταξύ Αλωνίσταινας και Δαβιάς, είναι χτισμένο σε πλαγιά του Μαινάλου σε πολύ όμορφη τοποθεσία και περιβάλλεται από πυκνό ελατόδασος. Η Πιάνα υπήρχε σαν οικισμός από τα Βυζαντινά χρόνια. Το χωριό έπαιξε πρωταγωνιστικό ρόλο στην εποχή της Τουρκοκρατίας. Υπήρξε ορμητήριο και καταφύγιο της κλεφτουριάς και χρησίμευσε σαν ορμητήριο και καταφύγιο του Θ. Κολοκοτρώνη και των οπλαρχηγών του και σαν κέντρο ανεφοδιασμού κατά τον ξεσηκωμό καθώς εκεί παρασκευαζόταν το ψωμί για τον ανεφοδιασμό των επαναστατών. Επίσης ο Πλαπούτας ίδρυσε εκεί στρατόπεδο 800 αγωνιστών. Στην πλατεία, που είναι κτισμένη πάνω σε επιβλητικό βράχο, δεσπόζει η επιβλητική εκκλησία του Αϊ-Γιώργη - σημείο αναφοράς του χωριού - με τα ψηλά πετρόχτιστα καμπαναριά της, μεγάλη τρίκλιτη βασιλική με τρούλο των αρχών του 20ού αιώνα. Δίπλα της το ηρώο πεσόντων. Στην πλατεία υπάρχει αξιόλογη λαογραφική συλλογή και κοντά ένας αποκαταστημένος φούρνος της επανάστασης. Λίγα χιλιόμετρα από το το χωριό, στον αγροτικό δρόμο προς Χρυσοβίτσι και κοντά στον ποταμό Ελισσώνα βρίσκονται νερόμυλοι, σήμερα εγκαταλειμμένοι και ερειπωμένοι. Παλαιότερα από την Πιάνα μέχρι την κάτω Δαβιά λειτουργούσαν τουλάχιστον 12 νερόμυλοι και 6 νεροτριβές. Μερικά από τα κτίσματα αυτά συνδέονται με ιστορικά γεγονότα της επανάστασης του ‘21. Η πρόσβαση στο σημείο όπου υπάρχουν οι εγκαταστάσεις των νερόμυλων γίνεται από χωματόδρομο που περνάει πολύ κοντά στον Ελισσώνα. Το χωριό προσφέρεται σαν αφετηρία για οδοιπορία στο Μαίναλο. Μονοπάτι οδηγεί στο σπήλαιο του Πάνα, στη πλαγιά του βουνού. Κοντά στο χωριό είναι επίσης το Αρκουδόρεμα και το Λιμποβίσι, το χωριό των Κολοκοτρωναίων.
Λαογραφική Συλλογή Πιάνα Είδη εκκλησιαστικής τέχνης, εικόνες λαϊκές, βυζαντινές και μεταβυζαντινές. Αντικείμενα και εργαλεία της καθημερινής ζωής και των παραδοσιακών καλλιεργειών.
Ροεινό Μικρό γραφικό χωριό, μεταξύ Δαβιάς και Πιάνας, σκαρφαλωμένο στις νότιες πλαγιές του Μαινάλου. Ξεχωρίζουν τα μεγάλα πετρόχτιστα σπίτια του χτισμένα τον 19ο αιώνα. Η περιοχή αποπνέει φυσική ομορφιά και γαλήνη. Το χωριό έχει άφθονα νερά, πολύ πράσινο και πανέμορφη θέα στο οροπέδιο της Δαβιάς και στον ορεινό όγκο του Μαινάλου που απλώνεται γύρω. Γύρω του απλώνεται πυκνό ελατόδασος που φθάνει μέχρι τα πρώτα σπίτια του χωριού. Η γειτνίασή του μάλιστα με τη βουνοκορφή Αϊντίνη, τη δεύτερη σε ύψος κορυφή του Μαινάλου, το καθιστά ιδεώδες ορμητήριο για ορειβασία και οδοιπορία. Υπάρχουν πολλές ενδιαφέρουσες διαδρομές και μονοπάτια που ανεβαίνουν στο βουνό διασχίζοντας το δάσος. Η ονομασία Ροεινό, προέρχεται από τη λέξη ορεινό που μεταγραμματίσθηκε. Η ιστορία του χωριού ξεκινά τον μεσαίωνα και διανύει την Βυζαντινή περίοδο και τα χρόνια της Τουρκοκρατίας, οπότε υπήρξε κώμη και το κέντρο του Δήμου Φαλάνθου. Κατά την Τουρκοκρατία το χωριό είχε σαν κέντρο του την τότε Μονή του Αγίου Γεωργίου. Το Ροεινό έχει δύο σημαντικά εκκλησιαστικά μνημεία. Τον Ναό του Αγίου Γεωργίου, προστάτη του χωριού, και τον Ναό της Παναγίας. Ο Άγιος Γεώργιος χτίστηκε στα τέλη του 12ου αιώνα και ήταν ναός εγγεγραμμένος σταυροειδής με τρούλο. Δέχθηκε όμως διαδοχικές μετασκευές και προσθήκες το 1856, το 1858 και στα τέλη του 20ου αιώνα και σήμερα ελάχιστα θυμίζει βυζαντινό μνημείο. Στην εκκλησία υπάρχει θαυματουργή εικόνα του Αγίου. Προσκολλημένο σαν παρεκκλήσι της στη βόρεια πλευρά του ναού είναι το εκκλησάκι του Αγίου Δημητρίου των αρχών του 13ου αιώνα, στο ιερό βήμα του οποίου διατηρούνται τμήματα τοιχογραφιών του 15-16 αιώνα. Δίπλα από τον Άγιο Γεώργιο βρίσκεται όμορφη θολωτή πετρόχτιστη βρύση με χρονολογία 1888, ενώ στο προαύλιο είναι ο ξενώνας της ενορίας. Ο ναός της Παναγίας είναι μια μικρή μονόχωρη, καμαροσκέπαστη με δίρρηχτη στέγη εκκλησία μάλλον του 16ου αιώνα και φημίζεται για τις ωραίες αγιογραφίες του που έγιναν στα τέλη του ίδιου αιώνα. Παλαιότερα ολόκληρος σχεδόν ο πληθυσμός χειμάδιαζε στη Μεσσηνία (Μελιγαλά) και στην Αργολίδα, όπου διατηρούσε καλλιέργειες και θερινές διαμονές. Σήμερα, οι λιγοστοί μόνιμοι κάτοικοι - οι περισσότεροι συνταξιούχοι - ασχολούνται με τη γεωργία, την κτηνοτροφία και τη μελισσοκομία και διακρίνονται για τη φιλόξενη διάθεσή τους.
Λιμποβίσι Χωμένο στο ελατόδασος και μέσα στις μεγάλες χαράδρες του Μαινάλου, ανάμεσα στο Χρυσοβίτσι και την Πιάνα και σε πανέμορφη και δύσβατη τοποθεσία, είναι το Λιμποβίσι (ή Λιμποβίστι), το χωριό των Κολοκοτρωναίων. Το χωριό φέρει εμφανώς σλαβική ονομασία, όπως και άλλα χωριά της περιοχής. Εδώ έζησαν οι Κολοκοτρωναίοι, και μεγάλωσε και κατοικούσε κατά καιρούς ο αρχιστράτηγος Θ. Κολοκοτρώνης. Το Λιμποβίσι ήκμασε επί Ενετοκρατίας και Τουρκοκρατίας. Μάλιστα, η απογραφή των Ενετών το 1711 κατέγραψε 500 κατοίκους. Ο χώρος του άλλοτε κραταιού αρκαδικού χωριού καταλαμβάνει σήμερα ένα μικρό πλάτωμα, που έχει διαμορφωθεί σε σύγχρονο μικρό πάρκο. Σε τίποτα σήμερα δεν θυμίζει την ύπαρξη του χωριού, παρά μόνον λιγοστά χαλάσματα. Τα μόνα οικήματα που περιέχει είναι το ανακατασκευασμένο σπίτι των Κολοκοτρωναίων, η παλιά εκκλησία του Αϊ - Γιάννη, όπου εκκλησιαζόταν ο Γέρος του Μοριά και τα παλικάρια του και ένα μικρό οίκημα των φυλάκων. Το σπίτι των Κολοκοτρωναίων καταστράφηκε στα Ορλωφικά (1770-1771) και ανοικοδομήθηκε από τον πατέρα του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη, Κωνσταντή. Σ’ αυτό έζησαν συνολικά δώδεκα γενιές Κολοκοτρωναίων Το ανακατασκευασμένο σπίτι του Κολοκοτρώνη είναι ένα λιθόκτιστο κτήριο κτισμένο σύμφωνα με τις μαρτυρίες κατά τα πρότυπα του παλαιού και σε σημείο - κατά τα φαινόμενα - δίπλα από την αρχική του θέση (ακριβώς δίπλα υπάρχουν ερείπια παλιού σπιτιού). Η ανέγερσή του έγινε το 1990 με δαπάνη του εφοπλιστή Π. Αγγελόπουλου, ο οποίος και χρηματοδότησε τη διαμόρφωση και εξωραϊσμό του γύρω χώρου. Σήμερα το σπίτι λειτουργεί σαν ανοικτό μουσείο και φιλοξενεί σύγχρονο εικονογραφικό υλικό από τη ζωή και δράση του Θ. Κολοκοτρώνη. Στη μεγάλη πλατεία με τα γάργαρα νερά της παραδοσιακής πέτρινης κρήνης, ορθώνεται ανακατασκευασμένη η μονόκλιτη βασιλική εκκλησία του Αϊ – Γιάννη. Η εκκλησία. είχε υποστεί μεταγενέστερες κακότεχνες μετασκευές, αλλά το 2002 αναπαλαιώθηκε στην προγενέστερη μορφή της με δωρεά και πάλι της οικογένειας των Αγγελόπουλων. Οι σχέσεις του Γέρου του Μοριά, ήταν άρρηκτα δεμένες με τον τόπο γέννησης και καταγωγής του. Κρυμμένο μέσα στο πυκνό ελατόδασος, το χωριό διαδραμάτισε πρωταγωνιστικό ρόλο στην επανάσταση του 1821. Το πλάτωμα του χωριού προσφέρει υπέροχη θέα προς το Μαίναλο και το Αρκουδόρεμα.
Βυτίνα Σε μια κοιλάδα στους πρόποδες του ελατοσκέπαστου Μαινάλου, η Βυτίνα έχει μαγευτική θέση και είναι από τα πιο γραφικούς οικισμούς της χώρας. Το χειμώνα, σκεπασμένη συχνά από χιόνια, η Βυτίνα προσφέρει ένα μοναδικό θέαμα. Το χωριό φημίζεται για το υγιεινό κλίμα του, άλλωστε ως το 1940 μάλιστα αποτελούσε τόπο αποθεραπείας ατόμων με νοσήματα θώρακος με δύο σανατόρια σε λειτουργία, την Ιθώμη, στην πλαγιά του Μαινάλου πάνω από την κωμόπολη, και τη Μάνα του Στρατιώτου κοντά στα Μαγούλιανα. Το δεύτερο είχε ιδρύσει η αδελφή του Παύλου Μελά, η Μαρία Παπαδοπούλου, για τους στρατιώτες και παλαιούς πολεμιστές των Βαλκανικών αγώνων. Η ιστορική διαδρομή της Βυτίνας είναι αξιόλογη. Σύμφωνα με την επικρατέστερη εκδοχή χτίστηκε το 350 μ.Χ. μετά τη διάλυση της αρχαίας αρκαδικής κώμης του Μεθυδρίου. Το όνομά της σύμφωνα με μια εκδοχή προέρχεται από τη λέξη βυθός, επειδή η παλιά κωμόπολη ήταν χτισμένη στο βάθος μιας λεκάνης τριγυρισμένης από λόφους. Μια άλλη εκδοχή δέχεται ότι το όνομά της έχει σλαβική προέλευση και οφείλεται στους Σλάβους που είχαν κατοικήσει την περιοχή και αργότερα εξελληνίσθησαν. Η αρχική θέση της κωμόπολης ήταν στη θέση Δαμασκηνιά. Αργότερα, και λόγω του ψυχρού κλίματος, οι κάτοικοι μετακινήθηκαν προς τον ποταμό Μυλάοντα, κοντά στο γεφύρι Ζαρζί, ενώ χρησιμοποιούσαν σαν τόπο παραθερισμού την πλαγιά της Κάτω Βυτίνας. Τελικά μετεγκαταστάθηκαν εκεί μέχρι την επανάσταση του 1821. Η περιοχή της Βυτίνας είχε αναγνωρισθεί κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας σαν βακούφι και θεωρείτο ιερή. Η συμβολή της στον απελευθερωτικό αγώνα ήταν σημαντική. Για την ενεργή συμμετοχή της στην επανάσταση, τα στρατεύματα του Ιμπραήμ πυρπόλησαν την Κάτω Βυτίνα επτά φορές το 1825 και το 1826. Έγιναν τότε πολλοί διωγμοί και υπήρξαν πολλά θύματα, με χαρακτηριστικό παράδειγμα την ηρωίδα Ελένη Λιαροπούλου, τη Βυτιναία Σουλιώτισσα, η οποία για να μη πέσει στα χέρια των Τούρκων, πήδηξε στο γκρεμό από το βράχο Κότρωνα. Οι κάτοικοι που διεσώθησαν έχτισαν αργότερα τη σημερινή Βυτίνα, ενώ άλλοι έφυγαν σε πιο εύφορες περιοχές. Μετά την απελευθέρωση η Βυτίνα γνώρισε αξιόλογη ανάπτυξη. Ιδιαίτερα ήκμασε κατά την περίοδο 1920-1940, οπότε και λειτουργούσε Δασοκομική Σχολή, με αξιόλογη τουριστική κίνηση και εμπόριο. Η Βυτίνα είναι γενέτειρα του ιστορικού Κωνσταντίνου Παπαρρηγόπουλου και του Βασιλείου Οικονομίδη. Οι προτομές τους, του πρώτου στην κεντρική πλατεία και του δεύτερου στην ομώνυμη μικρή πλατεία μαρτυρούν τη συμβολή της στα γράμματα και τις επιστήμες. Κέντρο της κωμόπολης είναι η όμορφη κεντρική πλατεία με την αξιόλογη πετρόκτιστη εκκλησία του Αγίου Τρύφωνα, δημιούργημα ντόπιων μαστόρων με το φημισμένο τοπικό μαύρο μάρμαρο. Δίπλα της το Δημαρχείο και γύρω οι περισσότερες ταβέρνες, καφενεία, καφετέριες, όπως και καταστήματα με τοπικά προϊόντα. Ιδιαίτερη μνεία θα πρέπει να γίνει σε ένα υπέροχο παραδοσιακό παλιό φούρνο, που βρίσκεται σε ένα δρομάκι κοντά στην πλατεία. Σημαντική θέση στην τοπική παραγωγή και οικονομία κατείχαν παλαιότερα η ξυλοτεχνία και υφαντουργία που ανθούσαν στην ευρύτερη περιοχή. Ιδιαίτερα στη Βυτίνα λειτουργούσαν αρκετά εργαστήρια ξυλοτεχνίας (με βάση την καρυδιά, οξιά και τον τοπικό κέδρο) και υφαντουργεία. Αξιομνημόνευτοι είναι οι Αργαλειοί που λειτούργησαν την περίοδο του 1928, και στους οποίους οι νέες της περιοχής παρήγαγαν εξαιρετικά υφαντά. Κοντά στην κεντρική πλατεία βρίσκεται η Βιβλιοθήκη της Βυτίνας, με αξιόλογο ιστορικό αρχείο για την περιοχή. Αξιόλογο κτίσμα είναι το πετρόκτιστο Ελληνικό Σχολείο, ένα ιστορικό κτίριο που συνδέεται με την ιστορική σχολή της Βυτίνας. Από το λόφο του Αϊ-Λιά, στην πάνω γειτονιά, προσφέρεται όμορφη θέα στην κωμόπολη. Στην πλατεία της Βυτίνας, σε νεόδμητο κτίριο στεγάζεται αξιόλογο Λαογραφικό Μουσείο. Υπέροχο επίσης είναι - ιδιαίτερα το φθινόπωρο και την άνοιξη - ένα ρομαντικό δενδροσκέπαστο δρομάκι στην είσοδο του χωριού, ο Δρόμος της Αγάπης. Νοτιοανατολικά της Βυτίνας βρίσκεται το λατομείο που δίνει το φημισμένο διακοσμητικό μαύρο μάρμαρο. Επίσης, στο δρόμο από την Τρίπολη και 3 χλμ. πριν τη Βυτίνα, στις παρυφές του Μαινάλου, είναι η Πηγή του Παυσανία, την οποία αναφέρει ο Παυσανίας στα Αρκαδικά. Μια άλλη υπέροχη διαδρομή, οδηγεί δια μέσου μονοπατιού, που αρχίζει κοντά από την εκκλησία των Αγίων Αναργύρων (1831), στον Μυλάοντα ποταμό και το υπέροχο πέτρινο γεφύρι Ζαρζί, και από εκεί ανηφορίζοντας στο εκκλησάκι του Αγίου Νικολάου.
Μονή Κερνίτσας Η παλιά μονή κτίστηκε το 14ο αιώνα. Η σημερινή είναι κτισμένη στη θέση της παλιάς και είχε σημαντικό ρόλο στην Επανάσταση του 1821. (47 χλμ. από Τρίπολη, 3 χλμ. από τη Βυτίνα).
Τρίπολη Στο μέσο του λεκανοπεδίου Τριπόλεως ή Αρκαδικού οροπεδίου, η πόλη περικλείεται από σημαντικούς ορεινούς όγκους. Στην καρδιά της πόλης πολλά κτίρια ομορφαίνουν την πόλη, νεοκλασικά όπως το σπίτι του ποιητή Κώστα Καρυωτάκη, το μεγάλο κτίριο στην πλατεία Άρεως, καθώς και η επιβλητική Βυζαντινή εκκλησία του Αγίου Βασιλείου, το μοναστήρι της Παναγιάς και το αρχαιολογικό μουσείο.
Πνευματικό Κέντρο του Δήμου της Τρίπολης Είναι ένα από τα αξιολογότερα νεοκλασικά κτίρια της πόλης που τελειοποιήθηκε και λειτούργησε το 1988. Αποτελεί ένα πάντρεμα τέχνης και αρχιτεκτονικής. Έγινε κυρίως με χρήματα που κληροδότησε στην Τρίπολη ο ομογενής Τριπολίτης Δημήτριος Αποστολόπουλος.
Βιβλιοθήκη Τρίπολης Περίπου 8000 τόμοι βιβλίων βρίσκονται στην Βιβλιοθήκη της Τρίπολης. Είναι το γνωστό Ματζούνειο Κέντρο, 2710-224238.
Αρχαιολογικό Μουσείο Τρίπολης Στεγάζεται σ ένα πολύ όμορφο διώροφο νεοκλασικό κτίριο, σχεδιασμένο από τον αρχιτέκτονα Τσίλερ. Το Μουσείο στεγάζει περί τα 7.000 αντικείμενα, κυρίως από πρόσφατες ανασκαφές σε όλη την Αρκαδία. Ξεχωρίζει η μοναδική στην ελλάδα συλλογή των λατρευτικών ειδωλίων των Πρωτοελλαδικών χρόνων από το Σακοβούνι όπως και το ολόγλυφο καθήμενο άγαλμα θεάς (ίσως Αθηνά) από την Ασέα. Υπάρχουν επίσης και λίγα ευρήματα Παλαιοχριστιανικών και Πρώιμων Βυζαντινών Χρόνων. 2710-232397.
Ναός Αλέας Αθηνάς - Απαραβίαστο άσυλο. Ο μεγαλύτερος ναός της Πελοποννήσου και σημαντικότατο ιερό κτίσμα της αρχαιότητας. Είναι Δωρικού ρυθμού. Τον έκτισε μάλλον ο υιός του Αφείδαντος, ο Αλεός και τον διακόσμησε ο Σκάπας. Τα θεμέλια που σώζονται, είναι από αμυγδαλόλιθο, ένα ορυκτό που βγαίνει εκεί κοντά. Βρίσκεται στην Τεγέα και ήταν απαραβίαστο άσυλο. Βρίσκεται 12 χλμ. από την Τρίπολη.

Αδελφοποίηση της Τρίπολης με το Peine (Γερμανία)
Η Τρίπολη έχει αδελφοποιηθεί με την πόλη Peine της Γερμανίας. Η τελετή αδελφοποίησης πραγματοποιήθηκε στις 23 Σεπτεμβρίου του 2000 στο Αποστολοπούλειο Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Τρίπολης με τη συμμετοχή πολυμελούς αντιπροσωπείας από το Peine. Στα πλαίσια της αδελφοποίησης και της σύσφιξης σχέσεων των αδελφών πόλεων έχουν πραγματοποιηθεί ανταλλαγές επισκέψεων αντιπροσωπειών από τις δύο πόλεις, ομάδες μαθητών από το Peine έχουν φιλοξενηθεί στις κατασκηνώσεις του Δήμου Τρίπολης στο Παράλιο Άστρος ενώ ομάδα νέων αθλητών από την Τρίπολη συμμετείχε σε τουρνουά ποδοσφαίρου στο Peine.
Το Peine είναι μια πόλη 50.000 κατοίκων, που χτίστηκε το 10ο αιώνα στις παρυφές του κάστρου του κόμητος Pagin. Σήμερα είναι μια ευχάριστη πόλη με περιποιημένες προσόψεις κατοικιών, πλατείες που προσκαλούν τους επισκέπτες, ήσυχα πάρκα, εμπορικούς δρόμους γεμάτους ζωή. Βρίσκεται σε απόσταση 30 λεπτών με το αυτοκίνητο από το αεροδρόμιο του Αννοβέρου.
Η δύναμη του Peine είναι ο χάλυβας και η μπύρα Harke!!
Η πόλη χαρακτηρίζεται από πλούσια πολιτιστική δραστηριότητα, γύρω στις 100 εκδηλώσεις διοργανώνονται κάθε χρόνο.

Υγεία
Παναρκαδικό Γενικό Νοσοκομείο Τρίπολης, 2710-371700
Αγροτικό Ιατρείο Βυτίνας, 27950-22222
Αγροτικό Ιατρείο Λεβιδίου, 27960-22274

Οδική σύνδεση
Η Τρίπολη συνδέεται με τακτικά δρομολόγια των ΚΤΕΛ με την Αθήνα και τις άλλες κύριες πόλεις της Πελοποννήσου. ΚΤΕΛ Τρίπολης, Πλ.Κολοκοτρώνη, 2710-224313, 2710-222560. ΚΤΕΛ Αθηνών, Λ. Κηφισού 100, 210-5124910, 210-5132601. ΚΤΕΛ Μεγαλόπολης, 07910-22238. ΚΤΕΛ Πάτρας, 2610-223621. ΚΤΕΛ Βυτίνας, 27950-22025. ΚΤΕΛ Λεωνίδιου, 27570-22255.

Σιδηροδρομική σύνδεση
Η Τρίπολη συνδέεται σιδηροδρομικά με την Αθήνα και την Καλαμάτα. Καθημερινά με ενδιάμεσους σταθμούς στις πόλεις και τα χωριά της διαδρομής. ΟΣΕ Τρίπολης, Ξενίου Διός 1, 2710-241696. ΟΣΕ Αθηνών, 210-5131601 και 210-5797777. Λοιποί σταθμοί: Ελαιοχώρι, 2710-491218, Ζευγολατιό, 27240-22526, Λεύκτρο 27910-22131

Χρήσιμα Τηλέφωνα
Δήμος Τρίπολης, 2710-222235
Δήμος Δαβιάς, 2710-431520
Δήμος Βυτίνας, 27950-22329
Δήμος Λεβιδίου, 27960-22363
Αστυνομία Τρίπολης, 2710-224847
Τροχαία Τρίπολης, 2710-222349
Γραφείο Δημοτικής Αστυνόμευσης Τρίπολης, 2710-231844
Γραφείο Τουρισμού, 2710-231844
ΟΤΕ Τρίπολης, 2710-770207
ΕΛΤΑ Τρίπολης, 2710-222431
Ταξί Τρίπολης, 2710-226220 και 233121
Αστυνομία Βυτίνας, 27950-22207
ΟΤΕ Βυτίνας, 27950-22399
ΕΛΤΑ Βυτίνας, 27950-22233
Ταξί Βυτίνας, 27950-22619
Αστυνομία Λεβιδίου, 27960-22202
ΟΤΕ Λεβιδίου, 27960-22299
ΕΛΤΑ Λεβιδίου, 27960-22263
Επιμελητήριο Αρκαδίας, 25ης Μαρτίου & Πανός 21, 2710-227141, 2710-227142

Φαγητό
Χαρακτηριστικά τοπικά φαγητά: Αρνί της σούβλας, Κοκορέτσι, Σπληνάντερο, Στιφάδο, Μουσακάς, Πατσάς, Τυρί, Γιαούρτι.
Βυτίνα, Κόκκινα Πιθάρια, παραδοσιακή ταβέρνα, κοντά στην κεντρική πλατεία της Βυτίνας, 27950-22540.
Λεβίδι, Ταβέρνα στην κεντρική πλατεία με παραδοσιακές γεύσεις, 27960-22232
Τρίπολη, Εστιατόριο στο μαγευτικό άλσος Αγ. Γεωργίου στην Τρίπολη, 2710-222971
Τρίπολη, Grand Chalet, εστιατόριο στο άλσος της πλατείας Άρεως, 2710-234661,3

Διαμονή Ξενοδοχεία
Αλωνίσταινα: Θεοξένια, Παραδοσιακός ξενώνας, 2710-431363, 210-3600829, 210-6206927, URL www.theoxenia-arcadia.gr
Λεβίδι: Ανατολή, ξενώνας, 27960-22123. Άρτεμις, Παραδοσιακός ξενώνας, 27960-22600, 27960-22422
Βυτίνα: Villa Valos, ξενώνας, 27950-22210, Μαίναλον, παραδοσιακό κτίσμα, 27950-22217.
Τρίπολη: Αρκαδία, διαθέτει 85 κλίνες, εστιατόριο, τηλεόραση και χώρος στάθμευσης, 2710-225551. Ανακτορικόν, διαθέτει 50 κλίνες, διαθέτει κλιματισμό, τηλεόραση, χώρο στάθμευσης, φιλικό στην υποδοχή ζώων, 2710-225545. Γκάλαξι, διαθέτει 150 κλίνες, αίθουσα συνεδρίων, τηλεόραση, χώρος στάθμευσης, 2710-225195.

Διαμονή σε Κάμπινγκ
Στο Παράλιο Άστρο (47 χλμ. από την Τρίπολη): Άστρος, στη θέση Άγιος Ανδρέας, 27550-51500. Ρεπόντικα, στη θέση Άγιος Ανδρέας, 27550-31282. Θηρέα, στη θέση Μελιγρού, 27550-51002.

Αθλητισμός
Χειμερινό Σκι. Το χιονοδρομικό κέντρο της Οστρακίνας, στην κορυφή του Μαινάλου στα 1600 μ., προσφέρει έξη πίστες για σκι στην Ελλάδα. Διαθέτει ξενώνα, εντευκτήριο, δυο Lift και σύγχρονο χιονοδρομικό καταφύγιο. 27960-22227, απόσταση 25 χλμ. από Τρίπολη. Τηλ. 27960-22227
Ορειβασία. Στις πλαγιές του Μαλεβού, στο Ανατολικά άκρο του Πάρνωνα. Στην τοποθεσία Αρνόμουσγα, 1450 μ. ύψος, υπάρχει καταφύγιο 50 ατόμων. Ο δρόμος από τον 'Άγιο Πέτρο ως το καταφύγιο είναι βατός. Πορεία: περίπου 2:30-3.00 ώρες. Εθνικός Ορειβατικός Σύλλογος Τρίπολης, 2710-232243. Στο Μαίναλο, στη θέση Οροπέδιο Οστρακίνας, το ομώνυμο καταφύγιο στα 1600 μ. έχει χωρητικότητα 45 ατόμων και διαθέτει θερμάστρες πετρελαίου, ξύλων καθώς και κουζίνα και δεξαμενή νερού και τουαλέτα. Η ηλεκτροδότηση παρέχεται από γεννήτρια. Πληροφορίες στον ΕΟΣ Τρίπολης.

Τράπεζες
Στην Τρίπολη, Αγροτική, ALPHA, Eurobank, Εθνική, Πειραιώς, Γενική, Εμπορική και Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο. Στο Λεβίδι, Αγροτική.

Έθιμα - Εκδηλώσεις
Το γλέντι ανάβει εύκολα και η φιλοξενία των Αρκάδων αγκαλιάζει ευπρόσδεκτα κάθε περαστικό ή επισκέπτη.
Απόκριες. Η χιουμοριστική παρέλαση, ο χορός και το γλέντι κυριαρχούν και τις Απόκριες, όχι μόνο στην Τρίπολη, αλλά και σε ολόκληρη την Αρκαδία. Οι άνθρωποι μασκαρεύονται και ο συναγωνισμός τώρα στοχεύει στο πιο τσουχτερό αστείο και το πιο καυτό πείραγμα.
25 Μαρτίου. Η Τρίπολη γιορτάζει με το δικό της τρόπο την επέτειο της επανάστασης του 1821.
Νέες και νέοι, ντυμένοι με θαυμάσιες εθνικές ενδυμασίες παρελαύνουν στην πόλη και μετά ανοίγουν το χορό. Οι στολές που φορούν είναι προϊόντα της τοπικής, οικογενειακής βιοτεχνίας και οι οικογένειες συναγωνίζονται η μια την άλλη, ντύνοντας τα παιδιά τους με την καλύτερη ενδυμασία.
Πάσχα. Σε όλη την περιοχή γίνονται προετοιμασίες και ετοιμάζονται τα κουλούρια και βάφονται τα αυγά. Τη μεγάλη Παρασκευή το πρωί, πολλές οικογένειες πάνε στη Μονή της Λουκούς, στο δρόμο για το Άστρος, όπου γίνεται η τελετή της αποκαθήλωσης. Το βράδυ, οι οκτώ επιτάφιοι της πόλης περνούν από την κεντρική πλατεία του Αγίου Βασιλείου. Ένας ακόμη άτυπος συναγωνισμός γίνεται μπροστά στα μάτια όλης της πόλης, για τον καλύτερα στολισμένο επιτάφιο. Την ημέρα του Πάσχα μια τεράστια φωτιά ανάβει στο άλσος της πλατείας Άρεως. Εκεί, με φροντίδα του Δήμου ψήνονται δεκάδες αρνιά ενώ το γλέντι ανάβει με εθνικούς χορούς και άλλες καλλιτεχνικές εκδηλώσεις ως αργά το βράδυ.
1 Φεβρουαρίου, Βυτίνα, Πανηγύρι του Αγίου Τρύφωνα.
Το πρώτο δεκαπενθήμερο του Αυγούστου, Βυτίνα, Η γιορτή του δάσους.
23 Αυγούστου και από τις αρχές του μήνα Αυγούστου, Λεβίδι, Πολιτιστικές εκδηλώσεις και πανηγύρι της Παναγίας (23/8).

Intenet
Επαγγελματικός, τουριστικός και πολιτιστικός οδηγός Αρκαδίας, www.inarcadia.gr
Οδικό δίκτυο και χάρτες του νομού, www.eranet.gr/geodata/el/gstreets.html
Δήμος Τρίπολης, www.tripolis.gr
Η Αδελφή πόλη της Τρίπολης, το Peine της Γερμανίας, www.peine-online.de
Βιομηχανική Περιοχή Τρίπολης, www.etba.gr/etba/e_bipe/g_tripol.html
Πελοποννησιακή Ένωση Αμερικής, www.pua.org/
4ο Δημοτικό Σχολείο Τρίπολης, telephos.forthnet.gr/ekpa/dhm4/index.html
Δημοτικό Σχολείο Καστρίου, www.dimotikokastri.gr
Νεανική εφημερίδα της Τρίπολης, www.pezodromos.gr
Επιμελητήριο Αρκαδίας, www.arcadianet.gr
Πλήθος πληροφοριών για την περιοχή της Αρκαδίας, www.inarcadia.gr
Διαδρομές στο Μαίναλο, arcadia.ceid.upatras.gr/arkadia/places/menaloguide.htm
Η Βιτύνα στο διαδίκτυο, www.vitina.gr

Αυτό το κείμενό μου δημοσιεύτηκε στο ταξιδιωτικό έντυπο ΠΕΡΙΗΓΗΣΕΙΣ - Εφημερίδα Ημερησία, τ. 03 2004-2005