Φλαμένκο, σάλσα, τάνγκο και άλλα

Αν επιθυμείτε να προσεγγίσετε τη νοοτροπία των κατοίκων κάθε περιοχής που επισκέπτεσθε, πληροφορηθείτε εγκαίρως τις χορευτικές ιδιαιτερότητές τους και κυρίως μη διστάσετε να τους μιμηθείτε...

Οταν ένα από τα απαραίτητα παίρνει τη θέση του στο ταξιδιωτικό σακίδιο αυτομάτως διαγράφεται από τη λίστα. Ο μεθοδικός ταξιδιώτης δεν εγκαταλείπει τις διακοπές του στο έλεος της τελευταίας ημέρας ή ακόμη χειρότερα στη βιασύνη της τελευταίας βραδιάς. Ακόμη και αυτός όμως είναι πολύ πιθανόν να μην έχει σκεφθεί μια άκρως ενδιαφέρουσα λεπτομέρεια σχετικά με τον τόπο προορισμού του. Οτι δηλαδή εκεί οι άνθρωποι χορεύουν. Ή μάλλον χορεύουν διαφορετικά...

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι όλοι οι λαοί του κόσμου χορεύουν. Η πεποίθηση ότι υπάρχουν χώρες στις οποίες δεν εκδηλώθηκε η χορευτική διάθεση των κατοίκων τους είναι ολωσδιόλου εσφαλμένη, καθώς αμφισβητεί την ουσιαστική ανάγκη όλων των ανθρώπων να εκφραστούν κινητικά. Πιθανότατα βεβαίως οι χοροί στους οποίους επιδίδεται μια συγκεκριμένη φυλή ή μια ξεχωριστή ομάδα μιας χώρας να μην είναι ιδιαιτέρως διαδεδομένοι αλλά αυτό δεν σημαίνει κιόλας ότι νομιμοποιούμαστε να θεωρήσουμε ότι οι συγκεκριμένες χορευτικές πρωτοτυπίες δεν είναι χορός.

Η καλύτερη απόδειξη ότι ο βηματισμός μετατρέπεται ενίοτε από καθαρά πρακτική λειτουργία σε χορευτική έκφραση μπορεί να δοθεί κατά τη διάρκεια μιας ταξιδιωτικής περιπλάνησης. Διότι κατά τη διάρκεια της καθημερινής επαφής μας με τους πληθυσμούς των χωρών που επισκεπτόμαστε, θα έρθει και η στιγμή όπου θα τους απολαύσουμε να χορεύουν. Και τότε, εκτός του ότι θα αντιληφθούμε τις ομοιότητες ή τις διαφορές τους από εμάς, είναι πολύ πιθανόν να ενταχθούμε και εμείς στο χορευτικό κρεσέντο τους!

Το αργεντίνικο τάνγκο
Οι χώρες της Λατινικής Αμερικής κρατούν χωρίς αμφιβολία τις πρώτες θέσεις στο βασίλειο του χορού. Το πασίγνωστο αργεντίνικο τάνγκο, η εξοντωτική βραζιλιάνικη σάμπα, η κουβανέζικη σάλσα αλλά και το κατά το ήμισυ κολομβιανό μάμπο βρίσκονται στην κορυφή των προτιμήσεων των απανταχού ταξιδιωτών. Ωστόσο ελάχιστοι είναι οι ταξιδιώτες εκείνοι που δεν εντυπωσιάστηκαν από το γοητευτικό φλαμένκο της ισπανικής επικράτειας ή αυτοί που αρνήθηκαν να εισχωρήσουν στον πολύχρωμο χορευτικό κόσμο της Σενεγάλης, στα λικνίσματα μιας μαροκινής γόησσας ή στον πρωτότυπο βηματισμό των ούγγρων χορευτών.

Το φλαμένκο, ένας χορός με μακρά παράδοση στην Ισπανία αλλά και στις χώρες της Λατινικής Αμερικής, επανήλθε δυναμικά στο χορευτικό προσκήνιο κατά τη δεκαετία του '80. Την εποχή εκείνη η ποπ μουσική συγκέντρωνε την απόλυτη πλειοψηφία στις προτιμήσεις της νεολαίας, ενώ εκείνοι που δεν δήλωναν υπέρμαχοί της προσπαθούσαν να γαντζωθούν γερά επάνω στα απομεινάρια του μέχρι πρότινος ακμάζοντος πανκ κινήματος. Οι έντονοι ρυθμοί του φλαμένκο ήταν ίσως το στοιχείο που ήρθε να ταράξει τα λιμνάζοντα νερά του υποτονικού χορευτικού συρμού. Καθώς τα χέρια έκλειναν σε έναν κύκλο επάνω από το κεφάλι, οι γοφοί λικνίζονταν και τα δάχτυλα των ποδιών σήκωναν όλο το γοητευτικό βάρος των χορευτών, ο τυχαίος θεατής ένιωθε την ανάγκη να συμμετάσχει στο "τελετουργικό" αυτό, ξεχνώντας τις περισσότερες φορές ότι ήταν εντελώς αδαής!

Την ίδια σαγήνη ασκεί σε πολλούς το αργεντίνικο τάνγκο. Χορός άκρως ερωτικός και σπιρτόζικος, το τάνγκο συναρπάζει τόσο τον χορευτή του όσο και τον θεατή. Τα πόδια του χορευτικού ζεύγους αγγίζονται ελαφρώς στο ύψος του γόνατου, ενώ με γρήγορες εναλλαγές πότε ο ένας και πότε ο άλλος παρτενέρ περνά το δεξί πόδι του στο άνοιγμα των ποδιών του άλλου. Οταν δε οι χορευτές είναι ιδιαιτέρως επιδέξιοι, η χορογραφία αποκαλύπτεται περισσότερο ευφάνταστη και δημιουργική. Και ενώ τα βήματα ακολουθούν τους ίδιους ρυθμούς, την τιμητική τους αυτή τη φορά έχει το ταμπεραμέντο του άρρενος παρτενέρ και η απογειωμένη θηλυκότητα του ετέρου ημίσεος. Ωστόσο ο λιγότερο μυημένος στο τάνγκο χορευτής οφείλει να κρατά διαρκώς το μέτρο του χορευτικού οίστρου του. Διότι ο υπερβάλλων ζήλος του είναι πολύ πιθανόν να τον μετασχηματίσει από λατίνο εραστή σε κακέκτυπο του Τσάκι Τσαν εν ώρα δράσης, ήτοι σε αξιόλογο γνώστη των πολεμικών τεχνών που... εξοντώνει ταχύτατα πρωτίστως τους κοντινούς του!

Τα τραγούδια των καουμπόηδων είναι ιδιαιτέρως αγαπητά στη Βενεζουέλα, στη χώρα με τις καταπράσινες πεδιάδες και τις κυανοπράσινες θάλασσες. Ο ρυθμός των τραγουδιών αυτών είναι εύθυμος, ενώ το ίδιο εύθυμα είναι και τα βήματα της χορευτικής απόδοσής τους. Τα περιθώρια αντίστασης στους ρυθμούς αυτούς είναι από ελάχιστα ως μηδενικά, διότι απευθύνονται στο θυμικό του ακροατή-χορευτή και τον προκαλούν να συμμετάσχει. Απαραίτητο προσόν, όπως διατείνονται οι ντόπιοι, είναι η σωστή αίσθηση της ισορροπίας η οποία επιτρέπει το αρμονικό λίκνισμα της μέσης και των γοφών. Ωστόσο εξίσου σημαντικό είναι ο υποψήφιος χορευτής να διαθέτει δυνατά πόδια και απαλά χέρια. Τα δυνατά πόδια είναι σε θέση να αντέξουν τόσο το σωματικό βάρος του χορευτή όσο και εκείνο αν χρειαστεί της παρτενέρ του, ενώ τα απαλά χέρια δεν πρόκειται ποτέ να προσβάλουν το έτερον ήμισύ του.

Οταν το χορευτικό θερμόμετρο ανεβαίνει, οι καουμπόηδες απελευθερώνουν όλη την κρυμμένη ενέργειά τους. Τότε λοιπόν περιστρέφονται μαζί με τη συνοδό τους πιασμένοι από τους αγκώνες των χεριών τους και λίγο μετά, όταν η ευθυμία απλώνεται παντού ολόγυρα, οι καουμπόηδες αγκαλιάζουν σφιχτά την παρτενέρ τους και πότε τη βοηθούν να φθάσει πολύ ψηλά και πότε τη στριφογυρίζουν σε οριζόντια διάσταση. Από την πλευρά της η συνοδός του καουμπόη φροντίζει να στέκεται πάντοτε... στο ύψος των περιστάσεων, διατηρώντας στο ευθυτενέστερο την κορμοστασιά της αλλά και τις αισθήσεις της όσο το δυνατόν πιο τεταμένες. Με απώτερο σκοπό φυσικά τον μετασχηματισμό της μουσικής σε χορευτική ποικιλομορφία.

Οι ασιατικές φιγούρες
Η γοητεία βεβαίως δεν αποτελεί προνόμιο μόνο των λατινογενών χορών. Οι ασιατικοί χοροί, περισσότερο μυστικιστικοί και τελετουργικοί, είναι επίσης σε θέση να ασκήσουν μια πρωτόγνωρη γοητεία στον θεατή τους. Οι υψωμένες επάνω από το κεφάλι αντικριστές παλάμες των χορευτριών, το λύγισμα των ποδιών στο ύψος του γόνατου, καθώς και οι πολλαπλοί στροβιλισμοί γύρω από τον νοητό άξονα του κινούμενου κορμιού παραπέμπουν στη χορευτική αναγκαιότητα των λαών της ασιατικής ηπείρου όχι ιδιαίτερα εύληπτης αλλά εξίσου εντυπωσιακής. Οσο εντυπωσιακή είναι άλλωστε η αποκάλυψη ενός "κεντημένου" με χένα υψωμένου χεριού, κάθε φορά όπου το αραχνοΰφαντο σάρι της χορεύτριας εγκαταλείπεται στους νόμους της βαρύτητας.

Αψηφώντας τους νόμους αυτούς οι χορευτές της Αφρικής αντιστέκονται σθεναρά στον "εκπολιτισμό" τους, με αρχέγονους βηματισμούς αντοχής και τη συνδρομή των έντονων χρωμάτων. Το βλέμμα του αμύητου θεατή δεν γίνεται να αντισταθεί σε αυτή την πανδαισία χρωμάτων ούτε να παρακάμψει τους ομοιόμορφους αλαλαγμούς των χορευτών. Στο μεγαλύτερο μέρος της αφρικανικής ηπείρου, οι χορευτές σχηματίζουν έναν ή περισσότερους κύκλους και χορεύουν είτε πιασμένοι χέρι χέρι είτε ο ένας πίσω από τον άλλο, ενώ οι θεατές της φυλής ή της ομάδας παρακολουθούν τα δρώμενα εκστασιασμένοι από το όλο τελετουργικό. Οι χορευτικοί αυτοί κύκλοι δεν είναι εύκολο φυσικά να διαρραγούν από τους αμύητους επισκέπτες. Ακόμη όμως και αν αυτό συμβεί, οι τυχεροί "εισβολείς" θα εξακολουθούν να έχουν ελλείψεις στην κατανόηση του όλου χορευτικού σκηνικού. Πράγμα που είναι απολύτως κατανοητό.

Το ίδιο ακριβώς συμβαίνει και με τους δικούς μας ελληνικούς χορούς, τη λογική των οποίων δεν μπορούν να συλλάβουν οι αμύητοι τουρίστες. Το περίφημο "φολκλόρ" των αλλοδαπών, το οποίο σκεπάζει τους παραδοσιακούς ελληνικούς χορούς ή τις λαϊκές χορευτικές εκφράσεις, δεν έχει το ίδιο ακριβώς νόημα και στην ελληνική γλώσσα. Αυτό συμβαίνει διότι, όπως είπαμε, κάθε λαός χορεύει διαφορετικά. Και φυσικά εξηγεί και διαφορετικά...