Δύο εμβόλια κατά της χολέρας

Η χολέρα είναι οξεία διαρροϊκή νόσος με ιστορία τουλάχιστον 1.000 χρόνων.

Τους τελευταίους δύο αιώνες έχουν συμβεί επτά πανδημίες προκαλώντας πολλούς θανάτους και φόβο στους ανθρώπους. Σήμερα γνωρίζουμε πολύ καλά ότι η εκδήλωση της νόσου εξαρτάται από ορισμένους παράγοντες όπως η ηλικία, η κατάσταση της υγείας του ατόμου, η ομάδα αίματος (άτομα με ομάδα 0 έχουν περισσότερες πιθανότητες για έντονα συμπτώματα μετά από μόλυνση), η υποχλωριδία, η ατροφική γαστρίτιδα.

Σε ορισμένους ανθρώπους η εκδήλωση της νόσου σημειώνεται ως απλή διάρροια, σε άλλους περνάει απαρατήρητη και σε ελάχιστους εκδηλώνεται με δραματικά συμπτώματα που αν δεν αντιμετωπισθούν μέσα σε λίγες ώρες μπορεί ο ασθενής να καταλήξει.

Το V. Cholerae που προκαλεί την ασθένεια δεν μπορεί να ζήσει σε φαγητά με χαμηλό pH ούτε σε θερμοκρασία 55Ψ C για 15 λεπτά, αντιθέτως μπορεί να ζήσει 1-14 ημέρες σε πολλά φαγητά που αποθηκεύονται στους 30Ψ C και ακόμη περισσότερο σε φαγητά που αποθηκεύονται σε 5-10Ψ C. Τέλος, μπορεί να ζήσει επί μήνες σε υγρό περιβάλλον συμπεριλαμβανομένου και του θαλάσσιου νερού.

Φαγητά που δεν έχουν μαγειρευτεί καλά ή θαλασσινά που δεν έχουν βράσει τέλεια και νερό που δεν έχει βράσει ή δεν είναι εμφιαλωμένο είναι οι πηγές εισόδου του V. Cholerae στον άνθρωπο.

Οταν ο χρυσός κανόνας του ταξιδιώτη "βράσ' το, μαγείρεψέ το, ξεφλούδισέ το μόνος ή αλλιώς ξέχνα το" που ισχύει για το φαγητό δεν εφαρμόζεται στα ταξίδια παρά μόνο από το 5% των ταξιδιωτών σύμφωνα με μελέτη ελβετικών και φινλανδικών ινστιτούτων, τότε ο ταξιδιώτης μπορεί να βρεθεί σε κίνδυνο αν ζήσει σε περιοχές αναπτυσσόμενων χωρών για περισσότερο από δύο βδομάδες και οι συνθήκες διαβίωσης είναι φτωχικές.

Τις προηγούμενες δεκαετίες η βελτίωση στις συνθήκες διαβίωσης σε πολλές περιοχές του πλανήτη περιόρισε αισθητά το πρόβλημα. Μόνο η σταδιακή βελτίωση της ποιότητας του πόσιμου νερού στην επαρχία Ceara (Βραζιλία) μείωσε τα κρούσματα χολέρας, από 20.000 περιστατικά το 1994, σε 35(!) το 1995.

Στην τελευταία δεκαετία, ενώ πιστεύαμε ότι το πρόβλημα της χολέρας είχε περιορισθεί αισθητά, η εμφάνιση στο Περού, σε τρεις πόλεις που βρίσκονται στις ακτές του Ειρηνικού και η μεταξύ τους απόσταση είναι περίπου 1.000 χιλιόμετρα, κρουσμάτων χολέρας τις τελευταίες εβδομάδες του Ιανουαρίου του 1991 προκάλεσε νέα ανησυχία στις παγκόσμιες υγειονομικές υπηρεσίες. Η μόλυνση ήρθε από απόβλητα πλοίων στη θάλασσα ανοιχτά των ακτών του Περού, τα οποία έφεραν τη χολέρα από ενδημικές περιοχές άλλης ηπείρου. Ως το τέλος του 1991 είχαν αναφερθεί 322.562 κρούσματα, αλλά το 1995 στον Παναμερικανικό Οργανισμό Υγείας τα κρούσματα που είχαν αναφερθεί από όλες τις χώρες της Νοτίου Αμερικής ήταν ένα εκατομμύριο. Επίσης, στα δύο τελευταία χρόνια αναφέρονται πάνω από 30 περιπτώσεις χολέρας ανά έτος από το Χονγκ Κονγκ, έναντι 56 κρουσμάτων το 1994. Στο Χονγκ Κονγκ πηγαίνουν πολλοί πρόσφυγες και μετανάστες, αλλά δεν υπάρχουν αποδείξεις ότι το πρόσφατο ξέσπασμα οφείλεται σ' αυτούς. Πάντως οι παγκόσμιες υγειονομικές υπηρεσίες πιστεύουν ότι οι κοινωνικές συνήθειες πρέπει να χαλιναγωγηθούν και η καινούργια νομοθεσία πρέπει να επιβεβαιώσει ότι το βακτηριολογικό επίπεδο του νερού στις δεξαμενές ψαριών (όπου τα ψάρια και τα όστρακα διατηρούνται ζωντανά για τα εστιατόρια) δεν πρέπει να ξεπερνά το 610 Escherichia coli ανά 100 ml θαλάσσιου νερού.

Το ως σήμερα εμβόλιο, παρέχοντας προστασία μόνο 50% και δυστυχώς προκαλώντας άλλες επιπλοκές, ανάγκασε τον ΠΟΥ να το καταργήσει σιωπηλά. Δύο εντελώς νέα εμβόλια λαμβανόμενα από το στόμα έχουν αρχίσει να κυκλοφορούν στην Ευρώπη: το CVD 103 Hg h της ελβετικής εταιρείας Berna, που προσφέρει μετά από οκτώ ημέρες από τη λήψη του προστασία σε ποσοστό 62%-100% και για διάρκεια έξι μηνών χωρίς καμία επιπλοκή, από ηλικίες 2 ετών και άνω· στη Σουηδία κυκλοφορεί ένα άλλο εμβόλιο, το Dukoral, προϊόν συνεργασίας της εταιρείας Smithkline Beecham και σουηδών επιστημόνων. Αυτό το εμβόλιο παρέχει επιπροσθέτως ποσοστό ως 52% προστασίας και για τις ταξιδιωτικές διάρροιες τις οφειλόμενες στην εντεροτοξίνη Ε. coli (ETEC).

Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι κανένα εμβόλιο δεν είναι αποτελεσματικό 100% και ότι η μόνη απόλυτη προστασία είναι η γνώση, που με τη διαρκή επαγρύπνηση αποτρέπει τον σύγχρονο ταξιδιώτη από τους "πειρασμούς" εξωτικών φαγητών και αμφιβόλου υγιεινής πόσιμου νερού.