Τζουμέρκα

Νομός
Τα Τζουμέρκα ή Αθαμανικά Όρη, δεσπόζουν στα βορινά του νομού της Άρτας. Η ψηλότερη κορυφή του κύριου όγκου των Τζουμέρκων είναι το Καταφίδι ή Πυραμίδα με υψόμετρο 2393 μ. και η γνωστή στους ορειβάτες Στρογγούλα, στα 2107 μ. Η περιοχή περιλαμβάνει αρκετά χωριά και διοικητικά ορίζεται από το Δήμο Κατσανοχωρίων με έδρα το Καλέντζι, το Δήμο Πραμάντων με έδρα τα Πράμαντα, το Δήμο ΤΖουμέρκων με έδρα τούς Χουλιαράδες, και τις Κοινότητες Καλαρρυτών, Ματσουκίου και Συρράκου. Τα 23 χωριά της περιοχής απλώνονται σε έκταση 362 τ. χλμ. και έχουν πληθυσμό 7000 κατοίκους.

Γεύσεις
Τα Τζουμέρκα, όπως και ολόκληρος ο νομός, φημίζεται για τα υπέροχα κρέατα και τις παραδοσιακές γεύσεις, όπως κατσικάκι στη γάστρα και προβατίνα στα κάρβουνα. Δοκιμάστε επίσης πέστροφα στα κάρβουνα, τυριά και ηπειρώτικες πίτες. Ζητήστε επίσης να φάτε τσαλαφούτι που μοιάζει με στραγγιστό γιαούρτι αλλά πήζει μόνο του σε υγρό μέρος επειδή το γάλα έχει πολλά λιπαρά. Συνοδέψτε το φαγητό σας με ντόπιο κρασί ή το τσίπουρο της περιοχής.

Απόσταση
Η Άρτα, απέχει 370 χλμ. από την Αθήνα (μέσω Ρίου Αντιρίου).
Η Άρτα, απέχει 440 χλμ. από τη Θεσσαλονίκη.
Η Αγνάντα, απέχει 87 χλμ. από την Άρτα
Το Βουλγαρέλι, απέχει 60 χλμ. από την Άρτα.
Η Κυψέλη, απέχει 65 χλμ. από την Άρτα
Ο Καταρράκτης, απέχει 80 χλμ. από την Άρτα.
Τα Θεοδωριανά, απέχουν 80 χλμ. από την Άρτα
Οι Μελισσουργοί, απέχουν 100 χλμ. από την Άρτα.

Η Περιοχή
Αγνάντα
Έδρα του Δήμου Αγνάντων, στους πρόποδες της Στρουγγούλας σε υψόμετρο περίπου 750 μ., στο κέντρο της ευρύτερης περιοχής των Τζουμέρκων με πολλά νερά, βρύσες, νερόμυλους, πλατάνια, γενικά πολύ βλάστηση. Όμορφο χωριό κυριολεκτικά μέσα στο πράσινο, με σπίτια συνηθισμένα όμως, χωρίς το ιδιαίτερο ηπειρώτικο στοιχείο. Ένα ωραίο γεφύρι ενώνει τις όχθες του Καλαρύτικου ποταμού, παραπόταμου του Αράχθου. Βρίσκεται στο δρόμο για Αγναντα λίγο μετά από τη γέφυρα που χρησιμοποιούν τα οχήματα για τη διέλευσή τους. Κτίστηκε το 1866 από τον πρωτομάστορα Κωνσταντίνο Μπέκα μετά από παραγγελία Μελισσουργών, Πραμάντων και Αγνάντων. Έχει μήκος 40 μ. και ανώτατο ύψος 20 μ. Είναι μονότοξο με εντυπωσιακή συμμετρία. Ήταν το σύνορο του Ελληνικού και Τουρκικού κράτους από το 1881 ως το 1913 και σε αυτό το σημείο το 1944 υπογράφηκε συμφωνία για κατάπαυση του εμφυλίου μεταξύ των ΕΔΕΣ και ΕΛΑΣ. Σήμερα είναι και αφετηρία για καγιάκ ή ράφτιν σε μία διαδρομή στον Αραχθο που φτάνει μέχρι το χωριό Σκούπα. Το χωριό ήταν σημαντικό βιοτεχνικό κέντρο υφαντικής κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας. Σε κατάφυτη με πεύκα και έλατα περιοχή θα βρείτε νερόμυλους (και νεροτριβές) από τους οποίους ένας λειτουργεί ακόμα και σήμερα.
Καταρράκτης
Πάνω από το χωριό είναι ο καταρράκτης, που δίνει και το όνομα στο χωριό. Σε μικρή απόσταση υπάρχει το όμορφο πέτρινο τουριστικό περίπτερο από όπου ξεκινάει το καλντερίμι, που οδηγεί στο ρέμα και στον καταρράκτη, κι από κει στο χωριό, και απέναντι στο δασικό χωριό. Δείτε την Μονή Κηπίνας, ένα μοναστήρι κρεμασμένο κυριολεκτικά στο βράχο κτισμένο τον 12ο αιώνα Κατά την περίοδο της εθνικής αντίστασης κρύβονταν στη Μονή αντιστασιακοί, σε ειδικές κρύπτες. Σήμερα δεν έχει μοναχούς και τα κλειδιά τα έχει ο παπάς στους Χριστούς.
Καλαρρύτες
Ένα πέτρινο εντυπωσιακό χωριό, με καλντερίμια κοντά στα Αγνάντα σε υψόμετρο 800 μ. με πολλά πηγαία νερά που δικαιολογούν το όνομά του. Γνωστό και για το περίφημο μοναστήρι της Αγ. Αικατερίνης κοντά στον οικισμό το καθολικό της οποίας είναι κτισμένο το 1827 στον τύπο της τρίκλιτης Βασιλικής.
Κτιστάδες
Στο δρόμο για τα Πράμαντα, αφού περάσουμε τα Αγνάντα. Οι Κτιστάδες είναι η παλιά Κουσοβίστα και προσφέρουν εξαιρετική θέα των Τζουμέρκων. Με θέα την κορυφή Στρογγούλα το χωριό πήρε το όνομά του από τους από τους πολλούς μαστόρους – πετράδες, όνομα που αντικατέστησε το σλαβικό Κουσοβίστα
Κουκούλια
Το χωριό λεγόταν παλαιότερα Kουκούλι και Κουκουλίστα.
Συρράκο
Ένα επίσης εντυπωσιακό χωριό, με ανακαινισμένα σχεδόν όλα τα σπίτια, με καινούργια καλντερίμια, πανέμορφα πέτρινα κτίρια με πέτρινες σκεπές, έξι εκκλησιές, βρύσες και πολλά νερά, τεράστια πλατάνια και λουλούδια. Είναι η πατρίδα των ποιητών Κώστα Κρυστάλλη και Γιώργου Ζαλοκώστα αλλά και του πρωθυπουργού Ι. Κωλέττη, που τα αγάλματά τους κοσμούν την είσοδο του Λαογραφικού Μουσείου και της Βιβλιοθήκης του χωριού.
Γούριανα
Λίγο έξω από τα Γουριανά βρίσκεται το μοναστήρι της Παναγίας με την προσωνυμία Χρυσοσπηλιώτισσα γιατί, σύμφωνα με την παράδοση, σε κοντινή σπηλιά βρέθηκε χρυσή εικόνα της Παναγίας. Η εκκλησία ανακαινίσθηκε το 1663 σύμφωνα με επιγραφή και το καθολικό είναι κτισμένο στον αθωνίτικο τύπο στον οποίο αργότερα προστέθηκε ο νάρθηκας. Υπάρχουν τοιχογραφίες του 1801 και ξυλόγλυπτο τέμπλο με εικόνες του 19ου αιώνα.
Θεοδωριανά
Πανέμορφο χωριό, τόπος στάσης ορειβατών και φυσιολατρών.
Μελισσουργοί
Σε υψόμετρο 860 μ. το χωριό είναι σημείο συνάντισης των φίλων της Ορειβασίας μιας κοντά είναι η κορυφή Στρογγούλα.
Μεσούντα
Καταπράσινο χωριό με μικρά σπιτάκια, διάσπαρτα στην πλαγιά του βουνού ανάμεσα στα έλατα, με κόκκινα κεραμίδια. Ο ποταμός είναι στην άκρη του χωριού.
Κυψέλη
Χωριό παραδοσιακών κτισμάτων με νερόμυλους και το Μοναστήρι της Ευαγγελιστρίας με τις σπάνιες τοιχογραφίες του. Αξίζει να επισκεφτείτε το λαογραφικό μουσείο Π. Καραλής.
Βουλγαρέλι
Κτισμένο στους πρόποδες των Τζουμέρκων γνωρίζει τουριστική ανάπτυξη ως ορμητήριο για εξερεύνηση της γύρω περιοχής. Δείτε λίγο πριν το Βουργαρέλι, στο δρόμο από Αρτα, την Κόκκινη Εκκλησία, βυζαντινό μνημείου του 13ου αιώνα. Ανήκει στον τύπο του δικιόνου σταυροειδούς, εγγεγραμμένου ναού με τρούλο.

Υγεία
Γενικό Νοσοκομείο Άρτας, 26810-22222
Κέντρο Υγείας Αγνάντας, 26850-31221
Κέντρο Υγείας Βουλγαρέλι, 26850-22224
Αγροτικό Ιατρείο Κυψέλης, 26850-71347
Αγροτικό Ιατρείο Θεοδωριανών, 26850-22485
Αγροτικό Ιατρείο στον Καταρράκτη, 26850-51662

Οδική σύνδεση
Φυσικά μπορείτε να φτάσετε στα Τζουμέρκα με το αυτοκίνητό σας, μέσω Άρτας αφού περάσετε το Ρίο. Μπορείτε επίσης να φτάσετε από την Πρέβεζα και από τα Ιωάννινα
ΚΤΕΛ Άρτας, 26810-27348
ΚΤΕΛ Ιωαννίνων, 26510-26286.

Χρήσιμα Τηλέφωνα
Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Άρτας, 26810-21580.
Δήμος Αγνάντας, 26850-31700
Αστυνομία Αγνάντας, 26850-31208
ΕΛΤΑ Αγνάντας, 26850-31284
Δήμος Αθαμανίας, 26850-22222
Αστυνομία Βουλγαρέλι, 26850-22288
ΟΤΕ Βουλγαρέλι, 26850-22212
ΕΛΤΑ Βουλγαρέλι, 26850-22216
Κοινότητα Μελισσουργών, 26590-26412
Κοινότητα Θεοδωριανών, 26850-22447
Αστυνομία στον Καταρράκτη, 26850-51320
Κέντρο Ενημέρωσης Άραχθου, 26810-69583 (στο χωριό Κόπραινα)

Αθλητισμός
Σε καμία περίπτωση μη φύγετε από τα Τζουμέρκα χωρίς να κάνετε κατάβαση με raft ή kayak στον Άραχθο, πρόκειται για μια απίθανη εμπειρία! Επίσης ένας παράδεισος περιμένει τους λάτρεις του mountain bike με απίθανα τοπία που δημιουργούν μοναδικές διαδρομές. Για τους φίλους της ορειβασίας πλήθος οι επιλογές, ρωτήστε στον Ορειβατικό Σύλλογο Αρτας (ΕΟΣ), 26810-28030. Επίσης υπάρχουν δυνατότητες για ιππασία, πεζοπορία και ψάρεμα στον Άραχθο.

Διαμονή Ξενοδοχεία
Υπάρχουν αρκετές προτάσεις διαμονής, στο σύνολο σχεδόν των χωριών θα βρείτε μικρούς παραδοσιακούς ξενώνες. Ρωτήστε στην κεντρική πλατεία κάθε χωριού, στις έδρες των Δήμων ή στην Αστυνομία.
Εναλλακτικά στο Internet: www.clickhere.gr/hotels-greece/catlocgr.asp?Type=2-TZOUMERKA

Έθιμα – Εκδηλώσεις
Τα Κατσαντώνεια που διοργανώνονται κάθε χρόνο στις 26 και 27 Ιουλίου στο χωριό Πετροβούνι, τόπο καταγωγής του ήρωα Κατσαντώνη. Πρόκειται για σημαντικές εκδηλώσεις που περιλαμβάνουν ομαδικά παιχνίδια, διάφορες αθλητικές δραστηριότητες, παραδοσιακούς χορούς και τραγούδια.
Κάθε χρόνο την πρώτη Κυριακή του Αυγούστου οι κάτοικοι από όλα τα χωριά των Τζουμέρκων συγκεντρώνονται στην κορυφή Λάπατα. Σκοπός της συνάντησης αυτής είναι να δυναμώσουν τις σχέσεις τους και να θυμηθούν τη σπουδαιότητα της επαφής τους με τη φύση. Η συνάντηση συνοδεύεται από παραδοσιακούς χορούς και φαγοπότι.
15 Αυγούστου. Ο Ναός της Φανερωμένης στο Φορτόσι
29 Αυγούστου. Η μονή του Αγίου Ιωάννου στο χωριό Πλαίσια. Κάθε χρόνο διοργανώνεται στον εξωτερικό χώρο του μοναστηριού μεγάλο πανηγύρι που συνοδεύεται από παραδοσιακούς χορούς, φαγοπότι και τραγούδι και κρατάει από μία έως τρεις μέρες όπως και τα περισσότερα πανηγύρια στην περιοχή.
8 Σεπτεμβρίου. Γιορτάζουν δύο από τα σημαντικότερα μοναστήρια των Τζουμέρκων. Μεγαλόπρεπα πανηγύρια διοργανώνονται τόσο στη μονή Μουχουστίου που βρίσκεται στην Πλάκα Ραφταναίων όσο και στη μονή Τσούκας που βρίσκεται στο χωριό Ελληνικό.
Καγκελάρι ή Γκύκλες. Σε πολλά από τα χωριά χορεύουν ακόμα και σήμερα το Καγκελάρι ή Γκύκλες. Πρόκειται για έναν ομαδικό αργόσυρτο χορό που έχει τις ρίζες του στην εποχή της Τουρκοκρατίας. Χορεύεται σε διάφορες γιορτές με τη συμμετοχή ολόκληρου του χωριού. Ο γεροντότερος σέρνει το χορό και οι υπόλοιποι ακολουθούν. Ο χορός αυτός αποτελούσε παλιότερα τέχνασμα των κατοίκων, οι οποίοι μπορούσαν μ' αυτόν τον τρόπο να ανταλλάξουν πληροφορίες μπροστά στον εχθρό χωρίς να κινήσουν υποψίες.

Internet
Όλα τα χωριά των Τζουμέρκων, www.artino.gr/arta/d-agnanton.htm
Δήμος Πραμάντων, www.pramanta.gr
Πληροφορίες, www.e-city.gr/ioannina/home/view/3000.php
Αρκετά στοιχεία για την περιοχή, www.about-ioannina.gr/Tzoumerka_gr/tzoumerka.htm
Φωτογραφίες, www.vourgarelinet.gr/axioth/tzoymerka.htm
Αγνάντα, www.agnanta.com.gr
Το Βουλγαρέλη, www.vourgarelinet.gr
Οι Μελισσουργοί, www.melissourgoi.gr
Κτιστάδες, www.ktistades.gr
Κουκούλια, www.koukoulia.com
Τζουμέρκα και χωριά, www.geocities.com/oreinoi

Αυτό το κείμενό μου δημοσιεύτηκε στο ταξιδιωτικό έντυπο ΠΕΡΙΗΓΗΣΕΙΣ - Εφημερίδα Ημερησία, τ. 60 2004-2005

Δεν υπάρχουν σχόλια: