Οι Εβραίοι της Ισπανίας στην ιστορία

Οπως αναφέρουν ιστορικοί, στην Ισπανία υπήρχε εβραϊκή παρουσία από την εποχή των Φοινίκων. Η παρουσία αυτή συνεχίστηκε και όταν ακόμη η χώρα αποτέλεσε τμήμα της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας (148 π.Χ. - 351 μ.Χ.), κατά την περίοδο της οποίας εγκαταστάθηκαν πολλοί εβραίοι έμποροι, ενώ κάποιοι άλλοι μεταφέρθηκαν εκεί ως δούλοι.

Οταν οι Αραβες κατέκτησαν την Ισπανία, το 711 μ.Χ., υπήρχε εκεί πολυάριθμη εβραϊκή κοινότητα. Ιδιαίτερα κατά τη βασιλεία του Αμπντουραχάν Γ' (912-961) η εβραϊκή παρουσία ήταν έντονη και συνέβαλε στην ανάπτυξη των γραμμάτων και των τεχνών, ώστε η περίοδος αυτή να χαρακτηρίζεται «χρυσός αιώνας». Τον 11ο αιώνα οι Ισπανοί άρχισαν την ανακατάληψη της χώρας τους από τους μουσουλμάνους και το 1085 επανέκτησαν την ιστορική πόλη Τολέδο.

Στις αρχές του 12ου αιώνα διατυπώθηκε από αντισημίτες της Αγγλίας η «συκοφαντία αίματος» για τους Εβραίους, η οποία το 1250 βρήκε πρόσφορο έδαφος στις μεγάλες ισπανικές πόλεις και ιδιαίτερα στη Σαραγόσα. Τις κατηγορίες αυτές εναντίον των Εβραίων αξιοποίησε ο Φερνάντ Μαρτίνες, αρχιδιάκος της μικρής πόλης Εσίζα, ο οποίος το 1378 άρχισε να εκφωνεί πύρινους λόγους εναντίον των Εβραίων της Σεβίλλης, που την εποχή εκείνη αριθμούσαν μερικές χιλιάδες και διατηρούσαν 23 συναγωγές.

Οταν πέθανε ο βασιλιάς της Καστίλλης, ο Μαρτίνες πύκνωσε τα αντισημιτικά κηρύγματά του φανατίζοντας το πλήθος, το οποίο στις 4.6.1391 ξέσπασε με αφάνταστη μανία εναντίον των Εβραίων. Οι κοινότητες και οι συναγωγές τους καταστράφηκαν ενώ χιλιάδες δολοφονήθηκαν. Οσοι απέμειναν, άλλοι αναγκάστηκαν να «βαπτιστούν» με τη βία (κονβέρσος) και άλλοι τράπηκαν σε άλλα μέρη για να γλιτώσουν την οργή του πλήθους. Τα αιματηρά γεγονότα γρήγορα επεκτάθηκαν και σε άλλες ισπανικές πόλεις με ανυπολόγιστες ζημιές και θύματα.

Λίγο καιρό αργότερα ­ το 1410 ­ ο Βιβάντε Φερέρ πέτυχε με την ευγλωττία του να παρασύρει το πλήθος σε βιαιοπραγίες εναντίον των Εβραίων και οι κρατικές αρχές διέταξαν τον εγκλεισμό τους σε χωριστές συνοικίες (γκέτο), «Χουδέρια», με περιοριστικούς όρους.

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι την εποχή εκείνη η Ισπανία δεν αποτελούσε κράτος με τη σημερινή μορφή του. Υπήρχαν πόλεις-βασίλεια οχυρωμένα, που μάχονταν για την επικυριαρχία ενός ηγεμόνα επί του άλλου. Οι δολοπλοκίες και οι δολοφονίες ήταν κάτι συνηθισμένο, ο κλήρος ήταν σύμμαχος του εκάστοτε ηγεμόνα, ενώ ο ηγεμόνας ήταν υποχείριος του κλήρου.

Οι διπλωμάτες της εποχής, για να ενώσουν τα βασίλεια της Ισπανίας, πέτυχαν το 1469 τον γάμο του Φερδινάνδου (κληρονόμου του θρόνου της Αραγονίας) με την Ισαβέλλα (διάδοχο του θρόνου της Καστίλλης). Παρά το νεαρό της ηλικίας τους (ήταν περίπου 18 ετών) ασπάστηκαν την ιδέα για τη δημιουργία ενός ισχυρού κράτους βασισμένου στον νόμο και στην τάξη, με ισχυροποιημένη την Καθολική Εκκλησία. Με την άνοδο του καθολικισμού καλλιεργήθηκε το μίσος κατά των Εβραίων, που είχε τις ρίζες του στον θρησκευτικό φανατισμό αλλά και στον εμπορικό ανταγωνισμό τον οποίο ασκούσαν.

Οι κληρικοί επιδίωκαν με κάθε τρόπο την ενοποίηση του πληθυσμού σε μια κοινή θρησκεία και γλώσσα. Ετσι το θρησκευτικό πρόβλημα εξελίχθηκε σε φυλετικό με το ξέσπασμα ταραχών εναντίον των Εβραίων.

Τον Νοέμβριο του 1478 οι ισπανοί βασιλείς εξέδωσαν μια διακήρυξη με την οποία εκφραζόταν η δυσαρέσκειά τους για τους «ψευδοχριστιανούς Εβραίους» («κονβέρσος»), γιατί ­ παρά τον εκχριστιανισμό τους ­ δεν έπαυαν να πιστεύουν και να τηρούν κρυφά την εβραϊκή θρησκεία.

Επέτρεψαν τότε τη λειτουργία ενός «Εκκλησιαστικού Σώματος» το οποίο από το 1480 θεωρήθηκε «κυβερνητική υπηρεσία» και έγινε γνωστό ως «Ιερή Εξέταση» (Σουπρέμα).

Αρχισε να λειτουργεί «δικαστήρια» προκειμένου να εκδικάσουν χιλιάδες υποθέσεις «κατηγορουμένων» και οι «μη μετανοούντες» οδηγούνταν σε «θάνατο στην πυρά» («άουτο ντα φε» - πράξη πίστης). Αρχηγός της «Ιερής Εξέτασης» ορίστηκε ένας φανατικός και αυστηρός μοναχός του Τάγματος των Φραγκισκανών, ο Χιμένεθ ντε Θιανέρος. Το εκκλησιαστικό αυτό σώμα αποτέλεσαν πολίτες, ανακριτές, δικαστές και κληρικοί. Το 1486 διορίστηκε γενικός «ιεροεξεταστής» ο Δομινικανός Θωμάς ντε Τουρκοεμάδα ­ «τρομερός», όπως αποκλήθηκε ­, με σκοπό να διευθύνει και να συντονίζει τις εργασίες των «δικαστηρίων». Αυτός στράφηκε με ιδιαίτερη μανία εναντίον των «κονβέρσος», οι οποίοι στο μεταξύ χάρη στη μόρφωση και στην ικανότητά τους είχαν καταλάβει υψηλές κρατικές θέσεις, γεγονός που εξόργιζε κληρικούς και ευγενείς. Τους «κονβέρσος» χλεύαζαν διαρκώς αποκαλώντας τους «μαράνους - γουρούνια» (ανουσίμ στην εβραϊκή διάλεκτο) και αυτοί υπήρξαν τα πρώτα θύματα της Ιερής Εξέτασης. Οταν η Γρανάδα κατελήφθη από τα χριστιανικά στρατεύματα, τον Ιανουάριο του 1492, ο θρησκευτικός και εθνικός φανατισμός των κατοίκων έφτασε στο κατακόρυφο. Ζητούσαν να γίνει η Ισπανία ένα ισχυρό χριστιανικό κράτος, με ενδυνάμωση της Καθολικής Εκκλησίας, απαλλαγμένο από κάθε «ξένο». Επρεπε λοιπόν οι Εβραίοι να διωχθούν από τη χώρα.

Μέσα σε αυτό το γενικό κλίμα ο Φερδινάνδος και η Ισαβέλλα υπέγραψαν στις 31.3.1492 ένα διάταγμα το οποίο προέβλεπε ότι όσοι Εβραίοι δεν επιθυμούσαν να ασπαστούν τον καθολικισμό θα έπρεπε να εγκαταλείψουν τη χώρα.

Ηταν η χρονιά που ο Χριστόφορος Κολόμβος ξεκινούσε με τις γαλέρες του να αναζητήσει νέους ορίζοντες, ενώ σε άλλα λιμάνια της Ισπανίας καράβια με 250.000 Εβραίους ξεκινούσαν για μια «νέα έξοδο». Αυτοί κατέφυγαν στις πλησιέστερες χώρες της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και εγκαταστάθηκαν στα μεγάλα λιμάνια της Κωνσταντινούπολης, της Σμύρνης, της Θεσσαλονίκης κ.α.

Ο Βαγιαζήτ Β' δέχθηκε τους πρόσφυγες στην αυτοκρατορία του και διευκόλυνε την εγκατάστασή τους. Ενας χρονικογράφος της εποχής, ο Εμμανουήλ Αμποάβ, κατέγραψε το ειρωνικό σχόλιο του σουλτάνου για τον Φερδινάνδο: «Πώς είναι δυνατόν ο Φερδινάνδος να είναι σοφός και έξυπνος, όταν φτωχαίνει τον τόπο του και πλουτίζει τον δικό μου!».

Οι «σεφαραδίτες» Εβραίοι, όπως αποκαλούνταν (από το βιβλικό όνομα «σεφαράντ» της Ιβηρικής χερσονήσου), διατήρησαν στις χώρες όπου εγκαταστάθηκαν τη γλώσσα και τις παραδόσεις που πήγαζαν από τον ακμαίο πολιτισμό τους, ο οποίος επέδρασε στη Δύση περισσότερο από ό,τι μπορεί να γίνει φανερό από μια σύντομη προσέγγιση. Στις χώρες όπου έζησαν ανέπτυξαν τα γράμματα, τις τέχνες, το εμπόριο. Μερικοί είχαν κρατήσει τα κλειδιά των σπιτιών τους στην Ισπανία ελπίζοντας σε μια «επιστροφή».

Από τις 250.000 πρόσφυγες μερικές χιλιάδες εγκαταστάθηκαν στην Ελλάδα και ιδιαίτερα στη Θεσσαλονίκη, όπου βρήκαν μια οργανωμένη εβραϊκή κοινότητα. Εκεί μετέφεραν τις πλούσιες αναμνήσεις τους, τη γλώσσα και τα τραγούδια τους, μια μεγάλη κληρονομιά που είχε σφυρηλατηθεί πάνω στον πόνο. Και αυτή την κληρονομιά μπόρεσαν να κρατήσουν ως τις ημέρες μας...

Ο Ισπανός Χουάν Αντόνιο Λιορέντε εξέδωσε στο Παρίσι το 1817 ένα βιβλίο, μετά από έρευνα που έκανε στα αρχεία των δικαστηρίων της Ιερής Εξέτασης, με εντολή του Ιωσήφ Βοναπάρτη. Οπως διαπίστωσε, 8.800 άτομα κάηκαν στην πυρά ενώ 96.494 άτομα τιμωρήθηκαν με... μικρότερες ποινές.

Το φθινόπωρο του 1948 ένας απόγονος των Ισπανοεβραίων ­ ο Μωυσής Λαβέντα ­, που είχε επιζήσει των χιτλερικών στρατοπέδων, μαζί με άλλους 365 Εβραίους ισπανικής καταγωγής πήγαν στην Ισπανία και άνοιξαν μια συναγωγή για να προσεύχονται.

Τον χρόνο αυτό η ισπανική κυβέρνηση έκανε την πρώτη στην ιστορία γενναιόδωρη πράξη της. Τους έδωσε την ισπανική υπηκοότητα και τους επέτρεψε να λειτουργήσουν όσες συναγωγές απέμειναν. Τον Δεκέμβριο του 1968 η ισπανική κυβέρνηση δημοσίευσε νόμο με τον οποίο ακύρωνε το διάταγμα του 1492.

Πεντακόσια χρόνια αργότερα, το 1992, σε όλες τις χώρες όπου ζούσαν Ισπανοεβραίοι η «επέτειος» τιμήθηκε με διάφορες εκδηλώσεις. Σε μια τελετή που έγινε σε συναγωγή της Ισπανίας παρέστησαν εκπρόσωποι της ισπανικής κυβέρνησης οι οποίοι ζήτησαν δημοσίως συγγνώμη από τους Εβραίους για τα δεινά που τους προκάλεσε η χώρα τους και πρότειναν «συμφιλίωση».

Με το ίδιο πνεύμα μίλησαν και οι σημερινοί βασιλείς Χουάν Κάρλος και Σοφία, όταν στις 29/5/1999 επισκέφθηκαν τη Θεσσαλονίκη, όπου δήλωσαν στην εκεί κοινότητα ότι «οι Εβραίοι είναι ευπρόσδεκτοι στη χώρα μας», αναγνωρίζοντας τη μεγάλη συμβολή τους στην ιστορία της Ισπανίας.

(πηγή: BHMA)

Σουσάμι

Το σουσάμι ή σησάμι είναι μια τροφή μοναδική. Η κατανάλωση τόσο των ολόκληρων σπόρων όσο και των αλεσμένων, καθώς και του ελαίου του, χρονολογούνται από τους αρχαίους χρόνους. Η καλλιέργεια του σησαμιού είναι τόσο παλιά όσο αυτή του ρυζιού και υπολογίζεται ότι ξεκίνησε πρίν από 6000 χρόνια. Το σησάμι άρχισε να καλλιεργείται στην Παλαιστίνη και τη Συρία γύρω στο 3000 π.Χ. Ευρήματα στην Αίγυπτο μαρτυρούν ότι οι αρχαίοι Αιγύπτιοι γνώριζαν την καλλιέργεια του σησαμιού, το οποίο θεωρούσαν ως μια πηγή υψηλής ενέργειας για την ανθρώπινη διατροφή.

Επιγραφές που φυλάσσονται στο Βρετανικό Μουσείο, αναφέρουν, ότι οι Ασσυριακοί θεοί έπιναν κρασί από σησάμι πρίν ορμήσουν στη μάχη. Το σησάμι ήταν τόσο πολύτιμο, ώστε οι αρχαίοι Ασσύριοι διαπραγματεύονταν τα δάνεια τους σε ασήμι ή σησαμόσπορο. Ο Ηρόδοτος αναφέρει ότι και οι Βαβυλώνιοι γνώριζαν την καλλιέργεια του σησαμιού (1750 π.Χ.), καθώς και το παστέλι. Σησάμι έχει βρεθεί στο τάφο του Τουταγχαμών (14ος αιώνας π.Χ.) και στο ακρωτήρι της θήρας (καταστράφηκε από σεισμό το 1628 π.Χ.). Ο Μάρκο Πόλο επίσης αναφέρει ότι το 1298 μ.Χ. οι Πέρσες χρησιμοποιούσαν το σησάμι και τα προϊόντα του για τροφή, για μασάζ, σε γιατροσόφια, ως φωτιστικό λάδι και σε καλλυντικά.

Στην αρχαία Ελλάδα το σησάμι χρησιμοποιείται και ως τροφή, αλλά και για την παραγωγή φαρμάκων. Ο Ιπποκράτης εξαίρει την υψηλή διαιτητική του αξία, ενώ ο Γαληνός το χρησιμοποιεί ως φάρμακο εναντίον της διακοπής του γάλακτος των γυναικών που θηλάζουν, της εξέλκωσης της μήτρας και της λευκόρροιας. Ακόμη, το λάδι του χρησιμοποιείται στην επάλειψη του προσώπου για τον περιορισμό των φακίδων (Ιπποφάντης). Ως τροφή, το σησάμι ήταν πολύ διαδεδομένο στην αρχαία ελληνική κουζίνα. Ο Αθηναίος, στους "Δειπνοσοφιστές", θεωρεί το σησάμι ως μια από τις βασικές τροφές των αρχαίων Ελλήνων. Στην "Ειρήνη", ο Αριστοφάνης αναφέρει μια από τις χρήσεις του σησαμιού, γνωστή μέχρι τις μέρες μας : "Η κότα ψήθηκε. Το παστέλι του σησαμιού ζυμώθηκε". Στις "Βατραχομυομαχίες" αναφέρεται το σουσαμότυρο, προφανώς ένα μίγμα τυριού και ταχινιού. Η σησαμίς, ένα μίγμα σησαμιού και μελιού (είδος χαλβά) προσφερόταν στους γάμους, ενώ το κνήκον παρασκευαζόταν από αλευρωμένο γάλα και γαρνίρονταν με μέλι και σησάμι.

Η χρήση του σησαμιού στη παγκόσμια διατροφή

Iαπωνία Το πλήθος των γνωμικών και παροιμιών με θέμα το σησάμι καταδεικνύει τη σπουδαία θέση του στην Ιαπωνική παράδοση. Το φρυγανισμένο σησάμι προστίθεται σε ποικιλία προϊόντων όπως μπισκότα, ψωμιά και κράκερ. Σημαντικές ποσότητες σησαμιού χρησιμοποιούνται για το φουρικάκε (furikake), ένα είδος σάλτσας για ρύζι, το οποίο περιέχει αλάτι, σησάμι και φύκια ή ψάρι. Το αλεσμένο σησάμι (ταχίνι) καταναλώνεται με συνοδεία ρυζιού ή ψωμιού, πάνω στα λαχανικά αντί λαδιού (dressing), και ακόμη χρησιμοποιείται για να δώσει γεύση στο βρασμένο κρέας (dip). Στην Ιαπωνία το σησαμέλαιο αποτελεί στοιχείο της παραδοσιακής μαγειρικής, που εκτιμάται για την ιδιαίτερη σταθερότητα του και το χαρακτηριστικό άρωμα του. Το σησαμέλαιο χρησιμοποιείται σε συνδυασμό με το σογιέλαιο, στην "tempura", μιας από τις πιο διαδεδομένες μεθόδους παρασκευής τροφίμων σε αυτή τη χώρα.

Κίνα Από την αρχαιότητα οι Κινέζοι εκτιμούν το σησάμι για τις ευεργετικές του ιδιότητες, καθώς αρχαία κινεζικά κείμενα (300 π.Χ.) αναφέρουν ότι η καθημερινή χρήση του σησαμιού ελέγχει και ενεργοποιεί την ανθρώπινη ευεξία. Στην Κίνα παρασκευάζεται κουρκούτι σησαμιού (sesame jam), ένα μίγμα από ταχίνι, λίπος και ζάχαρη που μετατρέπεται στη συνέχεια σε ατμιστές δίπλες (steamed flour dumplings).

Κορέα Στην Κορέα, η κατανάλωση τόσο του σησαμιού, όσο και των προϊόντων του, είναι πολύ διαδεδομένη. Το σησαμέλαιο, αναμεμιγμένο με σογιέλαιο, αποτελεί το κυριότερο εδώδιμο έλαιο. Σκόνη σησαμιού ανακατεμένη με αλάτι προστίθεται στα λαχανικά, τις σούπες και σε ποικιλία άλλων πιάτων. Στη βιομηχανία το σησάμι χρησιμοποιείται στην παραγωγή ζυμαρικών (noodles), κέικ σησαμιού και κέικ ρυζιού (rice cake).

Ινδία Στην Ινδία το σησάμι αποκαλείται ο "βασιλιάς" των ελαιοσπόρων εξαιτίας της υψηλής του απόδοσης σε λάδι και των ευεργετικών ιδιοτήτων, τόσο των σπόρων, όσο και του λαδιού του. Η Ινδία, αν και είναι η δεύτερη χώρα στον κόσμο σε παραγωγή σησαμιού, έχει μικρές εξαγωγές λόγω της τεράστιας εσωτερικής κατανάλωσης. Το οησαμέλαιο βρίσκει μεγάλη χρήση και στη βιομηχανία καλλυντικών, όπου αποτελεί τη βάση των περίφημων ινδικών αρωμάτων και αρωματικών ελαίων.

Αραβικές Χώρες Το ταχίνι αποτελεί υλικό της καθημερινής μαγειρικής των λαών της Ανατολικής Μεσογείου και της Αραβικής χερσονήσου. Τα "hummus" και "baba gannoui", που αποτελούν δημοφιλείς τροφές των λαών αυτών, έχουν ως βάση το ταχίνι σε συνδυασμό με ρεβίθια και μελιτζάνα, αντίστοιχα. Στο Κουβέιτ, το ψωμί με σησάμι (khoubiz), είναι βασικό είδος διατροφής. Τέλος, οι λαοί της Αραβικής Χερσονήσου είναι λάτρεις του γνωστού μας χαλβά.

Εκτός από τις παραπάνω χώρες, το σησάμι χρησιμοποιείται σε μεγάλο αριθμό προϊόντων τροφίμων καθώς και παραδοσιακών φαρμάκων και σε άλλες χώρες, όπως το Σουδάν, η Τανζανία, το Μεξικό, η Ταϊλάνδη κ.α., οι οποίες αποτελούν τις κυριότερες εξαγωγικές χώρες σησαμιού. Η χρήση του σησαμιού από τους περισσότερους αρχαίους πολιτισμούς, οφείλεται τόσο στην υψηλή περιεκτικότητα του σε λάδι και πρωτείνη, όσο και στο χαρακτηριστικό άρωμα του, όταν αυτό φρυγανίζεται. Πρόσφατα, τόσο το κοινωνικό, όσο και το επιστημονικό ενδιαφέρον, στράφηκε προς τις παραδοσιακές τροφές. Επιστημονικές έρευνες εξαίρουν τη μεσογειακή κουζίνα, ενώ συγκεκριμένα για το σησάμι αποκαλύφθηκε ένα πλήθος ευεργετικών ιδιοτήτων και υπάρχουν ισχυρές ενδείξεις για την ύπαρξη και άλλων.

(πηγή: www.sesame.gr)

Είδη ζώων που χάνονται

Kouprey: Είδος βοδιού που κατοικεί σε δάσος. Ζει σε ομάδες στο Δυτικό Βιετνάμ, στο Νότιο Λάος, στην Καμπότζη και στα βουνά Dongrak της Ανατολικής Ταϊλάνδης. Ο αριθμός τους πιστεύεται πως δεν ξεπερνά τα 300 ζώα. Τεκμήρια για την ύπαρξή τους δεν υπάρχουν παρά μόνο από μαρτυρίες κυνηγών.

Kakapo: Μοιάζει εξαιρετικά με κουκουβάγια. Ωστόσο, δεν είναι παρά ένας παπαγάλος ανίκανος να πετάξει. Κάποτε κατοικούσε στη Νέα Ζηλανδία. Η άφιξη όμως των αρουραίων και των κουναβιών ­ που έφτασαν μαζί με τους νέους κατοίκους ­ και ο αφανισμός των δασών εξαφάνισαν το είδος. Σήμερα ζουν μόνο 47 πουλιά.

Η γιγάντια ψαλίδα της Αγίας Ελένης: Οι ερευνητές το παρατήρησαν για πρώτη φορά το 1798 και τελευταία το 1967. Μπορεί να φτάσει σε μήκος τα 78 mm και θεωρείται από τους μεγαλύτερους ωτοσκώληκες φορφικούλεις ­ κοινώς ψαλίδες ­ του κόσμου. Ο πληθυσμός τους, αν υπάρχει ακόμη, υπολογίζεται πως φτάνει τα 100.

Το φασμίδιο του νησιού του Λόρδου Howe: Εχει παρατηρηθεί, μόνο σε αυτό το νησί, στις ακτές της Νότιας Ουαλίας. Οι επιστήμονες θεωρούν πως εξαφανίστηκε λίγο μετά τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο, αν και στη δεκαετία του '60 έντομα του είδους βρέθηκαν νεκρά στο Bell's Pyramid, περίπου 14 μίλια νότια του κυρίως νησιού.

Η ορνιθόπτερη πεταλούδα της Βασίλισσας Αλεξάνδρας: Η μεγαλύτερη πεταλούδα του κόσμου (το άνοιγμα φτερών της θηλυκής φτάνει τις 11 ίντσες). Παρατηρήθηκε το 1907 στην Παπούα Νέα Γουινέα από τον λόρδο Rothschild. Η κατοικία της πρόκειται σύντομα να καταστραφεί εντελώς για καλλιέργεια φοινικόδεντρων.

Baiji: Το είδος αυτό δεν αριθμεί παρά ελάχιστες δεκάδες. Είναι γνωστό και ως το τυφλό δελφίνι του ποταμού Yangtze. Πολλά baiji δολοφονήθηκαν τυχαία από ψαρόβαρκες, ενώ ο αριθμός τους επηρεάστηκε και από τη βιομηχανική ρύπανση και τα υδροφράγματα.

Ο παπαγάλος Μακάο του Σπιξ: Μπλε παπαγάλος που ζούσε στην πολιτεία Bahia της Βραζιλίας. Από το 1988 που εξαφανίστηκε, θύμα του αφανισμού των δασών και του παράνομου εμπορίου ζώων, αναζητούσαν τα ίχνη του. Το 1990 ανακαλύφθηκε ένα αρσενικό και υπάρχουν ελπίδες να ζευγαρωθεί με μια θηλυκή από ιδιωτικό ζωολογικό κήπο.

Μεσογειακή φώκια: Υπολογίζεται ότι έχουν απομείνει περίπου 500 ζώα, σύμφωνα με στοιχεία της MOm. Επιπλέον, η μείωση του αριθμού των ψαριών με τα οποία τρέφεται ­ λόγω της έντονης υπεραλιείας ­, η ρύπανση της θάλασσας, ο ανεξέλεγκτος τουρισμός και οι ηθελημένες θανατώσεις αυξάνουν τον κίνδυνο εξαφάνισης του είδους, αφού οι φώκιες έχουν ήδη εγκαταλείψει τις ανοιχτές παραλίες και χρησιμοποιούν πια, για βιότοπους αναπαραγωγής, απομονωμένες, δυσπρόσιτες και καλά προφυλαγμένες σπηλιές. Πάνω από το μισό του παγκόσμιου πληθυσμού ζει και αναπαράγεται στην Ελλάδα.

Numbat: Είναι ένας μυρμηγκοφάγος που ζει στα δάση ευκαλύπτου της Νότιοδυτικής Αυστραλίας. Σήμερα επιβιώνουν μόνο δύο πληθυσμοί, αφού το είδος αντιμετώπισε προβλήματα από την εισβολή των γάτων και των αλεπούδων καθώς και της καταστροφής του βιοτόπου του για τη δημιουργία αντιπυρικών ζωνών.

Ο χρυσός Λεμούριος των μπαμπού: Παρατηρήθηκε για πρώτη φορά το 1987 στην Ανατολική Μαδαγασκάρη. Το Hapalemur aureus (επιστημονικώς) εμφανίζεται εξαρτώμενο από τα μοναδικά γιγάντια μπαμπού του νησιού, τα οποία σιγά σιγά εξαφανίζονται.

Asprete (ή ρομανιχθύς): Ψάρι του γλυκού νερού που κάποτε βρισκόταν σε αφθονία σε τρία ποτάμια της Ρουμανίας. Σήμερα κινδυνεύει με εξαφάνιση λόγω της ρύπανσης και των υδροφράγματων που κατέστρεψαν τους βιότοπούς του.

Αλλα είδη που απειλούνται με εξαφάνιση το 1996 είναι: ο muriqui, μεγαλόσωμος πίθηκος της Βραζιλίας, ο ρινόκερος της Ιάβας, ο όρυξ της Σαχάρας (scimitarhorned oryx), ο οποίος κινδυνεύει από τους κυνηγούς με τα τζιπ, ο κόνδορας της Καλιφόρνιας ­ μόνο τέσσερις έχουν μείνει πια σε άγρια κατάσταση ­ ο αλιγάτορας της Κίνας, η λεπιδοχελώνα (θαλάσσια χελώνα) του Kemp's Ridle, το γιγάντιο πάντα (για το οποίο το WWF έδωσε και δίνει δυναμικές μάχες), ο μαύρος ρινόκερος και το magpie robin των Σεϋχελλών (είδος κοκκινολαίμη) το οποίο ζούσε μόνο στο νησί Φριγκέιτ. Τον τελευταίο χρόνο οι επιστήμονες μετέφεραν μερικά από τα εναπομείναντα πουλιά στο νησί Αρίντ όπου και το είδος αναπαρήχθη. Παρόμοιο πρόβλημα είχε παρουσιαστεί παλαιότερα και με την ποταμίδα των Σεϋχελλών, της οποίας ο αριθμός έφθανε ­ στο νησί Κουζίν όπου ζούσε ­ τα 25 πουλιά. Η BirdLife International ανέλαβε την προστασία τους και ο αριθμός τους έφτασε τα 400. Τότε, επειδή δεν χωρούσαν στο νησί, μετέφεραν ορισμένα στο Αρίντ, τα οποία αναπαρήχθησαν και έφτασαν τα 1.000. Για τον λόγο αυτό το είδος αφαιρέθηκε από το Κόκκινο Βιβλίο.

Οι φάλαινες της Μεσογείου
Κίνδυνο διατρέχουν και οι φάλαινες της Μεσογείου οι οποίες πεθαίνουν από μια περίεργη ασθένεια, παρόμοια με εκείνη του 1991, που σκότωσε περισσότερα από 5.000 δελφίνια. Ο πληθυσμός των fin wales (φάλαινες με πτερύγιο) ή αλλιώς Balaenoptera physalus, το μοναδικό μεσογειακό είδος φάλαινας, έχει συρρικνωθεί στις 3.000 και οι μελετητές φοβούνται πως ο μεταδιδόμενος ιός μπορεί να απειλήσει τον εναπομείναντα πληθυσμό. Εξάλλου, επιστήμονες που μελετούν τις φάλαινες παρατήρησαν αλλαγή στη συμπεριφορά τους τους τελευταίους μήνες. Τώρα οι θηλυκές μένουν κοντά στην ακτή και σπάνια καταδύονται. Οι λόγοι μπορεί να οφείλονται και στη ρύπανση των νερών.

Ελέφαντες
Κάθε χρόνο εκατοντάδες κυνηγοί ­ κυρίως Γερμανοί και Αμερικανοί ­ πηγαίνουν για σαφάρι στην Αφρική αναζητώντας τα θηράματά τους. Το συνεχές κυνήγι συχνά αντιμετωπίζεται ως αναγκαίο κακό. Ακόμη και η Κένυα σκέφτεται πια να επιτρέψει το κυνήγι ελεφάντων ­ σε περιορισμένο αριθμό ­ έξω από τα Εθνικά Πάρκα.

Αν και το εμπόριο ελεφαντόδοντου απαγορεύεται διεθνώς (συνθήκη CITES), δεν υπάρχει νόμος κατά των κυνηγών που παίρνουν τους τεράστιους χαυλιόδοντες, την ουρά, τα αφτιά και τα πόδια σαν τρόπαια πίσω στις πατρίδες τους. Αδειες σε κυνηγούς μεγάλων ζώων δίνονται στη Νότια Αφρική, στην Μποτσουάνα, στη Ζιμπάμπουε, στην Τανζανία, στη Ζάμπια και στην Κεντροαφρικανική Δημοκρατία. Σύμφωνα με το WWF, στην Τανζανία επιτρέπουν το κυνήγι 50 ελεφάντων, από τις 54.000 που διαθέτει. Είναι γεγονός πως σε ορισμένα εθνικά πάρκα της Αφρικής ο αριθμός τους έχει αυξηθεί λόγω της απαγόρευσης εμπορίας του ελεφαντόδοντου. Παράλληλα, αυξήθηκε και ο ανθρώπινος πληθυσμός γύρω από τα πάρκα. Ετσι οι διαμαρτυρίες των γεωργών για τις καταστροφές που προξενούν τα τεράστια θηλαστικά στις περιουσίες τους είναι συχνότερες και εντονότερες. Στην Κένυα περισσότεροι από 70 άνθρωποι τον χρόνο σκοτώνονται από ελέφαντες.

Το WWF θεωρεί πως η εμπορευματοποίηση του κυνηγιού μπορεί να δικαιολογηθεί ως μια αποδοχή που θα αποφέρει έσοδα στην τοπική κοινότητα, που δεν θέτει κινδύνους στον πληθυσμό των ελεφάντων και που μπορεί σε τελική ανάλυση να ωφελήσει και το περιβάλλον. Η οργάνωση που άλλοτε κρατούσε τα ηνία στη μάχη για την απαγόρευση της εμπορίας του ελεφαντόδοντου θεωρεί ότι αυτές οι συνθήκες μπορούν καλύτερα να εφαρμοστούν στη Ζιμπάμπουε όπου κάθε χρόνο σκοτώνουν περισσότερους από 250 ελέφαντες. «Αν η τοπική κοινωνία ωφελείται οικονομικά από το κυνήγι, τότε δίνεται κίνητρο για την προστασία ενός υγιούς πληθυσμού και του βιοτόπου του από το να κάνουν ολόκληρη την περιοχή χωράφια για καλλιέργειες», βεβαιώνει ο διευθυντής του WWF Ελλάς, Σπύρος Κουβέλης.

Στην Ελλάδα

Αγριόγιδο: Είναι ορεσίβιος τύπος και μάλιστα ιδιαίτερα ευκίνητος. Με ένα σάλτο περνά χάσμα 7 μέτρων, ενώ είναι ικανό να πηδήξει κατακόρυφα από 15 μέτρα σε ένα στενό κομμάτι γης. Κάποτε ζούσε και στον Παρνασσό. Σήμερα απαντάται στα βουνά Γκιώνα, Βαρδούσια, Οίτη, Ολυμπο, Γκαμήλα, Σμόλικα, Ζυγό, Τριγγιά, Λύγκο, Γράμμο και Δυτική Ροδόπη. Ο πληθυσμός τους δεν ξεπερνά τα 500 ζώα. Βασικός κίνδυνος: η λαθροθηρία.

Καφέ Αρκούδα: Αχαρη στο περπάτημά της, αφού πατάει με ολόκληρο το πέλμα, η αρκούδα παρά την απειλητική της όψη είναι φυτοφάγος και εντελώς ακίνδυνη για τον άνθρωπο. Ο ρυθμός με τον οποίο ο πληθυσμός (περίπου 120 αρκούδες) μειώνεται είναι μεν μικρός αλλά συνεχής, με συνέπεια να υπάρχει σοβαρός κίνδυνος για πλήρη εξαφάνιση. Ζει στη βόρεια και κεντρική Πίνδο και στη δυτική Ροδόπη. Κινδυνεύει από την καταστροφή του βιοτόπου της και το λαθραίο κυνήγι.

Βύδρα: Ζει σε ποταμούς, λίμνες, έλη και βραχώδεις ακτές σε ολόκληρη την ηπειρωτική Ελλάδα και στην Κέρκυρα. Η Ελλάδα φιλοξενεί έναν από τους καλύτερους πληθυσμούς βίδρας στην Ευρώπη, αν και η μείωσή τους τα τελευταία χρόνια είναι σημαντική. Βασικοί κίνδυνοι: η καταστροφή των βιοτόπων της και η ρύπανση.

Γκιζάνι: Ολο και όλο 7 εκατοστά μήκος, με χρώμα γκριζωπό και κοιλιά ασημένια. Αυτό το μικρόσωμο ψάρι, ενδημικό των γλυκών νερών της Ρόδου, κινδυνεύει από τα τεχνικά έργα και τη ρύπανση.

Δελφίνια: Απειλή δέχονται και τα χαριτωμένα κητώδη. Αυτοί οι χαριτωμένοι σύντροφοι των πλοίων αντιμετωπίζουν πολλούς κινδύνους. Η έλλειψη τροφής λόγω της υπεραλίευσης και το κυνήγι από τους ψαράδες επειδή τους καταστρέφουν τα δίχτυα απειλούν το ζωνοδέλφινο, το κοινό δελφίνι, το σταχτοδέλφινο, το σπαθοδέλφινο και τη φώκαινα.

Θαλασσαετός: Από τα μεγαλύτερα είδη αετών της Ευρώπης. Σήμερα μόνο 2 με 4 ζευγάρια (ζευγαρώνει διά βίου) φωλιάζουν στην Ελλάδα. Οι ακριβείς τους θέσεις κρατούνται μυστικές για τους ασυνείδητους λαθροθήρες. Τον χειμώνα ο αριθμός αυξάνει λόγω της μετανάστευσης, κυρίως νεαρών πουλιών, από βορειότερες χώρες. Κινδυνεύει από την υποβάθμιση των βιοτόπων του και τη λαθροθηρία.

Θρίτσα: Ζούνε στη λίμνη Βιστωνίδα και ο αριθμός τους κυμαίνεται από 78 ως 97 ψάρια. Κινδυνεύουν από τη ρύπανση του βιοτόπου τους.

Λύκος: Εχει φαρδύ κεφάλι, χοντρό λαιμό, κοντά αφτιά και κίτρινα μάτια. Είναι μικρόσωμος και χρώματος καφέ. Ζει στην ηπειρωτική Ελλάδα, βορειότερα του Παρνασσού. Εκτιμάται πως ο αριθμός τους δεν ξεπερνά τα 500 ζώα, ωστόσο επίσημα το υπουργείο Γεωργίας μιλάει για 3.000 λύκους. Κινδυνεύει από τη μείωση της νομαδικής κτηνοτροφίας και των πληθυσμών των άγριων φυτοφάγων που αποτελούν την τροφή του. Η επικήρυξη των λύκων καταργήθηκε από το 1980 και το Δημόσιο πληρώνει τους κτηνοτρόφους για τις ζημιές που προκαλούν στα κοπάδια τους.

Μαυρόγυπας: Ο μεγαλύτερος γύπας της Ευρώπης. Ο πληθυσμός τους ­ που φωλιάζει κυρίως στον Εβρο ­ δεν ξεπερνά τα 15 με 20 ζευγάρια. Ζευγαρώνει μία και μοναδική φορά στη ζωή του. Η επιβίωσή του επηρεάζεται από την εκμετάλλευση των δασών. Μεγάλος αριθμός πουλιών σκοτώθηκε από χρήση δολωμάτων στρυχνίνης.

Μαυροπελαργός: Στην Ελλάδα (κυρίως Μακεδονία και Ξάνθη) ζούνε γύρω στα 20 ζευγάρια, ενώ υπάρχει και μετακινούμενος αριθμός τις περιόδους των μεταναστεύσεων. Την εποχή του φωλιάσματος το είδος θεωρείται πολύ ευαίσθητο στις ενοχλήσεις.

Νυχτερίδες: Οι περίφημες «ιπτάμενες αλεπούδες» απειλούνται με εξαφάνιση. Τα είδη των νυχτερίδων που ζουν στην Ελλάδα κινδυνεύουν από τη μείωση του πληθυσμού των μεγάλων εντόμων με τα οποία τρέφονται καθώς και από την καταστροφή των βιοτόπων τους και τη μείωση κατάλληλων θέσεων για φώλιασμα.

Οχιά της Μήλου: Στη Μήλο αποκαλείται και θεριό. Παρουσιάζει ποικιλία στον χρωματισμό ­ γκριζοκαφέ, γκριζοκίτρινο ακόμη και το εντυπωσιακό κεραμιδοκόκκινο. Οι πληθυσμοί μειώνονται εξαιτίας της καταδίωξης που υφίστανται. Συχνά αιχμαλωτίζονται από τους ντόπιους και πωλούνται σε ξένους συλλέκτες.

Πελεκάνος: Στον Αμβρακικό κόλπο και στις Πρέσπες ζούνε οι δύο αποικίες αργυροπελεκάνων και ροδοπελεκάνων της Ελλάδας. Ελάχιστα άτομα διαχειμάζουν στην υπόλοιπη Ελλάδα ­ Κερκίνη, Πόρτο Λάγος... Απειλούνται από την καταστροφή των βιοτόπων τους ­ πέρα από τη Μικρή Πρέσπα που έχει ανακηρυχθεί Εθνικός Δρυμός ­ και το κυνήγι.

Πλατώνι: Είναι το μικρόσωμο ελάφι της Ρόδου. Ζει στα δάση και δείχνει μια ιδιαίτερη προτίμηση στο γρασίδι. Ο αριθμός τους κυμαίνεται από 20-50 ζώα και διαρκώς μειώνεται.

Tremoctopus violaceus: Πρόκειται για κεφαλόποδο. Το 1986, ροδίτης ψαράς έφερε στο Ενυδρείο του νησιού ένα τέτοιο χταπόδι χρώματος μαύρου, με δύο κεντρικά μάτια και μεγάλη κουκούλα. Κατά το National History Museum του Λονδίνου ­ όπου το μετέφερε ο Δημήτρης Καραβέλλας, ιχθυολόγος σήμερα του WWF Ελλάς ­ τελευταία φορά που είχε απαντηθεί ήταν το 1836.

Φυσητήρας: Το αρσενικό φτάνει τα 18 μέτρα. Ελάχιστα άτομα έχουν παρατηρηθεί στην Ανατολική Μεσόγειο. Ωστόσο, δεν είναι ιδιαίτερα σπάνιο να τους δει κανείς στην περιοχή νότια της Χαλκιδικής. Κινδυνεύουν από έλλειψη της τροφής τους ­ κεφαλόποδα ­ λόγω της υπεραλίευσης.

Βασιλαετός: Τα τελευταία χρόνια έχει σταματήσει να φωλιάζει στη χώρα μας. Φθάνουν μόνο μερικά νεαρά πουλιά, που στην πλειονότητά τους, ανίκανα να προστατέψουν τον εαυτό τους, πέφτουν θύματα κυνηγών. Πολλοί τραυματισμένοι βασιλαετοί φτάνουν κάθε χρόνο στο Κέντρο Περίθαλψης στην Αίγινα.

(πηγή: ΒΗΜΑ, WWF Ελλάς, MOm, Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία)

Γκότζο

Είναι εύκολο να καταλάβουμε τη στιγμή που πλησιάζουμε με το φέρι στο λιμάνι του Mgarr γιατί ο Οδυσσέας πλανεύτηκε, σύμφωνα με τη μυθολογία, στο νησί αυτό από τη νύμφη Καλυψώ.

Το δεύτερο σε μέγεθος νησί του αρχιπελάγους της Μάλτας ­, τρίτο είναι το Κομίνο, με ελάχιστους κατοίκους τον χειμώνα ­ σε κερδίζει από την πρώτη κιόλας στιγμή που το βλέμμα σου ακουμπά στο λιμάνι, με τα γραφικά σπίτια από μαλτεζόπετρα. Στους γύρω λόφους η νεογοτθική εκκλησία και το κάστρο με το όνομα του γάλλου ιππότη Ζακ-Φρανσουά ντε Σαμπρέ, όλα στις αποχρώσεις της ντόπιας πέτρας, της περίφημης μαλτεζόπετρας, σε κερδίζουν με τη λιτότητά τους, ενώ οι περίφημες βάρκες τους, οι luzzus, χαρίζουν χρώμα στην όλη εικόνα. Η απόσταση που χωρίζει το Γκότζο από το λιμάνι της Cirkewwa, στην απέναντι Μάλτα, δεν είναι μεγαλύτερη από μισή ώρα, έχεις όμως την αίσθηση ότι εδώ η ζωή είναι διαφορετική.

Ισως γιατί στο Γκότζο άνθρωποι και τόπος «κινούνται» σε κλίμακα μικρότερη ακόμη και από αυτήν της Μάλτας ­ η έκταση του νησιού δεν ξεπερνά τα 68 τετραγωνικά χιλιόμετρα ­ και καταφέρνουν να διατηρούν την εντοπιότητά τους. Καταφύγιο ιδιαίτερα για τους Μαλτέζους στη διάρκεια των καλοκαιρινών μηνών, το νησί δεν νεκρώνεται τους μήνες του χειμώνα αφού οι κάτοικοί του, ως επί το πλείστον οι νέοι, έχουν αναπτύξει μια αυτονομία τόσο στην κοινωνική ζωή τους όσο και στην πολιτιστική δραστηριότητά τους σχηματίζοντας θιάσους θεατρικούς και διοργανώνοντας αρκετά συχνά μουσικές βραδιές. Το κέντρο του νησιού βρίσκεται βέβαια στην πρωτεύουσά του, τη Βικτόρια, και στην κεντρική πλατεία της, όπου διαπιστώνεις, από την πρώτη κιόλας στιγμή που θα καθήσεις στα καφενεία της ή θα κάνεις μια βόλτα στο παζάρι, ότι το Γκότζο δεν διαφέρει από τη Μάλτα μόνο στο χρώμα των λεωφορείων και των ταξί. Στην κορυφή της, στο Μεγάλο Κάστρο, με τα γραφικά σοκάκια του, το Λαογραφικό Μουσείο και τον καθεδρικό ναό στην είσοδό του, βιώνεις βέβαια την ίδια σιωπή που γεμίζει και τη μεσαιωνική πρωτεύουσα της Μάλτας, τη Μντίνα, με τα καλοδιατηρημένα αρχοντικά. Παρά τον ανηφορικό δρόμο, αξίζει τον κόπο να ανεβείτε ως τα τείχη του για να έχετε μια πανοραμική εικόνα του νησιού και του μαλτέζικου αρχιπελάγους. Στον γυρισμό αναζητήστε το οικογενειακό μαγαζάκι με το μαλτέζικο κρασί και τα τοπικά προϊόντα και μη διστάσετε να τα δοκιμάσετε επί τόπου προτού τα αγοράσετε.

Το Γκότζο διαθέτει βέβαια και το δικό του παρελθόν, το οποίο, παρά το γεγονός ότι δεν είναι ιδιαίτερα πλούσιο, οι κάτοικοι το εκμεταλλεύονται τουριστικά και μάλιστα υπέρ το δέον. Ο λόγος για έναν αρχαιολογικό χώρο με ίχνη μεγαλιθικών ναών και για δύο περίεργα μέρη που κουβαλούν ως σήμερα το μυστήριο των μύθων που κάποτε τα περιέβαλλαν. Το πρώτο είναι η ­ υποτιθέμενη ­ σπηλιά της Καλυψούς με την πανοραμική θέα στη θάλασσα· το δεύτερο, το Fungus Rock, ένας μεγάλος βράχος στον οποίο φύτρωνε κάποτε ένα είδος μανιταριού περιζήτητου την εποχή των Ιωαννιτών Ιπποτών για τις θεραπευτικές ιδιότητές του.

Από τις παραλίες μην παραλείψετε να κολυμπήσετε στα νερά της Ramla, για τα οποία οι κάτοικοι του μικροσκοπικού αυτού παραδείσου λένε ότι είναι τα πιο διαφανή της Μεσογείου, ενώ στα αξιοθέατα του νησιού συγκαταλέγονται και οι θαλάσσιες σπηλιές ­ αν και ο κοραλλιογενής βυθός που μας επιδεικνύουν οι βαρκάρηδες της περιοχής διαπιστώνουμε ότι υστερεί αναμφίβολα σε σχέση με τις δικές μας μπλε σπηλιές στη Ζάκυνθο και αλλού.

Στο Γκότζο τα ξενοδοχεία δεν επιβάλλουν τον όγκο τους στο περιβάλλον αλλά ενσωματώνονται σε αυτό επιλέγοντας μικρότερες κλίμακες, με βασικό υλικό τους πάντα τη μαλτεζόπετρα, ενώ το καλοκαίρι βρίσκει κανείς συχνά την ευκαιρία να φάει φρέσκο ψάρι σε παραδοσιακές ταβέρνες, όπως αυτές στο Xlendi Bay. Λέξεις όπως στρες είναι και εδώ εξόριστες από το καθημερινό λεξιλόγιο των περίπου 30.000 κατοίκων, η ηρεμία που υπάρχει ωστόσο δεν χαρακτηρίζεται από τη γνωστή αδιαφορία που εντοπίζεις πίσω από την καλογυαλισμένη τουριστική μηχανή της Μάλτας.

Θα αγοράσετε δαντέλες, ασημικά και κρασί. Από φαγητό δοκιμάστε αλιότα (πρόκειται για τη μαλτέζικη κακκαβιά) και μπρατζιόλι (βοδινό γεμιστό με κιμά, μπαχαρικά και αβγό).

(πηγή: ΒΗΜΑ)

Πορτοκαλοπόλεμος στην Ιβρέα

Ενα έθιμο που έχει τις ρίζες του στον Μεσαίωνα αναβιώνει κάθε χρόνο τον Φεβρουάριο και «ανατινάζει» πραγματικά την ηρεμία της μικρής κωμόπολης Ivrea, 35 χιλιόμετρα έξω από το Τορίνο.

Τόνοι πορτοκαλιών μεταφέρονται από τη Σικελία για να εφοδιάσουν τους κατοίκους ώστε να πραγματοποιήσουν, επί περίπου μία εβδομάδα, ένα από τα πιο διασκεδαστικά αλλά και τα πιο επώδυνα γλέντια του καρναβαλιού της Ιταλίας: τη «Μάχη των πορτοκαλιών» (La Battaglie delle Arance).

Κατεβαίνοντας στον σιδηροδρομικό σταθμό της Ivrea, η όξινη μυρωδιά του πορτοκαλιού, μαζί με τον παγωμένο αέρα που κατεβαίνει από τις χιονισμένες Αλπεις, τρυπάνε τα ρουθούνια. Κοιτάζω γύρω μου· όλοι κυκλοφορούν με κόκκινα σκουφάκια, σαν μικροί Αϊ-Βασίληδες, και πολλοί επιβιβάζονται στο τρένο, σε κακή κατάσταση: ανοιγμένες μύτες, καρούμπαλα στο κεφάλι, πρησμένα σαν από γροθιές μάτια. Οχι, δεν έχει μόλις τελειώσει ο ποδοσφαιρικός αγώνας Τορίνο-Νάπολι: οι «τραυματίες» είναι τα θύματα της πρώτης μόνο ημέρας μιας κατά τα άλλα γιορτινής εκδήλωσης.

Από τον Μεσαίωνα
Η ιστορία ξεκινάει από την εποχή των φέουδων και των τυράννων, με την ιστορία αγάπης μεταξύ ενός μυλωνά και της όμορφης νεαρής κόρης ενός άλλου μυλωνά. Ο εκάστοτε τύραννος, ανάλογα με τις ιδιοτροπίες και τα προσωπικά βίτσια του, θέσπιζε νόμους. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, κρατούσε για τον εαυτό του το δικαίωμα να πλαγιάσει με όποια γυναίκα της πόλης την πρώτη νύχτα του γάμου της.

Η όμορφη Mugnaia όμως, πολύ δυσαρεστημένη από αυτή την προοπτική, ενθάρρυνε μαζί με άλλους θιγμένους συμπολίτες της την εξέγερση εναντίον του τυράννου. Ετσι, πεζή και κρατώντας πέτρες στα χέρια, αντιμετώπισαν τα άρματα και τους πολεμιστές του τυράννου. Η απελπισμένη αυτή εξέγερση πέρασε στην ιστορία της πόλης και επί αιώνες αργότερα η επέτειος έδινε την αφορμή σε ομάδες από διαφορετικές γειτονιές να συναντώνται σε μια ταραχώδη ετήσια συγκέντρωση, στην περίοδο του καρναβαλιού.

Οταν ο Ναπολέων κατέλαβε αυτό το κομμάτι της Ιταλίας στην αρχή του 19ου αιώνα, οι διοικητές υποχρέωσαν όλους τους κατοίκους να φορούν κόκκινα επαναστατικά σκουφάκια.

Δεν είναι ακόμη γνωστό το πώς αυτό συνδέθηκε με το καρναβάλι, όμως το κόκκινο σκουφάκι έγινε απαραίτητο αξεσουάρ αυτή την εποχή του χρόνου για όλους όσοι κυκλοφορούν πεζή. Οι άνδρες του Ναπολέοντα έδωσαν τέλος στην ταραχώδη και αιματηρή αναβίωση του εθίμου, διατάσσοντας αντί για πέτρες να χρησιμοποιούνται πορτοκάλια!

Η αναπαράσταση
Ετσι σήμερα και επί τέσσερις ημέρες στις αρχές του Φεβρουαρίου ομάδες «επαναστατών», κάτω από ονόματα όπως «Σκορπιοί» ή «Διάβολοι» κ.ά., περιμένουν εφοδιασμένοι με πορτοκάλια (που γίνονται ειδική εισαγωγή από τη Σικελία για την περίσταση) στις τέσσερις κεντρικές πλατείες της πόλης, τους αρματωμένους, κρανοφόρους «πολεμιστές». Στο μέσο της μάχης, εμφανίζεται τη δεύτερη ημέρα μια πολύχρωμη πομπή με κοστούμια εποχής, η οποία αναπαριστά όλους τους πρωταγωνιστές της ιστορίας, με κορυφαία την κόρη του μυλωνά, η οποία εκλέγεται κάθε χρονιά μέσα από τις γυναίκες της πόλης και τυγχάνει μεγάλης προβολής, συνεντεύξεων κ.ά.

Δίχτυα προστασίας
Στην κεντρική πλατεία όλα τα κτίρια είναι καλυμμένα με παχιά δίχτυα, για να προστατευθούν οι προσόψεις τους από τα 32 κάρα και τις 9 ομάδες «πορτοκαλάδων». Οι θεατές κάθονται πίσω από δίχτυα, ο χυμός όμως από τα εκτοξευμένα πορτοκάλια αφήνει την παρουσία του παντού: στα ρούχα, στα παπούτσια, στα μαλλιά. Πολλοί κυκλοφορούν με σακούλες στα πόδια, για να τσαλαβουτούν στην πηχτή μάζα που καλύπτει το έδαφος. Το βράδυ, μετά το πέρας της μάχης, τα γκρέιντερ θα καθαρίσουν και τις τέσσερις πλατείες από την πορτοκαλένια λάσπη και θα προετοιμάσουν το έδαφος για την αναμέτρηση της επομένης.

(πηγή: ΒΗΜΑ)

Εντομοφαγία

Αποτελούν τον πιο σημαντικό παράγοντα στον πλανήτη αφού έχει υπολογιστεί ότι ο συνολικός αριθμός των εντόμων ανά πάσα στιγμή είναι 10.000.000.000.000.000.000 και αποτελούν τη μεγαλύτερη ζωοβιομάζα. Αν εκλείψουν τα έντομα και τα ασπόνδυλα γενικότερα, θα εκλείψει το ανθρώπινο είδος μέσα σε λίγους μήνες μαζί με τα ψάρια, τα αμφίβια, τα πουλιά και τα υπόλοιπα θηλαστικά.

Δεν είναι περίεργο λοιπόν που η εντομοφαγία στους ανθρώπους έχει ιστορία που χάνεται στους αιώνες σε όλες τις γωνιές του πλανήτη. Αλλού διατηρείται, αλλού φθίνει, αλλού αναβιώνει ενώ στις δυτικές κοινωνίες όλο και περισσότερο αναγνωρίζεται ως το φαγητό του μέλλοντος και ως εναλλακτική κουζίνα αλλά και ως η οικονομική και οικολογική λύτρωση των αναπτυσσόμενων χωρών. Από τη μία, ποσοστιαία τα έντομα έχουν την ίδια περιεκτικότητα πρωτεϊνών, βιταμινών και μετάλλων που έχει και η σάρκα των θηλαστικών και των πτηνών. Από την άλλη χρειάζεται δέκα φορές λιγότερη ενέργεια για να παραχθεί 1 λίβρα κάμπιας (που καλύπτει διατροφικές ανάγκες πολλών ημερών) από το να παραχθεί 1 λίβρα αγελαδινού κρέατος. Θα μπορούσε να αυξηθεί η παραγωγή τροφής πλούσιας σε θρεπτικά στοιχεία με παράλληλη αύξηση του εισοδήματος, ενώ θα μειωνόταν η πίεση για εντατικοποίηση αγροτικών εκτάσεων, αποψίλωσης, χρήσης λιπασμάτων κτλ.

Αυστραλία: Αρκετοί Αβορίγηνες της Αυστραλίας αναπολούν το παρελθόν όταν για χιλιάδες χρόνια τρέφονταν με witchetty grubs (μια σκωληκοειδή προνύμφη κολεοπτέρων), honey ants (μυρμήγκια Melophorus bagoti) και goannas (σαύρες). Από την εμφάνιση των λευκών και έπειτα έπαψαν να τα αναζητούν σκάβοντας ή κυνηγώντας. Ειδικά σήμερα, μια επίσκεψη στο σουπερμάρκετ είναι πολύ πιο εύκολη υπόθεση από μια πολύωρη εξερεύνηση της υπαίθρου για ρίζες θάμνων που να έχουν κατακλυστεί από τα νόστιμα έντομα. Οποιος όμως το επιδιώξει και καψαλίσει στη φωτιά προνύμφες κολεοπτέρων, θα αξιωθεί με μια μοναδική γεύση: η επιδερμίδα είναι τραγανή και αιθέρια, η σάρκα κρεμώδης και αφράτη και η εμπειρία θυμίζει καπνιστή, αρωματισμένη με αμύγδαλο, ομελέτα με μοτσαρέλα, τυλιγμένη σε φύλλο σφολιάτας.

Ιαπωνία: Η μοίρα των περισσότερων φαγώσιμων εντόμων της Ιαπωνίας είναι η κονσερβοποίηση αφού βραστούν και μαγειρευτούν για λίγο σε σάλτσα σόγιας και ζάχαρη. Το αποτέλεσμα είναι τα άψογα σερβιρισμένα βρέφη μελισσών, οι νύμφες μεταξοσκώληκα, οι ακρίδες, τα zaza-mushi (κάμπιες ­ προνύμφες ­ ποταμίσιου τριχόπτερου) κτλ. να έχουν την ίδια νερόβραστη γεύση και το ίδιο καφέ χρώμα. Καθόλου περίεργο σε μια χώρα όπου οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν χάσει την επαφή τους με τις παραδοσιακές τροφές του παρελθόντος τους και αντιδρούν στην εντομοφαγία με την απέχθεια των Δυτικών. Μόνο στην περιοχή του Ναγκάνο και σε λίγα trendy εστιατόρια του Τόκιο βρίσκει κανείς με σχετική ευκολία ποικιλία των εδεσμάτων αυτών, τα οποία παρεμπιπτόντως σερβίρονται κρύα κατευθείαν από την κονσέρβα.

Νότια Αφρική: Το πιο αγαπητό έντομο εδώ είναι οι κάμπιες mopane (της πεταλούδας Imbrasia belina, που τρέφονται από το ομώνυμο δέντρο). Αποξηραμένα, τα έντομα αυτά έχουν τρεις φορές μεγαλύτερη περιεκτικότητα σε πρωτεΐνες ανά μονάδα βάρους σε σχέση με το μοσχαρίσιο κρέας και διατηρούνται για πολλούς μήνες. Η συγκομιδή είναι πολύ εντατική και ο μόνος λόγος που το είδος δεν έχει εκλείψει είναι η, συγκριτικά με τα μεγαλύτερα έντομα, άσχημη γεύση των μικρότερων που αποθαρρύνει τη συλλογή τους. Ετσι μένουν και κάποια για την αβέβαιη διαιώνιση του είδους.

Κίνα: Οι Καντονέζοι αναγνωρίζονται από τους υπόλοιπους Κινέζους ως περιπετειώδεις φαγοπότες. Πράγματι η ποικιλία των φαγώσιμων εντόμων και των συνταγών είναι εντυπωσιακή: stir fry νύμφες μεταξοσκώληκα με τζίντζερ, σκόρδο και κρασί ρυζιού, ορεκτικό με ζωντανό σκορπιό βουτηγμένο σε κρασί ρυζιού ώστε να ζαλιστεί και να καταστεί ακίνδυνο (αφού για σιγουριά του κοπεί η δαγκάνα) ή σούπα με σκορπιό ή τηγανητοί σκορπιοί σερβιρισμένοι με noodles ρυζιού, γιουβέτσι μυρμήγκια και κοτόπουλο κλπ. Είναι τόσο έντονη η ζήτηση σε όλη την Κίνα (και για φαρμακευτικούς λόγους) που πολλά είδη εντόμων που χρησιμοποιούνται είναι υπό εξαφάνιση και μεγάλες επιχειρήσεις στηρίζονται στην εκτροφή μυρμηγκιών, σκορπιών κλπ.

Καμπότζη: Στη χώρα αυτή, με πολύ εμφανή ακόμη τα συμπτώματα από τις πληγές της πρόσφατης ιστορίας της, τα τηγανητά έντομα είναι πολύ κοινή τροφή (τζιτζίκια, ακρίδες, κτλ.), από την αγοραπωλησία της οποίας εξαρτάται ένα σεβαστό ποσοστό του πληθυσμού, αφού εξάγει και στην Ταϊλάνδη. Εδώ κατά μήκος του δρόμου πωλούνται για 20 αμερικανικά σεντς 2 τηγανισμένες ταραντούλες περασμένες σε καλαμάκι. Οι πιο φανατικοί αγοραστές είναι οι άνδρες, αφού πιστεύεται ότι οι ταραντούλες ενισχύουν τη σεξουαλική τους απόδοση.

Ταϊλάνδη: Οι πρώτες βροχές σηματοδοτούν την ώρα για maeng man (θηλυκά κόκκινα μυρμήγκια γίγαντες) stir fry! Είναι η εποχή που τα μυρμήγκια αυτά βγάζουν φτερά για να πετάξουν μακριά και να δημιουργήσουν νέες οικογένειες. Οι Ταϊλανδοί όμως καραδοκούν έξω από τις φωλιές τους και αφού πιάσουν μια τηγανιά προσθέτουν ένα ακόμη τραγανιστό πιάτο στο μενού της ημέρας με γεύση μπέικον. Αλλες νοστιμιές, σερβιρισμένες ζεστές από το wok, είναι οι κάμπιες μιας πεταλούδας που συλλέγεται μέσα από το μπαμπού και των οποίων η νοστιμιά είναι συγκρίσιμη με τραγανιστές αλμυρές μπουκιές με γεύση γαρίδας. Αλλο συνοδευτικό του ρυζιού και των λαχανικών είναι οι φρεσκοτηγανισμένοι σκαραβαίοι Anomala antigua, των οποίων, αφού ξεριζώσουν τα πόδια και φτερά, ρουφούν από το κέλυφος το λαχταριστό λευκό περιεχόμενο.

Ινδονησία: Στο Μπαλί παλαιότερα τρέφονταν κυνηγώντας σαλταμπίκους τους οποίους στη συνέχεια τηγάνιζαν σε λάδι από καρύδα. Η τηλεόραση όμως και το φτηνό κοτόπουλο περιόρισαν πολύ το φαινόμενο. Τα παιδιά προτιμούν να περνούν ατελείωτες ώρες μπροστά στην τηλεόραση παρά να επιδίδονται στο κουραστικό κυνήγι των ιπτάμενων αυτών εδεσμάτων. Αγαπητό αλλά ακριβό πιάτο είναι και η λάρβη μελισσών, που μαγειρεύεται με λάδι καρύδας, σκόρδο, κρεμμύδι, λεμόνι, ψάρι, ψιλοκομμένη παπάγια, φασολάκια και άλλα λαχανικά.

Ηνωμένες Πολιτείες: Πολλές ομάδες Ινδιάνων της Βόρειας Αμερικής επί πολλούς αιώνες τρέφονταν με έντομα που κάπνιζαν μέσα από τα δέντρα συλλέγοντας και μαγειρεύοντάς τα έτσι συγχρόνως. Ακόμη και οι θεομηνίες (σμήνη ακρίδων) γίνονταν πηγή αποξηραμένης στον ήλιο τροφής που κρατούσε κιόλας για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα. Για τον σύγχρονο μέσο Αμερικανό, ο οποίος είναι αποδεδειγμένα πολύ διστακτικός να αποδεχθεί νέες μορφές τροφής (πέρασαν δέκα χρόνια για να βρει μια θέση στο πιάτο του το sushi), η εντομοφαγία είναι μάλλον κάτι πολύ μακρινό ακόμη. Από την άλλη όμως, εκεί (στην Καλιφόρνια, πού αλλού!) παράγονται και πωλούνται σε όλο τον κόσμο τα περίφημα γλειφιτζούρια με γεύση τεκίλα, που φυσικά περιέχουν και το σκουληκάκι τους, γλειφιτζούρια creme de menthe με γρύλους, σκορπιοί με επικάλυψη σοκολάτας κτλ..

Παρ' όλο που πολλά έντομα είναι φαγώσιμα, η εντομοφαγία κρύβει και πολλούς κινδύνους. Ατομα αλλεργικά σε γαρίδες, οστρακοειδή, σκόνη ή σοκολάτα, δεν πρέπει ποτέ να φάνε έντομο. Αλλά και όσοι δεν εκδηλώνουν αλλεργικές αντιδράσεις δεν πρέπει ποτέ να φάνε ωμό έντομο. Πρέπει κανείς να είναι τόσο επιφυλακτικός όσο και με τα μανιτάρια!

Μεξικό: Εξήντα μίλια νοτιοδυτικά από την πόλη του Μεξικού στην πόλη του Τάξκο εορτάζεται η Μέρα του Jumil, κατά τη διάρκεια της οποίας γίνεται τελετουργικά η συγκομιδή και το φάγωμα των jumiles (τύπος βρωμούσας). Η εντομοφαγία στη χώρα αυτή, περιέργως, δεν έχει να κάνει με την απόγνωση των φτωχών να τραφούν αλλά με εκλεκτές λιχουδιές που προσφέρονται σε τιμώμενα άτομα. Η βρώση των ακρίδων, chapulines, είναι ευρύτατη σε όλη τη χώρα αλλά ειδικότερα στην Οαχάκα, όπου σερβίρονται τηγανητές ή ψητές με σάλτσα από αβοκάντο πάνω σε πίτα από καλαμπόκι. Στις περιοχές που παρασκευάζεται τεκίλα, τα σκουλήκια (λάρβη του Aegiale hesperiaris) που περισσεύουν (δηλαδή δεν καταλήγουν μέσα στο μπουκάλι ως επιβεβαίωση της προέλευσης και της ποιότητας του ποτού) καταλήγουν τηγανισμένα στο πιάτο του κυρίου γεύματος της ημέρας συνοδευόμενα από φασόλια, τριμμένο τυρί, ξινή κρέμα και αβοκάντο.

(πηγή: ΒΗΜΑ)

Καφές

Στο καφεκοπτείο
Ο θόρυβος των μηχανών που καβουρδίζουν και αλέθουν, ενοχλητικός σε κάθε άλλη περίπτωση, εν προκειμένω αναγκάζει εμπνευστικά τους μερακλήδες να επικοινωνήσουν από διαφορετικά κανάλια.

Φίρμες ιστορικές που έσβησαν, μετεξελίχθηκαν, παραμένουν και νέα μαγαζιά. Ο «Λουμίδης», το «Veto», ο «Δρίτσας», Καραΐσκου και Σωτήρος, ο πατριάρχης «Μισεγιάννης» από το 1914 στη μικρούλα οδό Λεβέντη, το «Queen's» της οδού Πλουτάρχου, η μοντέρνα και εξαπλούμενη «Coffea» της οδού Σταδίου, Καψάλη και του Ψυχικού για αρωματισμένους καφέδες και καλόν Κολομβίας, το «Καφέπολις» στην οδό Λαζαράκη της Γλυφάδας.

Η ποιότης του ροφήματος ορίζεται από ένα σύνθετο πλέγμα παραγόντων. Κατ' αρχήν το δένδρο. Η Coffea της οικογενείας των ερυθροδανοειδών έχει τέσσερις θυγατέρες. Παραμερίζουμε τη Λιβεριανή και Excelsa αφού δεν εισέρχονται στον στίβο της αγοράς. Θα μας απασχολήσουν οι άλλες δύο: Canephora, ρωμαλέα εξ ου και γνωστή από το προσωνύμι της Robusta, που περιέχει 2-4,5% καφεΐνη και χειλοργανικά οξέα που δύνανται να προξενήσουν γαστρικές ενοχλήσεις και αλλεργίες και η κομψή Arabica με περιεκτικότητα 1-1,7% σε καφεΐνη και προτιμότερη λόγω των χαρακτηριστικών της.

Η Coffea θάλλει ανάμεσα στους δύο Τροπικούς. Αλλα στοιχεία εκτός της ποικιλίας που επηρεάζουν την ποιότητα είναι το υψόμετρο (όσο πιο υψηλά τόσο καλύτερα), το χώμα (όσο πλουσιότερο, ελαφρότερο και όξινο τόσο καλύτερα), η κλίση του εδάφους, η συγκομιδή (ασυγκρίτως πλεονεκτεί το ­ ακριβότερο βεβαίως ­ κόψιμο με το χέρι από τη βάρβαρη απογύμνωση των κλαριών), η επεξεργασία των καρπών που γίνεται με δύο μεθόδους: τη χαμηλού κόστους ξηρά κατεργασία, ένας τύπος ηλιοθεραπείας εφαρμοζόμενος σε δευτεροκλασάτους κόκκους, ή τη δαπανηρή υγρή μέθοδο για φίνους καφέδες που θα αποκληθούν washed.

Το άθροισμα των ανωτέρω επιμέρους έχει αποτέλεσμα το γεγονός ότι ορισμένες χώρες παράγουν καλό και άλλες κακό προϊόν.

Οι πατρίδες του καφέ
Κένυα: η μαύρη Ελβετία, πρότυπο καλλιέργειας, μας στέλνει θαυμάσιο καφέ υψηλής οξύτητος, αδιόρατα πικρό, με μέτριο σώμα και έντονο άρωμα.
Γουατεμάλα: τρία θαυμαστικά. Γλυκύς, μετρίως όξινος, σώμα γεμάτο και πυκνό, ευωδιές λουλουδιών, σοκολάτας, μια ιδέα καπνιστού. Εξοχος για εσπρέσο και φίλτρο.
Κόστα Ρίκα: πλούσιο σώμα, λεπτή γεύση. Επιμείνατε στο Tres Rios ή Tarrazu.
Ιάβα: δηλαδή βαρύς με στιβαρό σώμα, μυρουδιές μπαχαρικών, καλοζυγισμένη οξύτητα.
Αιθιοπία: άνιση μεν η παραγωγή, μα ιδιότυπο προϊόν ανδρικού, ούτως ειπείν, χαρακτήρος. Αρώματα μοναδικά κρασιού, καρυκευμάτων, σάρκας.
Χαβάη: οι κόκκοι του λαμποκοπούν και έχουν την ομορφιά των γυναικών του τόπου. Μέτρια πυκνότης πλην αρωματικός κουτελίτης. Αποτελεί τη νέα και ανερχόμενη δύναμη διεθνώς του ποιοτικού καφέ.
Κολομβία: πλούσια, γεμάτη γεύση, προσφέρεται για κάθε λογής καβούρδισμα. Δημοφιλέστερος ο Medellin.
Ινδία: ο ξακουστός Mysore με απαλά, ντελικάτα αρώματα.

Καφές φίλτρου: Ιδού μερικά τυπικά παραδείγματα: οι πικρούτσικοι καφέδες της Ινδονησίας και η Μόκα επιζητούν τη γλυκιά συντροφιά ενός κόκκινου Santos, ενός μεξικάνικου ή κολομβιανού. Πτητικές ποικιλίες που ξεθυμαίνουν εύκολα όπως της Κένυας και της Κόστα Ρίκα θα χαρμανιαστούν με πιο σταθερούς και αρωματικώς ρωμαλέους καφέδες, π.χ. Γουατεμάλας, Ιάβας, Μόκα.

Ελληνικός: Ανία επικρατεί στα λημέρια του ελληνικού. Οικεία, προσφιλής η μυρουδιά, μα βαρετά επαναλαμβανόμενη. Πειραματισθείτε πάντως με ποικιλίες όπως ο σκούρος Java, ο ινδικός Mysore και πάντοτε η Μόκα. Αν, δε, τρίψετε λίγο μοσχοκάρυδο μέσα στο καφεκούτι, θα έχετε μια λεπτή και απροσδόκητη οσφραντική εμπειρία.

Εσπρέσο: Οι εραστές του εσπρέσο θα προκρίνουν τις ποικιλίες Arabica. «Πλυμένες» ή ξηράς επεξεργασίας, όπως Αιθιοπίας ή Βραζιλίας. Οι γνώστες συνιστούν προσθήκη κατά 20% Robusta διότι διατηρεί την κρέμα, το καϊμάκι αν προτιμάτε.

Εσπρέσο
Μια πλημμυρίδα πολυτελών ιταλιάνων συσκευασμένων εσπρέσο κατέκλυσε τα τελευταία χρόνια τη διεθνή αγορά. Βολικά πακετάκια για το γραφείο, το εξοχικό σπίτι, τη βαλίτσα του ταξιδιώτη. Γενικώς είναι υπερτιμημένοι.

Μυρωδιές από Τζαμάικα
Φημολογείται ομοίως για τούτο τον καφέ μια ακατασχεσία πομφολύγων. Τα πρώτα δένδρα φυτεύθηκαν ενωρίς τον 18ο αι. από εγγλέζους Sirs και γάλλους δραπέτες από την αποικία της Αϊτής. Στα αναρριχημένα αγροκτήματα, συχνά σε ύψος άνω των δύο χιλιάδων μέτρων, το ευνοϊκό κλίμα και η επιμελής γεωπονία παρήγαν τον γαλαζωπό κόκκο με τη λευκή, βαθιά αύλακα, μέτρια οξύτητα, γεμάτο σώμα, γλυκιά, απλή γεύση. Τη καλύτερη σοδειά ανέκαθεν παρέδιδε το Wallenford.
Το '69 εδώ γίνονται τεράστιες επενδύσεις γεν. Οι Γιαπωνέζοι έκτοτε απορροφούν το 90% της παραγωγής. Το δέλεαρ του κίτρινου συναλλάγματος και της ανάπτυξης έκανε τους Τζαμαϊκανούς να ρίξουν νερό στον καφέ τους και να κρύψουν κάμποσους σκελετούς στα ντουλάπια τους. Κατόπιν μιας ταχυδακτυλουργικής νομοθεσίας καταλήγουμε ώστε ο αγοραστής να μην κατοχυρώνεται για την ακριβή προέλευση, υψόμετρο, χαρμάνι. Το κορυφαίο προϊόν αναμειγνύεται με το χαμηλό ποιοτικώς.

Βεβαίως, αν βρεθείτε στην Ιαπωνία, στην υποβλητική αιθουσίτσα ενός πολυκαταστήματος του Τόκιο, καθήμενοι στις τέσσερις καρέκλες του μοναδικού τραπεζιού απέναντι από έναν Ρενουάρ και αντί 500 δολαρίων, θα απολαύσετε το nec plus ultra του καφέ πασπαλισμένο με χρυσόσκονη.

Η άνοδος της τιμής του Blue Mountain την τελευταία 25ετία είναι πλασματική και δεν ανταποκρίνεται στην πραγματική ποιότητα. Ιαπωνοϊαμαϊκή σπεκουλάτσια για να τσιμπήσουν οι επιδειξιομανείς.

Οι τουρίστες στην Τζαμάικα ψωνίζουν συχνά Blue Mountain με τη γλυκερή ξινίλα της οξείδωσης. Αλλά τον βρίσκουν υπέροχο αφού τον πλήρωσαν 25 λίρες/κιλό. Στις ΗΠΑ και στην Ευρώπη, όπου δεν έρχεται παρά η τρίτη ποιότης, ασυνείδητοι καφεπώλες τον νοθεύουν με φθηνότερο Costa Rica.

(πηγή: ΒΗΜΑ)

Κονιάκ

Segonzac, πρωτεύουσα της «Μεγάλης Υπαίθρου». Στο δυτικό τμήμα του γαλλικού χάρτη, μεταξύ του Λίγηρα και βορείως του Μπορντό, το ποτάμι Charente νοτίζει την πολιτεία της Ανγκουλέμ, τα χωριά του Zarnac, Cognac, Saintes και από το Rochefort με τις ομώνυμες δεσποινίδες του εκβάλλει στον Ατλαντικό.

Οι Ρωμαίοι έμαθαν στους ντόπιους δυο πράγματα: την εξαγωγή του αλατιού και την αμπελοκαλλιέργεια. Ογδόντα χιλιάδες εκτάρια χωρισμένα σε έξι ζώνες. Η πλέον διακεκριμένη καταλαμβάνει 12.000 εκτάρια, τα premiers crus. Κλήροι μικροί. Γύρω στα 12 εκτάρια αναλογούν στον κάθε ιδιοκτήτη. Και μια εξαίρεση: η οικογένεια Frapin διαφεντεύει 300 εκτάρια. Ατίμητος θησαυρός που αποκτήθηκε στη ροή των αιώνων από επισωρεύσεις προικώων ή κληρονομηθεισών γαιών.

Το ποτό των ηρώων
Το κρασί του Μπορντό ταιριάζει στα παλικαράκια, το πορτό ταιριάζει στους άντρες. Αλλά οι ήρωες πίνουν κονιάκ.

Σαμουήλ Τζόνσον
Πατέντα ολλανδέζικη. Αιτία, το κρασί του τόπου με φτωχό αλκοολικό τίτλο, υψηλή οξύτητα, δεν άντεχε στην ταλαιπωρία των θαλάσσιων μεταφορών. Οπότε οι έμποροι των Κάτω Χωρών απεφάσισαν να το συμπυκνώσουν. Ετσι από τον 17ο αιώνα ξεκινά η παραγωγή μπράντι. Τα καλά δικά μας μπράντι του Μεταξά κυρίως, του Βότρυ, του Κουτσίκου ευλόγως δεν άφησαν περιθώρια στον Ελληνα να γνωρίσει το κονιάκ. Το πιο φίνο οινοπνευματώδες του κόσμου. Κανένα άλλο απόσταγμα φρούτων ή δημητριακών δεν πετυχαίνει ένα παρόμοιο μπουκέτο ή τη μνημειώδη ισορροπία δύναμης, κομψότητας, ζεστασιάς.

Στα χωράφια καλλιεργείται αποκλειστικά μια οινάμπελος: το Ugni Blanc. Με περισσό σεβασμό και μεθόδους παραδοσιακές και φιλικές στο περιβάλλον. Λίπανση μόνον από κοπριά αγελάδας. Υλικά φυσικά, όπως τα υπολείμματα της απόσταξης, ενισχύουν το χώμα.

Τρύγος στις αρχές του Οκτώβρη. Μια εβδομάδα νωρίτερα από τους άλλους αμπελουργούς κρατώντας ζωηρή την οξύτητα. Μέσα σε τρεις ώρες ζυγισμένα, με καταμετρημένα τα σάκχαρα, τα σταφύλια αριβάρουν στα δυο αποστακτήρια και πατιούνται απαλά.

Ο μούστος ζυμώνει δίχως καμιά πρόσμειξη. Ειδικά φίλτρα συγκρατούν τις ανεπιθύμητες ουσίες αλλά αφήνουν το κρασί με τα lies, τα λεπτά δηλαδή ιζήματα. Οι περισσότεροι τηρούν την πατρογονική παράδοση, αποστάζουν το κρασί με το ίζημα φτιάχνοντας έτσι ένα πιοτό με εντονότερες μυρουδιές που αναδεικνύει τις ιδιότητες και τον χαρακτήρα της ευλογημένης γης της Grande Champagne.

Η διπλή απόσταξη
Μόλις λοιπόν ο μούστος ολοκληρώσει τη ζύμωση, ξεκινά η διαδικασία της διύλισης που πρέπει να τελειώσει ως τις 31 Μαρτίου. Το κρασί θα βράσει, οι οινοπνευματένιοι ατμοί ανεβαίνουν, συγκεντρώνονται μέσα στο χάλκινο κρεμμύδι, ψύχονται, συλλέγονται από μια δεξαμενή. Το προϊόν της πρώτης απόσταξης είναι θολό, έχει 27-30 βαθμούς αλκοόλ και αποκαλείται broullis.

Η δεύτερη απόσταξη, λέγεται bonne chauffe και διαρκεί 12 ώρες. Το προϊόν της έχει αρχή, μέση, τέλος ή κεφάλι, καρδιά, ουρά. Τα αρχικά και τελευταία υγρά απομακρύνονται και ανακυκλώνονται με την επόμενη παρτίδα κρασιού που θα διυλισθεί. Κρατιέται μόνον η καρδιά, το μεσαίο κομμάτι της δεύτερης απόσταξης, με αλκοολικό βαθμό 70.

Από όλα τα παγκοσμίως παραγόμενα μπράντι μόνο το Κονιάκ έχει δικαίωμα στην ονομασία προέλευσης. Η γη πρωτίστως, η τεχνική της απόσταξης επίσης.

Κάτι πρωτόφαντο: τα κελάρια εδώ βρίσκονται πάνω από τη γη! Υπόγεια στρωμένα με νωπό χώμα για την επίτευξη υγρασίας ή πατάρια με πιο ξηρή ατμόσφαιρα και μεγάλη ζέστη το καλοκαίρι. Διότι το θερμικό σοκ των αλλαγών ωφελεί στην ωρίμανση του προϊόντος. Αντιθέτως δηλαδή από το κρασί. Εξ ου και οι στέγες δεν μονώνονται. Εξωτερικά οι στέγες είναι μαύρες από μούχλα. Είναι η torula companiencis, μύκητας μαύρος που τρέφεται από την εξάτμιση του αλκοόλ και ανεκαλύφθη από τον δόκτορα Richon. Πετώντας με ελικόπτερο ελεγκτές και εφοριακοί βλέποντας τη μαυρίλα στις σκεπές τσεκάρουν πού παλαιώνεται κονιάκ.

Γενικότερα ασκείται μια αυστηρότερη πολιτική περιορισμών από διάφορα κέντρα διοίκησης και εξουσίας. Το Εθνικό Γραφείο de Cognac, η ΙΕΝΑΟ άγρυπνα επιβλέπουν τους όρους παραγωγής, ανατροφής, ποιότητος και ποσοτήτων του αποστάγματος. Ενίοτε φέρ' ειπείν κατοχυρώνονται οι εξαιρετικοί τρύγοι, όπως του 1979 ή του '82. Τότε οι αρχές θα καταμετρήσουν και θα σφραγίσουν τα βαρέλια των millesimes.

Βαρέλια λέγοντας, από βαλανιδιά 80-100 ετών του γειτονικού δάσους Λιμουζέν. Αρκετά διεσταλμένοι οι πόροι του ξύλου αυτού εγγυώνται ικανοποιητική αλληλεπίδραση με τον αέρα. Προφανώς τούτο στοιχίζει: όσο μεγαλύτερη η εξάτμιση, αυξάνουν τα διαφυγόντα. Οι τανίνες ευθύνονται για το χρώμα, έτσι που μόλις έπειτα από τρίμηνη παραμονή στο βαρέλι το άχρωμο απόσταγμα βάφεται στην ξανθή απόχρωση του άχυρου. Σκούρα, κολλώδη δάκρυα οι τανίνες ξεχύνονται καμιά φορά στην επιφάνεια του ξύλου.

Αράχνες παντού. Επίτηδες αφημένες διά να τρώγουν κάποια κακά ζωύφια που με τη σειρά τους τρώγουν βαρελάκια. Οικολογική πρόνοια οι αράχνες.

Θεμελιώδους σημασίας η οσμωτική αλληλεπίδραση ανάμεσα στο περιέχον ξύλο και το υγρό του περιεχόμενο. Βαρέλι καινούργιο ή μεταχειρισμένο; Θέμα ύφους. Τι στυλ επιθυμούμε να προσδώσουμε στο προϊόν μας. Το κονιάκ μπορεί να παραμείνει μέσα στο βαρέλι ως 60 χρόνια το πολύ. Μετά φυλάσσεται σε γυάλινες νταμιτζάνες, τις μπουμπόνες, οι οποίες αποθηκεύονται στο θησαυροφυλάκιο της κάθε παραγωγικής μονάδας, το λεγόμενο Chai du Paradis.

Η ετικέτα
VS ή τριών αστέρων: χαρμάνι από κονιάκ το νεότερο των οποίων έμενε στο βαρέλι επί δυόμισι χρόνια τουλάχιστον.
VSOP ή vo ή RESERVE: χαρμάνι, το νεαρότερό του απόσταγμα είναι πέντε ετών τουλάχιστον.
NAPOLEON, xo, EXTRA ή HORS D' AGE: χαρμάνι, το νεαρότερο κονιάκ συμπλήρωσε επτά χρόνια στο βαρέλι.
FINE CHAMPAGNE: χαρμάνι από τους εκλεκτούς αμπελώνες της Grande (50%) και της Petite Champagne. Προσοχή, καμία σχέση με τον καμπανίτη, champagne σημαίνει εξοχή.

Πώς θα το απολαύσετε
Κυκλοφορούν περί το θέμα διάφορα αναξιόπιστα κλισέ. Οπως:
α. Η προθέρμανση του ποτηριού σε φλόγα ή κάτω από ζεστό νερό. Λάθος.
β. Το μεγααάλο ποτήρι-μπαλόνι δεν θεωρείται απαραίτητο. Προτιμητέα η μικρή τουλίπα. Θα τη γεμίσετε ως το 1/4-1/3 του ύψους της. Το κονιάκ, όπως όλα τα πολύτιμα πράγματα, λαμβάνεται σε μικρές δόσεις.
γ. Η σε βάθος διείσδυση της μύτης μέσα στο ποτήρι. Λάθος καταστροφικό. Η εισπνοή του οινοπνεύματος αναισθητοποιεί τον βλεννογόνο. Κρατάμε το ποτήρι σε απόσταση πέντε εκατοστών. Οι μοσχοβολιές αναδύονται. Τις νιώθετε. Περιστρέφουμε αργά το ποτήρι και ξαναμυρίζουμε. Τώρα έρχονται περισσότερα αρώματα και αρχίζουμε να τα επισημαίνουμε.

Τέλος τα «μη». Και τώρα οι αποφατικές οδηγίες:
* Πάρτε μια γουλιά στο στόμα, ανοίξτε λίγο το μπροστινό τμήμα των χειλιών και ρουφήξτε λίγο αέρα. Περιστρέψτε το κονιάκ μέσα στον ουρανίσκο αναμιγνύοντας με άφθονο σίελο προκειμένου να «πέσει» η αλκοολική δύναμη. Οδηγήστε το κονιάκ στο πίσω μέρος του ουρανίσκου, διότι εκεί βρίσκονται τα επιθήλια-υποδοχείς που θα το στιμάρουν. Περιμένετε δυο τρία λεπτά πριν από τη δεύτερη γουλιά.
* Το χρώμα δίνει ευχαρίστηση στα μάτια. Πλην δεν δηλώνει τις μεγάλες αλήθειες. Πιθανόν οφείλεται στην προσθήκη καραμέλας που επιτρέπεται σε ελεγχόμενες δόσεις.
* Μαρτυρία ειλικρινή παρέχουν αντιθέτως τα «δάκρυα». Ηγουν τα υγρά ίχνη που μένουν, επικάθηνται και αργούν να γλιστρήσουν από τα τοιχώματα του ποτηριού, μετά την ανάδευση. Οσο περισσότερα τέτοια δάκρυα τόσο πιο ώριμο το κονιάκ.
* Που θα πιείτε σε θερμοκρασία ζεστού δωματίου. Στους 20-21 βαθμούς Κελσίου.
* Και αργά αργά με συγκέντρωση της προσοχής μας, ως χωνευτικό επιδόρπιο.
* Επιδόρπιο που συνοδεύει γλυκίσματα αρωματισμένα με κονιάκ! Εύγε, το βρήκατε. Και βεβαίως πούρα.

(πηγή: ΒΗΜΑ)

Είδη λαϊκής τέχνης από όλον τον κόσμο

Ινδονησιακές ξυλόγλυπτες μάσκες, μεξικανικά αγαλματίδια, ινδικά υφαντά, το γνωστό έθνικ στυλ αποτελεί μια από τις πιο σύγχρονες τάσεις της διακόσμησης και περιλαμβάνει φολκλορικά και λαογραφικά στοιχεία από διάφορους πολιτισμούς. Η επίσκεψη σε εξωτικές χώρες για την απόκτηση αυτών των διακοσμητικών αντικειμένων είναι ιδιαίτερα δαπανηρή, με αποτέλεσμα λίγοι να μπορούν να την πραγματοποιήσουν. Αν και το δικό σας πορτοφόλι δεν σας επιτρέπει τους μακρινούς προορισμούς, μην απογοητεύεστε. Στην ελληνική αγορά τα τελευταία χρόνια διατίθενται πλέον προσιτά «εισιτήρια» γι' αυτούς τους ενδιαφέροντες πολιτισμούς.

Πρόκειται για καταστήματα που εμπορεύονται έθνικ διακοσμητικά στοιχεία, ο αριθμός των οποίων αυξάνεται με γρήγορους ρυθμούς. Μπορεί να μη δείτε από κοντά την Ινδία, το Μεξικό, τη Γουατεμάλα, να μην κάνετε παζάρια για την αγορά των «κειμηλίων» που θα στολίσουν την κατοικία σας, αλλά έχετε τη δυνατότητα διανύοντας ελάχιστα χιλιόμετρα να φέρετε τον εξωτικό πολιτισμό στο σαλόνι σας.

Η ποικιλία που διαθέτουν είναι εντυπωσιακή, από διακοσμητικά αντικείμενα, π.χ. πήλινα κιούπια, ως ξύλινα έπιπλα. Το σημαντικό στοιχείο που τους δίνει αξία είναι ότι τις περισσότερες φορές είναι χειροποίητα. Οι χώρες προέλευσης είναι κυρίως ασιατικές (Ινδονησία, Ταϊλάνδη, Ινδία), λατινοαμερικανικές (Μεξικό, Γουατεμάλα, Περού) και αφρικανικές (Νιγηρία, Γκάνα) και τα συνηθέστερα υλικά είναι ξύλο, χόρτο, πυλός, όστρακα, μπαμπού, φίλντισι κ.ά.

Η διακύμανση των τιμών είναι μεγάλη αν πρόκειται για κάποιο έπιπλο από μασίφ ξύλο. Οι παράγοντες που επηρεάζουν το τελικό κόστος είναι φυσικά το είδος του προϊόντος, το μέγεθος, τα υλικά κατασκευής, η δεξιοτεχνία και αν είναι αντίκα. Για να έχετε όμως μια ολοκληρωμένη άποψη για το τι θα συναντήσετε στα έθνικ καταστήματα, κάναμε ένα οδοιπορικό και σας καταθέτουμε τα αντικείμενα που ανακαλύψαμε στα ράφια τους.

Χειροποίητα τα περισσότερα
Ας ξεκινήσουμε από τον μαγευτικό πολιτισμό των Μάγια, Ατζέκων και γενικά από τη λαογραφική τέχνη του Μεξικού. Μπορείτε να στολίσετε τη βιβλιοθήκη σας με χειροποίητα, ζωγραφιστά, πήλινα αγάλματα, τα οποία είναι πιστά αντίγραφα του μεξικανικού μουσείου. Αν έχετε χώρο και την οικονομική δυνατότητα, προτιμήστε μια βιβλιοθήκη από ξύλο μασίφ, με τζαμένιες πόρτες, φτιαγμένη στο χέρι από μεξικανούς επιπλοποιούς. Μπορείτε να τη διακοσμήσετε με ασυνήθιστα για μας λατινοαμερικανικά μουσικά όργανα, όπως χρωματιστές μαράκες, οκαρίνες από πυλό (μοιάζουν σαν φλογέρες). Το διπλανό ράφι στολίστε το με ποτήρια από φυσητό γυαλί με την τέχνη των Μεξικανών ή πήλινα κιούπια με την υπογραφή της λαϊκής μεξικανικής τέχνης, ανάλογα με το μέγεθος. Αλλες προτάσεις ιδιαίτερα οικονομικές είναι μικρά μπουκαλάκια με χρωματιστή άμμο από τη Βραζιλία, αρωματικά στικ με ξύλινη βάση από την Ινδία, αντικείμενα που κρύβουν μέσα τους μύθους από τη Γουατεμάλα και το Μεξικό, όπως ξύλινα κουτιά με μικρές κούκλες από κλωστή που υποστηρίζουν ότι εκπληρώνουν όλες τις επιθυμίες.

Διασχίζοντας τον Ειρηνικό Ωκεανό φθάνουμε στους πολιτισμούς των ασιατικών χωρών. Οι λάτρεις αυτής της τάσης μπορούν να αγοράσουν μικρό τύμπανο από το Νεπάλ, λύρα από την Ιάβα, ακόντιο από τη Σουμάτρα, μπιζουτιέρα από πεπιεσμένο ρυζόχαρτο ζωγραφισμένο στο χέρι, ινδονησιακές ξυλόγλυπτες μάσκες κ.ά.

Ασιατικά έπιπλα
Οσον αφορά τα ασιατικά έπιπλα το συνηθέστερο είδος ξύλου που θα συναντήσετε είναι teak και μαόνι. Αν επιθυμείτε μια γενικότερη ανανέωση της κατοικίας σας, τοποθετήστε στο σαλόνι ένα χαμηλό τραπέζι σε όπιουμ στυλ και μια παραδοσιακή ινδονησιακή συρταριέρα από ξύλο teak. Επίσης μπορείτε να καλύψετε τους καναπέδες με υφάσματα τεχνοτροπίας μπατίκ από την Κεϋλάνη και την Ινδία. Είναι συνήθως μεταξωτά και βαμβακερά. Για να θεωρηθεί η αγορά σας πετυχημένη, για να υπάρχει δηλαδή αντιστοιχία χρημάτων και ποιότητας, χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή, κυρίως στα έπιπλα και στα υφάσματα. Εισαγωγέας έθνικ αντικειμένων και ιδιοκτήτης καταστήματος συνιστά προσοχή στην ποιότητα του ξύλου. Οπως υποστηρίζει, «πρέπει να προτιμάτε το φουρνιστό teak στα ξύλινα έπιπλα και όχι το φρέσκο, το οποίο λόγω της διαφοράς κλίματος μπορεί να παρουσιάσει ανοίγματα. Και στα έπιπλα από φλούδα μαόνι να αποφεύγετε πάλι το φρέσκο, το υγρό, γιατί υπάρχει περίπτωση να εμφανίσει σαράκι. Οσον αφορά τα υφάσματα, για να διαπιστώσετε την ποιότητά τους δεν έχετε παρά να χρησιμοποιήσετε την αφή». Εφόσον τελειώσατε με την αγορά, ακολουθεί η σωστή τοποθέτηση των αντικειμένων, η οποία απαιτεί και αυτή μελέτη προκειμένου να δέσουν τα καινούργια στοιχεία με το υπάρχον στυλ της κατοικίας σας. Πρέπει να είναι εναρμονισμένα μέσα στον χώρο και να ταιριάζουν με τα υπόλοιπα διακοσμητικά αντικείμενα. Μια συμβουλή είναι να έχετε κανόνα τη λιτότητα. Περιορίστε τις επιλογές σας μόνο στα απαραίτητα και αποφύγετε τη συγκέντρωση πολλών κομματιών που έχουν αποτέλεσμα τη βαριά, κουραστική εικόνα.

(πηγή: BHMA)

Γρενάδα

Δευτέρα πρωί στο Σαν Σουσί της Γρενάδας. Στη βεράντα μιας βίλας με θέα στην καταπράσινη κοιλάδα, ένας ευθυτενής άνδρας με γκρίζα μαλλιά και γυαλιά ηλίου τελειώνει τον καφέ του και κατεβαίνει στον κήπο. Περνά μπροστά από φουντωτές μπουκαμβίλιες ­ ροζ, κόκκινες, άσπρες ­, κρίνους που τον ξεπερνούν σε ύψος, δένδρα γεμάτα ζουμερά λάιμ, γκρέιπφρουτ και πορτοκάλια, γλυκά μάνγκο και μπανανιές. Χαίρεται για λίγο τη δροσιά στη σκιά τους προτού επιστρέψει στο σπίτι. «Τα πάντα βρίσκονται στη θέση τους στον κήπο της Εδέμ» πληροφορεί τη σύζυγό του.

Αν αναφερθείτε στη Γρενάδα, το πρώτο που θα έρθει στο νου των περισσότερων είναι η αμερικανική εισβολή και, κατόπιν, τα μπαχαρικά. Αλλά για τους κατοίκους του νησιού, η σειρά αντιστρέφεται. Γιατί Γρενάδα σημαίνει πρωτίστως μοσχοκάρυδο. Παντού στο νησί μοσχοκάρυδα κρέμονται ανάμεσα στα σκουροπράσινα φύλλα των δένδρων, σαν ροδάκινα, και όταν ωριμάσουν ανοίγουν και ξεπροβάλλει το μυρωδικό, τυλιγμένο σ' έναν κόκκινο φλοιό.

Η Γρενάδα προσφέρει οτιδήποτε θεωρείται σήμα κατατεθέν της ζωής στην Καραϊβική ­ αμμουδερές παραλίες, ψαροχώρια, μαρμάρινα ξενοδοχεία και φάρμες ­ συν μία μικροσκοπική πρωτεύουσα, το Σεντ Τζορτζ'ς, κατά πολλούς το ομορφότερο λιμάνι της Καραϊβικής. Είναι μία υπέροχη πόλη, η επιτομή της βρετανικής Καραϊβικής, ένα συνονθύλευμα από ροζ σκεπές, κόκκινους τηλεφωνικούς θαλάμους και γεωργιανά σπίτια με χρώματα που έχουν ξεθωριάσει από τον τροπικό ήλιο. Το μόνο που διαταράσσει την καθημερινή ηρεμία είναι τα τεράστια κρουαζιερόπλοια που αγκυροβολούν μόλις έξω από την πόλη και οι επιβάτες τους που εφορμούν κατά κύματα στη στεριά.

Οι δρόμοι του νησιού είναι μια εμπειρία από μόνοι τους: Στροφές εξαιρετικά κλειστές και άσφαλτος γεμάτη λακκούβες. Εδώ κι εκεί ορισμένα τμήματα του οδοστρώματος ξεχωρίζουν για την τελειότητά τους, ενώ ταμπέλες πληροφορούν τους περαστικούς ότι χρηματοδοτήθηκαν από την Ταϊβάν ή την Ιαπωνία. Αγνωστο γιατί οι καλοθελητές δεν προσφέρουν έναν ολόκληρο δρόμο αντί σκόρπιων τμημάτων.

Η πρόσφατη ιστορία της Γρενάδας είναι ταραχώδης. Αμέτρητοι νησιώτες μετανάστευσαν στη Βρετανία τις δεκαετίες του '50 και του '60 με τα πλοία που σάλπαραν δις την εβδομάδα καθώς τα σπίτια των ιδιοκτητών των φυτειών σάπιζαν εγκαταλελειμμένα. Οι δρόμοι, οι καλλιέργειες, τα πάντα κατέρρεαν. Το 1979 ο Μορίς Μπίσοπ πήρε την εξουσία μέσω ενός αναίμακτου πραξικοπήματος και εισήγαγε τον κομμουνισμό τύπου Κούβας. Τέσσερα χρόνια αργότερα, εξτρεμιστές της κυβέρνησής του τον σκότωσαν και ακολούθησε η αμερικανική εισβολή που επέβαλε τη σταθερότητα που επικρατεί ως σήμερα.

Οι κάτοικοι όμως ποτέ δεν σταμάτησαν ν' ασχολούνται με τα καθημερινά ενδιαφέροντά τους ­ με κορυφαίο την κηπουρική. Η Γρενάδα είναι νησί κηπουρών. Στους λόφους θα δείτε κήπους περιφραγμένους με μπαμπού όπου καλλιεργούνται καρότα, τζίντζερ, μαρούλια και λάχανα. Στις ακτές οι ψαράδες, που χρησιμοποιούν ακόμη παραδοσιακές μεθόδους, ξεδιαλέγουν την ψαριά της ημέρας ­ κυρίως μπαρακούντα (πολύ νόστιμο).

Στο τέλος της εβδομάδας, την Κυριακή, οι κάτοικοι της Γρενάδας επιδίδονται σε τρεις ασχολίες. Πρώτον, παίζουν κρίκετ ντυμένοι στα άσπρα. Δεύτερον, πηγαίνουν στην εκκλησία. Στο ψαροχώρι Γκουγιάβε, στα βορειοανατολικά, οι φωνές των παπάδων που κηρύττουν μπλέκονται η μία με την άλλη από τα ανοιχτά παράθυρα των εκκλησιών. Αν κατέχουν μία τέχνη στη Γρενάδα, αυτή είναι η τέχνη του κηρύγματος: Στην αρχή απαλό και καθησυχαστικό, καταλήγει σ' ένα ηχηρό κρεσέντο που φθάνει ως μακριά στα βοσκοτόπια. Η τρίτη προσφιλής κυριακάτικη ασχολία είναι το ρούμι. Από πολεοδομική παραξενιά ή ανθρώπινη ανάγκη, κάθε εκκλησία στο νησί έχει απέναντί της ένα μπαρ για όσους εμπέδωσαν το κήρυγμα αλλά δεν μπορούν ν' αντισταθούν στον πειρασμό.

«Ο υπόλοιπος κόσμος νομίζει ότι το σημείο αναφοράς μας είναι η αμερικανική επέμβαση» λέει ένας από τους ντόπιους. «Λάθος. Είναι ο τυφώνας Τζάνετ που έπληξε το νησί στις 22 Σεπτεμβρίου 1922. Δεν υπάρχει ούτε ένας νησιώτης που να μη θυμάται αυτή την ημερομηνία».

Η μικρής κλίμακας τουριστική υποδομή της Γρενάδας ­ τρεις ώρες με το αεροπλάνο από το Μαϊάμι ­ κάνει το νησί ιδανικό για όσους θέλουν να ξεφύγουν από τα μεγάλα ξενοδοχεία και θέρετρα της Καραϊβικής. Το μυστικό για επιτυχημένες διακοπές είναι να συνδυάσετε την απραξία στις παραλίες με εκδρομές για περπάτημα στο εσωτερικό του νησιού.

Πότε να πάτε: Με μέση θερμοκρασία τους 27 βαθμούς Κελσίου όλο το χρόνο, όλοι οι μήνες αρμόζουν για διακοπές στη Γρενάδα. Αν και μπορεί να βρέξει οποτεδήποτε (όχι όμως πολύ), η εποχή των βροχών διαρκεί από τον Ιούνιο ως τον Νοέμβριο.

Κόστος: Λένε ότι τρία πράγματα είναι φθηνά στη Γρενάδα: η βενζίνη, τα ενοίκια και τα γραμματόσημα. Ως εκ τούτου, αν δεν σκοπεύετε να εγκατασταθείτε στο νησί για να επιδοθείτε στην αλληλογραφία, μάλλον θα ξοδευτείτε.

(πηγή: ΒΗΜΑ)

Μπαλί

Το Μπαλί είναι ένα νησί που θα το επισκεφθείτε καλύτερα με τις αισθήσεις σας. Οπου και αν σταθείτε, κάτι θα τραβήξει το μάτι σας, θα ερεθίσει τη μύτη σας ή θα ευφράνει το αφτί σας. Γι' αυτό παρεκκλίνετε από το πρόγραμμά σας και πηγαίνετε όπου σας προστάζει η όραση, η όσφρηση ή η ακοή σας: Ακολουθήστε τα αεικίνητα χέρια μιας χορεύτριας, το άρωμα της πλουμερίας, το πέταγμα μιας πολύχρωμης πεταλούδας, τη μουσική που δραπετεύει από ένα σπίτι.

Αν βρεθείτε στο χωριό Πενγκοσεκάν, κοντά στο Ουμπούντ, αναζητήστε τον Ντέβα Πούτου Μπεράτα, βιρτουόζο του γκαμελάν. Αν τον ψάξετε μέσω τηλεφωνικού καταλόγου, θα απογοητευθείτε γιατί το Ντέβα είναι όνομα που υποδηλώνει κάστα και, παρ' ότι αρκετοί δεν επιλέγουν πλέον να πάρουν το όνομα της κάστας τους, υπάρχουν πολλοί Ντέβα. Αντιθέτως, περιπλανηθείτε στους δρόμους του χωριού και το σπίτι απ' όπου θα ακούγεται η ωραιότερη μουσική είναι το δικό του.

Εκτός των πόλεων, οι Μπαλινέζοι ζουν σε σπίτια με πέτρινους τοίχους και αυλές που στεγάζουν τρεις ή και περισσότερες γενιές: παππούδες, γονείς, ανύπανδρα παιδιά, παντρεμένους γιους με τις συζύγους τους, τα τέκνα τους, τα ζώα τους και τα μηχανάκια τους. Αν ο Ντέβα παραδίδει μάθημα, θα αναγνωρίσετε το σπίτι του από τις 30 σαγιονάρες που είναι παρκαρισμένες στην εξώπορτα. Μπείτε μέσα για να δείτε πώς οι μαθητές δεν αφήνουν τον δάσκαλο από τα μάτια τους. Γιατί το γκαμελάν δεν έχει παρτιτούρες, διδάσκεται μέσω της παρατήρησης και της επανάληψης.

Το δωμάτιο όπου παραδίδεται το μάθημα είναι μικρό και σπαρτιάτικο, όπως άλλωστε όλα τα δωμάτια των μπαλινέζικων σπιτιών. Ο πιο γραφικός (και συχνά ο πιο μεγάλος) χώρος είναι ο οικογενειακός ναός. Ολοι οι μπαλινέζικοι ιδιωτικοί ναοί έχουν τουλάχιστον τρεις βωμούς για τις τρεις κυριότερες μορφές του θεού των ινδουιστών ­ τον Βισνού, τον Σίβα και τον Μπράχμα. Και ενώ στη Δύση ξοδεύουμε τα χρήματά μας για ένα καινούργιο σαλόνι ή ένα φούρνο μικροκυμάτων, στο Μπαλί τα ξοδεύουν για έναν τέταρτο ή πέμπτο βωμό (ο θεός των ινδουιστών έχει πολλές μορφές). Ολοι διαθέτουν ιδιωτικό τόπο λατρείας ­ οι ορυζώνες, τα σχολεία, οι ασφαλιστικές εταιρείες, τα νοσοκομεία, ακόμη και το βενζινάδικο έχει ένα βωμό μεγαλύτερο από την αντλία της βενζίνης («Δεν ανάβουμε όμως το θυμιατό» εξηγεί ο βενζινάς, για ευνόητους λόγους).

Η θρησκεία υπαγορεύει τον ρυθμό της ζωής στα χωριά του Μπαλί: πότε θα φυτευτεί το ρύζι, σε ποιο σημείο του σπιτιού θα κτιστεί η κουζίνα, πώς θα κρεμαστεί το σκοινί για τα ρούχα (σε χαμηλό ύψος από τον φόβο μήπως τα ρούχα που φορά κάποιος στο ακάθαρτο μισό του σώματος αγγίξουν κάποιο κεφάλι). Ωστόσο, ο ινδουισμός του Μπαλί είναι ένας «δικτάτορας» με χρυσή καρδιά και, αναμφίβολα, αδυναμία στην ομορφιά. Απαιτεί λ.χ. καθημερινή προσφορά κανάνγκ, δηλαδή μιας σύνθεσης από ροζ λουλούδια.

Κανάνγκ κατασκευάζει η Μαντέ, η αδερφή του Ντέβα. Τοποθετεί με προσοχή τα πέταλα μέσα σε κουτιά μαζί με ρύζι και περίτεχνα κομμένα φύλλα φοίνικα· αλλά και τα ίδια τα κουτιά είναι χειροποίητα, από μπανανόφυλλα. Και επειδή η θρησκεία πάντα συνδυάζεται με το επιχειρηματικό πνεύμα, η Μαντέ φτιάχνει 40 κανάνγκ ημερησίως, τα οποία στέλνει στο Ντενπασάρ, την πρωτεύουσα του Μπαλί, για να κάνουν τις προσφορές τους οι υπάλληλοι των γραφείων που δεν έχουν χρόνο για κατασκευές. Λίγες ώρες αργότερα, τα κανάνγκ θα μαραθούν, έτσι η ζήτηση της επομένης είναι εξασφαλισμένη. «Η κατασκευή του κανάνγκ είναι ο διαλογισμός μας» λέει.

Μετά το μάθημα ο Ντέβα αναχωρεί βιαστικά για να παίξει γκαμελάν στον ναό. Η πληρωμή του; Ενα πιάτο φαγητό. Στα χωριά του Μπαλί δεν ισχύει ο επίσημος τρόπος πληρωμής αλλά ένα ανεπίσημο σύστημα οφειλών: Θα παίξεις γκαμελάν στον γάμο μου κι εγώ θα προμηθεύσω το ρύζι στον δικό σου. Κανείς δεν κρατάει τεφτέρια με το τι χρωστάει ποιος σε ποιον, όλοι όμως θυμούνται και ξεπληρώνουν τα χρέη τους.

Στον δρόμο έξω από το σπίτι, γυναίκες περπατούν ισορροπώντας τεράστια καλάθια στο κεφάλι τους με την άνεση με την οποία θα φορούσαν ένα μικροσκοπικό καπελάκι. Αυτός είναι ο παραδοσιακός τρόπος μεταφοράς των αγαθών στην αγορά αλλά αποτελεί και εξάσκηση για την εκτέλεση των περίπλοκων κινήσεων του κεφαλιού στους μπαλινέζικους χορούς που μοιάζουν να αψηφούν την ανατομία του σώματος.

Στην αυλή του ναού έχει πολλή κίνηση· είναι η ώρα όπου αποτεφρώνεται ένας νεκρός. Η τελετή της αποτέφρωσης κατέχει περίοπτη θέση στην κουλτούρα του Μπαλί, όπως ο γάμος ή το «λιμάρισμα των δοντιών» (στην εφηβεία λιμάρονται οι κυνόδοντες των νεαρών Μπαλινέζων για να δαμαστούν, συμβολικά, οι άγριες τάσεις τους). Οι ιερείς ευλογούν τους μουσικούς και τα όργανά τους.

Στο Μπαλί, ως φαίνεται, τα πάντα ευλογούνται, τα βιβλία, τα κατοικίδια ζώα, το ρύζι, τα δένδρα (από τα τελευταία εξέχουσα θέση έχει η ινδική συκιά γι' αυτό λαμβάνει και τον πρέποντα σεβασμό: Οι οδηγοί λ.χ. κορνάρουν μπροστά της σαν να της ζητούν την άδεια να περάσουν). «Ελάτε από εδώ, έχουμε γουρούνι ποδηλάτη» λέει ένας άνδρας. Το εν λόγω γουρούνι σιγοψήνεται περασμένο σε μια σούβλα και δεν μοιάζει καθόλου έτοιμο να κάνει ποδήλατο.

Στα χωριά του Μπαλί η ζωή είναι χαλαρή. Τα ραντεβού είναι προαιρετικά και οι μαμάδες που πηγαίνουν τα παιδιά τους στον Ντέβα, μένουν εκεί τις δύο ώρες που διαρκεί το μάθημα συζητώντας μεταξύ τους. Δεν πρόκειται για τεμπελιά αλλά για ιεράρχηση προτεραιοτήτων. Απλώς εργάζονται τόσο όσο φθάνει για να χορτάσουν την οικογένειά τους και τους θεούς και τον υπόλοιπο χρόνο απολαμβάνουν τη ζωή χωρίς να βιάζονται. Ενόσω βρίσκεστε στο Μπαλί, κάντε ό,τι κάνουν οι Μπαλινέζοι: γευθείτε την ημέρα χωρίς άγχος και τη νύχτα αποκοιμηθείτε ακούγοντας τα γκέκο (είδος σαύρας) και μυρίζοντας το γιασεμί ώσπου να σας ξυπνήσει η χαρακτηριστική συγχορδία από κόκορες και τζιτζίκια.

Πότε να πάτε: Στο Μπαλί μπορείτε να απολαύσετε τις διακοπές σας όλο τον χρόνο, αν και από τον Απρίλιο ως τον Οκτώβριο ο καιρός είναι πιο δροσερός και ξηρός, ενώ τους υπόλοιπους μήνες πιο ζεστός και υγρός. Αποφύγετε τα Χριστούγεννα γιατί, εκτός από Ευρωπαίους, Αμερικανούς και Αυστραλούς, ακόμη και Ινδονήσιοι από άλλες περιοχές συρρέουν στο Μπαλί.

(πηγή: ΒΗΜΑ)

Τζαμάικα

Υπάρχουν δύο ειδών τρόποι για να κάνετε διακοπές στη Τζαμάικα: να μείνετε σ' ένα ξενοδοχείο με πλήρη διατροφή (όπως το «Hedonism» στο Νεγκρίλ), όπου διοργανώνονται τρελά πάρτι και το να φορά κανείς μπικίνι θεωρείται σεμνότυφο ή να περιπλανηθείτε αναζητώντας τις αθέατες (και πιο ρομαντικές) πλευρές του νησιού. Σας προτείνουμε τον δεύτερο.

Ξεκινήστε από το Κίνγκστον αγνοώντας τις προειδοποιήσεις ότι είναι επικίνδυνη πόλη. Η πρωτεύουσα της Τζαμάικας διαθέτει μερικά τουριστικά αξιοθέατα, όπως το Μουσείο του Μπομπ Μάρλεϊ. Ο Μάρλεϊ θεωρείται λαϊκός ήρωας στο νησί και μπορείτε να ακολουθήσετε μία οργανωμένη ξενάγηση στο άδειο σπίτι του, να δείτε τις τρύπες από τις σφαίρες που τον τραυμάτισαν αλλά δεν τον σκότωσαν και το κρεβάτι όπου πέθανε από καρκίνο και να παρακολουθήσετε ένα 80λεπτο «ντοκυμαντέρ» ­ τον Μπομπ σε συναυλία χωρίς σχόλια. Αν είστε τυχερός, ίσως συναντήσετε κάποιον από τους πολλούς απογόνους του στην αυλή.

Το Κίνγκστον έχει επίσης την Εθνική Πινακοθήκη της Τζαμάικας, καλά εστιατόρια, ξενοδοχεία πέντε αστέρων (σας συστήνουμε το «The Courtleigh») και πολλά άλλα.

Ωστόσο, εσείς νοικιάστε αυτοκίνητο και κατευθυνθείτε βόρεια, διασχίστε τα Γαλάζια Ορη (όπου παράγεται ο εξαιρετικός ομώνυμος καφές Blue Mountains) και μείνετε σ' ένα από τα γραφικά μικρά ξενοδοχεία στα οποία είναι σπαρμένοι οι κολπίσκοι στην άλλη πλευρά του νησιού.

Μόνο ένας αξιοπρεπής δρόμος διασχίζει την καρδιά της Τζαμάικας αλλά αρκετοί κάθετοι οδηγούν παραπλανητικά προς άλλα σημεία του νησιού. Τα Γαλάζια Ορη είναι, το λιγότερο, εντυπωσιακά. Πυκνοί θάμνοι και γλυκοπατάτες κρύβουν τις «πραγματικές» καλλιέργειες: τη μαριχουάνα (γνωστή ως «γκάντζα»). Η θέα θα σας κόψει την ανάσα, ιδιαίτερα στη δύση ή στην ανατολή του ηλίου.

Επειτα από δύο ώρες οδήγηση θα ξεπροβάλλετε από την άλλη πλευρά των βουνών. Εκεί ο δρόμος χωρίζεται στα δύο. Το αριστερό παρακλάδι οδηγεί στο Οτσο Ρίος («Οτσι» για τους μυημένους), δημοφιλή τουριστικό προορισμό που συναγωνίζεται το Μοντέγκο Μπέι σε αφίξεις κρουαζιερόπλοιων.

Υπάρχει ένα καλό ιταλικό εστιατόριο, το «Evita's», στην πλαγιά του λόφου που βλέπει προς το λιμάνι, ενδιαφέροντα τροπικά λουλούδια στους Βοτανικούς Κήπους Σο Παρκ, αλλά το μεγαλύτερο αξιοθέατο είναι οι μάλλον πολυσύχναστοι καταρράκτες του ποταμού Ντανς: Το νερό κατρακυλά σε μια σειρά από σκαλωτές φυσικές λίμνες ώσπου χύνεται 600 μέτρα κάτω στη θάλασσα.

Κανονικά οι καταρράκτες θα ήταν απλώς μία ευκαιρία για να τραβήξετε καλοσκηνοθετημένες φωτογραφίες, αν κάποιος κάποτε δεν είχε τη φαεινή ιδέα να σκαρφαλώσει στις λίμνες. Ετσι σήμερα, μία αλυσίδα επισκεπτών περιμένει υπομονετικά να έρθει η σειρά της για να έχει την ευχαρίστηση να ανεβεί τις ρηχές λίμνες, ανοίγοντας δρόμο ανάμεσα στο πλήθος.

Το Οτσο Ρίος και το Μοΐ Μπέι είναι δημοφιλείς προορισμοί για νιόπαντρους ­ η ξενοδοχειακή αλυσίδα «Sandals» μάλιστα δέχεται μόνο ζευγάρια. Μερικά από τα ξενοδοχεία, όπως το «Sans Souci Hotel», αναλαμβάνουν να σας κανονίσουν ακόμη και τον γάμο σας (φωτογραφίες, βίντεο, λουλούδια, σαμπάνια, τούρτα και μουσική), πόσο μάλλον να σας υποδεχθούν στον μήνα του μέλιτος. Το μόνο που μένει να κάνετε εσείς είναι να βρείτε τον γαμπρό ή τη νύφη.

Αν πάρετε το δεξί παρακλάδι της προαναφερθείσας διχάλας, θα βρεθείτε στην Μπλου Λαγκούν (Γαλάζια Λίμνη), μια υπέροχη τοποθεσία στο τέρμα ενός μικρού και σε φρικτή κατάσταση δρόμου. Η «ψυχοθεραπευτική» βουτιά στη λίμνη, με τα νερά που αλλού είναι κρύα αλλού ζεστά, είναι απαραίτητη. Η Μπλου Λαγκούν δεν γνωρίζει τι θα πει μόλυνση, όπως άλλωστε και οι περισσότερες παραλίες της Τζαμάικας.

Ανανεωμένος, οδηγήστε ως το Πορτ Αντόνιο, μια πολύβουη πόλη με αποικιοκρατική αρχιτεκτονική στην οποία παρατηρείται πυρετός αναστηλώσεων που θα της προσδώσει τη χαμένη της δόξα. Επισκεφθείτε οπωσδήποτε τις αγορές του κέντρου, εγγυημένα διασκεδαστικές.

Μιάμιση ώρα με το αυτοκίνητο από το Πορτ Αντόνιο, στο Μπέρινγκσντεϊλ, μπορείτε να κάνετε δίωρο ράφτινγκ, ακολουθώντας το ρεύμα του ποταμού. Λέγεται ότι αυτή ήταν η αγαπημένη δραστηριότητα του Ερολ Φλιν και της πριγκίπισσας Μαργαρίτας όταν επισκέπτονταν το νησί.

Αν θέλετε να τελειώσετε το ταξίδι σας ρομαντικά, μείνετε στο παραθαλάσσιο ξενοδοχείο «Dragon Bay Hotel», περίπου 40 λεπτά με το αυτοκίνητο από το Πορτ Αντόνιο. Τα δίκλινα κοστίζουν περίπου 30.000 δραχμές τη βραδιά και οι περισσότεροι πελάτες είναι ζευγάρια ή οικογένειες.

Επιστρέψτε στο Κίνγκστον από την ανατολική πλευρά του νησιού. Στη διαδρομή σταματήστε για μια βουτιά στους ­ καλά κρυμμένους ­ καταρράκτες Reach Falls, στα ιαματικά λουτρά της πόλης Μπαθ και στην όμορφη ερημική παραλία Λονγκ Μπέι ­ το πιο καλά φυλαγμένο μυστικό στη Τζαμάικα.

Η Τζαμάικα είναι το πιο «δημοκρατικό», από τουριστικής απόψεως, νησί της Καραϊβικής. Θα σας υποδεχθεί με εξίσου ανοιχτές αγκάλες, είτε νοικιάσετε βίλα με ιδιωτική παραλία είτε μείνετε σε οργανωμένο κέντρο διακοπών είτε κάνετε κάμπινγκ είτε θελήσετε να εξερευνήσετε τη ζωή του νησιού.

Πότε να πάτε: Η Τζαμάικα προσφέρεται για διακοπές όλο τον χρόνο, εφόσον οι εποχές είναι σχεδόν ανύπαρκτες και οι ανώτατες θερμοκρασίες κυμαίνονται πάντα μεταξύ 27 και 30 βαθμών Κελσίου. Η εποχή των βροχών διαρκεί από τον Μάιο ως τον Νοέμβριο αλλά ακόμη και τότε, η βροχή πέφτει συνήθως για λίγο το απόγευμα και ο ήλιος λάμπει τις υπόλοιπες ώρες. Η υψηλή τουριστική περίοδος είναι από τα μέσα Δεκεμβρίου ως τα μέσα Απριλίου.

Κόστος: Η Τζαμάικα είναι σχετικά φθηνή σε σύγκριση με άλλα νησιά της Καραϊβικής, αν και το πόσα θα ξοδέψετε εξαρτάται από το τι είδους διακοπές θα κάνετε.

(πηγή: ΒΗΜΑ)

Χιλή

Η Χιλή σχηματίζεται από μια πολύ μακριά λωρίδα εδάφους (4.300 χλμ.), με πλάτος στη μέση 175 χλμ., ανάμεσα στις Aνδεις και τον Ειρηνικό ωκεανό.

Τα σύνορα ακολουθούν τον υδροκρίτη των Aνδεων. Η ορεινή περιοχή (Aκονκάνγκουα, 6.959 μέτρα, Όγιος ντελ Σαλάδο, 6.880 μέτρα) καλύπτει το 1/3 περίπου του εδάφους. Από τις Aνδεις εκβάλλουν στον ωκεανό πολλά ποτάμια, μικρού μήκους, χρήσιμα στην άρδευση. Η Χιλή χωρίζεται σε τρεις ζώνες. Η βόεια Χιλή έχει ξηρό και θερμό κλίμα οφειλόμενο στο ψυχρό θαλάσσιο ρεύμα του Χάμπολντ. Ερημικές όψεις παρουσιάζει η Πούνα ντε Ατακάμα.

Η κεντρική Χιλή έχει βροχερούς χειμώνες (500-1.000 χιλιοστά) και ξηρά καλοκαίρια. Αυτό είναι το κεντρικό σημείο της χώρας (80% του πληθυσμού και των βιομηχανιών), όπου βρίσκονται η πρωτεύουσα (Σαντιάγκο) και το πιο ενεργό λιμάνι (Βαλπαραϊσο). Ανάμεσα στις Aνδεις και την παράκτια οροσειρά (που στο νότο είναι εν μέρει διανθισμένη από συμπλέγματα νησιών) απλώνεται ένα καλλιεργήσιμο βαθύπεδο.

Σημαντικά κέντρα είναι οι πόλεις Κονσεπσιόν και Βίνια ντελ μαρ. Η νότια Χιλή έχει ψυχρό κλίμα, βροχερό (πάνω από 2.000 χιλιοστά), με ισχυρούς ανέμους. Βασικά κέντρα είναι οι πόλεις Βαλδιβία και Πούντα Αρένας. Στη Χιλή ανήκουν οι δύο ακτές του Στενού του Μαγγελάνου, με ένα μέρος από τη Γη του Πυρός, καθώς και τα νησιά του ωκεανού, Χουάν Φερνάντεζ και Πάσχα. Ο πληθυσμός είναι ετερογενής, με υπερίσχυση των μιγάδων (σχεδόν 2/3). Οι αυτόχθονες Ινδιάνοι της Αμερικής (Αραουκάνοι και Φουετζίνοι) είναι λίγοι (150.000), ενώ το υπόλοιπο αποτελείται από ευρωπαίους (κυρίως Ισπανούς, ειδικά Βάσκούς καθώς και γερμανούς, ιταλούς κτλ.).

Η οικονομία της Χιλής βασίζεται στην μεταλλευτική βιομηχανία, κυρίως σε αυτή του χαλκού, όπου και είναι μια από τις πρώτες παραγωγούς χώρες στον κόσμο, αλλά επίσης και μολυβδαίνιου (2η θέση ανάμεσα στους παγκόσμιους παραγωγούς). Υπάρχουν αξιόλογες πηγές σιδήρου, αργύρου, χρυσού, μαγνησίου, ψευδαργύρου, θείου, πετρελαίου. Παρά τον πλούτο του υπεδάφους και τη μεγάλη διαθεσιμότητα υδροηλεκτρικής ενέργειας, η δομή παραμένει αυτή μιας χώρας καθυστερημένης χωρίς σοβαρή εθνική βιομηχανία (με εξαίρεση το πεδίο υφαντουργίας και τροφίμων, της ζάχαρης, του κρασιού και των κρεάτων). Η γεωργία παράγει δημητριακά (σιτάρι, κριθάρι, βρώμη), πατάτες, ζαχαρότευτλα, σταφύλια (είναι από τους μεγαλύτερους παραγωγούς κρασιού στην Αμερική), φρούτα. Η κτηνοτροφία επικεντρώνεται στα βοοειδή και στα πρόβατα (μαλλί). Ικανοποιητική είναι η αλιεία και η φαλαινοθηρία.

Κατακτήθηκε από τους Ισπανούς μετά από ενέργειες του Πέδρο ντε Βαλδιβία, που πολέμησε ενάντια στους Ίνκας και τους Αραουκάνους (1535-1553) και ίδρυσε το Σαντιάγκο (1541). Τα πρώτα επαναστατικά κινήματα έγιναν το 1810 με τη δημιουργία μιας προσωρινής κυβέρνησης, εξαρτημένης από τον ισπανικό θρόνο. Η ανεξαρτησία επιτεύχθηκε με την άφιξη των Αργεντινών κάτω από τις διαταγές του Χ. Ντε Σαν Μαρτίν (1817) μετά τις νίκες στο Κακαμπούκο (1817) και στο Μάϊπο(1818). Η δημοκρατία ανακηρύχθηκε μετά την ήττα του ισπανικού στόλου και την κατάκτηση της Λίμα ( 1821). Από το 1879 μέχρι το 1883 η Χιλή συμμετείχε στον πόλεμο του Ειρηνικού ενάντια στη Βολιβία και το Περού, που επέτρεψε την κατάκτηση των αλυκών της Ατακάμα, Κομπίγια και του Ταραπακά και των εδαφών της Τάκνα (που ξαναδόθηκε στο Περού το 1929) και της Αρίκα. Στην εσωτερική πολιτική καθοριστικό βάρος είχαν πάντα οι ένοπλες δυνάμεις, που υποστήριζαν μια ιδιαίτερα ήπια πολιτική γραμμή. Τη μεταπολεμική περίοδο υπήρξαν νέες προοπτικές με την εκλογή στην προεδρία του χριστιανοδημοκράτη Ε. Φράι (1964). Το 1970 κομμουνιστές, σοσιαλιστές, ριζοσπάστες και σοσιαλδημοκράτες έθεσαν στις προεδρικές εκλογές ένα μόνο υποψήφιο, το Σαλβαδόρ Αγιέντε, που το Σεπτέμβριο πήρε την πλειοψηφία, ξεκινώντας ένα μεγάλο σχέδιο μεταρρυθμίσεων που σταμάτησε απότομα από το πραξικόπημα του Σεπτεμβρίου του 1973, με το οποίο εδραιώθηκε η στρατιωτική δικτατορία με επικεφαλής τον στρατηγό Α. Πινοσέτ (από το 1974 ανώτατος αρχηγός του έθνους).

Τον Ιανουάριο του 1978 ένα λαϊκό δημοψήφισμα διπλής νομιμότητας εδραίωσε τον Πινοσέτ στην κυβέρνηση. Αλλά με ένα νέο δημοψήφισμα του1988 το εκλογικό σώμα τάχθηκε εναντίον του Πινοσέτ και του στρατιωτικού καθεστώτος, και στις εκλογές του Δεκεμβρίου του 1989 εκλέχθηκε πρόεδρος της Δημοκρατίας ο χριστιανοδημοκράτης Πατρίκιος Αϊλουίν, που στην προσπάθειά του για την αποκατάσταση της δημοκρατίας έπρεπε να αντιμετωπίσει την έντονη ανάμειξη των στρατιωτικών. Ο Πινοσέτ παρέμεινε αρχηγός των ενόπλων δυνάμεων ακόμη και μετά τις εκλογές του 1993, στις οποίες νίκησε ο χριστιανοδημοκράτης Ε. Φράι, γιος του προέδρου του ‘ 60.

Φεστιβάλ της Αβινιόν

Στην αριστερή όχθη του Ροδανού ποταμού, η Αβινιόν στέκεται σαν περήφανη νύμφη, οχυρωμένη μέσα στα επιβλητικά τείχη των παλαιών παπικών ανακτόρων, που κάθε καλοκαίρι μετατρέπονται σε φυσικό σκηνικό για το διασημότερο Φεστιβάλ θεάτρου, χορού και μουσικής της Γηραιάς Ηπείρου.

Στην καρδιά του γαλλικού Νότου, στο σταυροδρόμι μεταξύ Προβάνς και Λανγκεντόκ, με εύκολη πρόσβαση στην κοσμική Κυανή Ακτή, τις Κάννες, το Μόντε Κάρλο, τη Νίκαια και τη Μασσαλία, η Αβινιόν αποτελεί ιδανικό πέρασμα-σταθμό για τους ταξιδιώτες της μαγευτικής νότιας γαλλικής ζώνης, που εκτείνεται μεταξύ Ισπανίας και Ιταλίας. Το εκτυφλωτικό φως του ήλιου, το μεσογειακό της κλίμα, με τις υψηλές θερμοκρασίες αλλά και τους ισχυρούς ανέμους, κυρίως όμως το θερινό φεστιβάλ της, προσελκύουν χιλιάδες τουρίστες κάθε χρόνο.

Ανθηρό πολιτιστικό και πνευματικό κέντρο λόγω της γεωγραφικής της θέσης, έφτασε στο απόγειό της τον 14ο αιώνα -κατά τη διάρκεια της μακρόχρονης "παπικής αιχμαλωσίας" της, όταν δηλαδή οι εθνικοθρησκευτικές συγκρούσεις οδήγησαν στη μετοικεσία της Αγίας Έδρας από τη Ρώμη στην Αβινιόν υπό την πιεστική "προστασία" του αυτοκράτορα της Γαλλίας. Επτά κατά σειρά διαδοχικοί Γάλλοι πάπες κατέστησαν την Αβινιόν έδρα τους και παπική κτήση μέχρι την απελευθέρωσή της επί Γαλλικής Επανάστασης. Οι θρησκευτικοί κατακτητές όμως της χάρισαν το μεγαλείο μιας "δεύτερης Ρώμης". Για το περίφημο γοτθικό Παπικό Ανάκτορο, που πολλοί θεωρούν το πιο μεγάλο κι όμορφο σπίτι του κόσμου, ο συγγραφέας Προσπέρ Μεριμέ έγραφε χαρακτηριστικά: "Περισσότερο φρούριο τυράννου παρά κατοικία του απεσταλμένου του Θεού".

Σήμερα η Αβινιόν διατηρεί ακέραια την αίγλη του αλλοτινού μεγαλείου της. Ένας περίπατος στα στενά δρομάκια της αρκεί για να σας πείσει. Χαρακτηριστικά αξιοθέατα: Η ερειπωμένη γέφυρα Πον Σεν Μπενεζέ (πιο γνωστή ως Πον ντ' Αβινιόν) είναι το σήμα κατατεθέν της πόλης. Δυστυχώς, η πανέμορφη γέφυρα καταστράφηκε τον 17ο αιώνα, όταν τα ορμητικά νερά του Ροδανού γκρέμισαν το μεγαλύτερο μέρος της. Το μεγαλύτερο γοτθικό παλάτι της Ευρώπης, το Παπικό Ανάκτορο (άρχισε να χτίζεται το 1334) δεσπόζει περίοπτα στην κορυφή της ιστορικής πόλης, με μια καταπληκτική θέα στον ποταμό. Εμφανή παραμένουν τα σημάδια από τις λεηλασίες που υπέστη επί Γαλλικής Επανάστασης, αλλά η πολύτιμη ταπισερί Γκομπλέν είναι από τα ομορφότερα σωζόμενα δείγματα υφαντικής του 1500. Απέναντι ακριβώς, μπορείτε να θαυμάσετε το Πτι Παλέ, με τους εξαιρετικούς πίνακες μεσαιωνικής ζωγραφικής και τα υπέροχα γλυπτά. Ανάμεσά τους, ο περίφημος πίνακας του Μποτιτσέλι "Η Παναγία και το Βρέφος". Δίπλα, θα δείτε τον καθεδρικό ναό Νοτρ Νταμ ντε Ντομ και πίσω του το όμορφο πάρκο Ροσέ ντε Ντομ. Προτείνουμε επίσης μιαν επίσκεψη στο Μουσείο Ανγκλαντόν, όπου θα δείτε έργα των Πικάσο, Σεζάν, Μανέ, καθώς επίσης και τα "Βαγόνια του τρένου" του Βαν Γκογκ (κάτοικος για μια περίοδο της γειτονικής Αρλ), τον μοναδικό πίνακα του ζωγράφου που έχει παραμείνει στην περιοχή.

Το θερινό Φεστιβάλ της Αβινιόν, ένας παράδεισος φτιαγμένος ειδικά για τους θεατρόφιλους του κόσμου, αποτελεί οπωσδήποτε τον κύριο πόλο έλξης της μικρής πόλης. Το περίφημο Φεστιβάλ θεάτρου, χορού και μουσικής, πάνω από μισό αιώνα τώρα, φιλοξενεί παραστάσεις των σημαντικότερων σκηνοθετών του κόσμου. Ενδεικτικά μόνο αναφέρουμε ορισμένα από τα ονόματα που έχουν περάσει από αυτό: Πίτερ Μπρουκ, Αριάν Μνουσκίν, Πέτερ Στάιν, Ρόμπερτ Γουίλσον, Ζακ Λασάλ, Γιούρι Λιουμπίμοφ, Ανατόλι Βασίλιεφ κ.ά. Το Φεστιβάλ ιδρύθηκε το 1947 από το σκηνοθέτη Ζαν Βιλάρ (το σπίτι του έχει γίνει πλέον μουσείο θεάτρου). Έκτοτε, τα καλοκαίρια, κάθε γωνιά της γαλλικής πόλης μετατρέπεται για τέσσερις εβδομάδες σε φυσικό σκηνικό non-stop παραστάσεων. Κατά τη διάρκεια του επίσημου και του ημιεπισήμου φεστιβάλ πραγματοποιούνται περίπου 200 παραστάσεις σε ιστορικούς χώρους, στις αυλές των παλιών επαύλεων και ανακτόρων, όπως η Αυλή των Τιμών του Παλατιού των Παπών, καθώς και σε σχολεία και δρόμους που μεταμορφώνονται σε site-specific θέατρα για τις ανάγκες του Φεστιβάλ.


Μην παραλείψετε να περπατήσετε την παλιά πόλη, στη νότια πλευρά της Αβινιόν. Το Γραφείο Τουρισμού της πόλης οργανώνει καθημερινά περιπάτους, τόσο στα παπικά ανάκτορα όσο και στη γραφική πόλη.

Πιείτε άφθονο κρασί! Η περιοχή του Ροδανού φημίζεται για τα εκλεκτά κρασιά της -η αμπελοκαλλιέργεια μάλιστα οφειλόταν στις προσωπικές φροντίδες των κληρικών αλλά και των ίδιων των παπών.

Να δοκιμάσετε οπωσδήποτε τις σοκολατένιες σπεσιαλιτέ της περιοχής. Ιδανικό επιδόρπιο οι Παπαλίνες ("Papalines") της Αβινιόν!

Αν αποτύχετε στην εύρεση εισιτηρίων για τα μεγάλα show, μην απογοητευτείτε! Θα έχετε την ευκαιρία να χαζέψετε, σε κάθε πιθανή γωνιά της πόλης και μεταξύ πολλών "θεαμάτων-πατάτα", τα "κρυμμένα διαμάντια" του ανεξάρτητου ημιεπίσημου (fringe) φεστιβάλ, που ξεκίνησε στα τέλη της δεκαετίας του '60.

Αν τυχόν χαθείτε μέσα στο φεστιβαλικό πανζουρλισμό, σας θυμίζουμε πως η Πλατεία του Ρολογιού με το γοτθικό πύργο, το ρολόι και τα καφέ-μπιστρό της είναι το σταθερό στέκι χαλάρωσης και ραντεβού των φεστιβαλιστών!

Γραφείο Τουρισμού Αβινιόν (Office de Tourisme): τηλ. 0033 4 32743272, φαξ 0033 4 90853597,
e-mail: guide@ot-avignon.fr
Διαμονή
Τα δύο καλύτερα ξενοδοχεία της πόλης είναι το κορυφαίο και ιστορικό (έως και ο Ναπολέων έχει μείνει εδώ) L'Europe (12 Place Crillon, τηλ. 0033 4 90147676, φαξ 0033 4 90854366) και το πολυτελές, σε κτίριο του 18ου αιώνα, De La Mirande (4 Place Amirande, τηλ. 0033 4 90859393, φαξ 0033 4 90862685). Για περισσότερες προτάσεις σε ξενοδοχεία, κάμπινγκ και άλλα καταλύματα, στο site www.ot-avignon.gr
Φεστιβάλ της Αβινιόν (Festival d' Avignon): www.festival-avignon.com

(πηγή: www.athinorama.gr)