Αιθιοπία

Το ταξίδι στην Αιθιοπία ισοδυναμεί με ένα οδοιπορικό στην ιστορία μιας πανάρχαιας αυτοκρατορίας, που επιβίωσε στο πέρασμα του χρόνου, άλλοτε με τιμές και δόξες και άλλοτε με πείνα, εξαθλίωση και πολέμους. Τα βήματά μας ακολούθησαν τη λεγόμενη ιστορική διαδρομή στον βορρά της χώρας, μια περιήγηση που περνά από πόλεις ιστορικές με αρχαία ερείπια, τοπία εξωτικά, λίμνες, καταρράκτες και χωριουδάκια με αχυρένιες καλύβες.

Η πρωτεύουσα Αντίς Αμπέμπα είναι μια πόλη τεράστια, χτισμένη πάνω σε οροπέδια και φιλοξενεί περίπου πέντε εκατομμύρια κατοίκους. Εχει την τιμή όμως να φιλοξενεί στο Μουσείο της την πρώτη γυναίκα του πλανήτη μας ή μάλλον ό,τι απέμεινε από την περίφημη Λούσι, τον πρώτο σκελετό ανθρωποειδούς που βρέθηκε σε ορθή στάση, με ένα μικροσκοπικό εγκέφαλο και ηλικία που ξεπερνά τα τριάμισι εκατομμύρια χρόνια. Η πόλη έχει ένα μικρό σύγχρονο κέντρο, η συγκοινωνία με τα πολύχρωμα λεωφορεία είναι συχνή, υπάρχουν πολλά ταξί και πολύ συχνά ο οδηγός γίνεται και ξεναγός, ενώ η πολύβουη αγορά της, το Μερκάτο, όπως ονομάζεται λόγω ιταλικής επιρροής (που είναι έντονη σε ολόκληρη τη χώρα), προσφέρει στον επισκέπτη εικόνες καθημερινές ενός βουερού, πολύχρωμου πλήθους. Οι γυναίκες κυκλοφορούν με τις ομπρέλες τους για να προστατευθούν από τον ήλιο, αλλά δεν διστάζουν να τις χρησιμοποιήσουν και σαν ασπίδα μπροστά από τους ενοχλητικούς φωτογράφους, οι άνδρες περπατούν πιασμένοι χέρι χέρι και ένα από τα πλέον δημοφιλή επαγγέλματα που ασκούν είναι αυτό του ράφτη, που δουλεύει με μαεστρία το πετάλι της ραπτομηχανής, ιαπωνικής ή γερμανικής προέλευσης. Τα υφαντά τους είναι από λεπτό βαμβάκι, τα υποδηματοποιεία άφθονα, με παπούτσια εισαγόμενα από την Ιταλία, τα μπαχάρια πλημμυρίζουν την ατμόσφαιρα με τη βαριά τους μυρωδιά και τα κοσμηματοπωλεία έχουν λεπτοδουλεμένα λαμπερά χρυσαφικά και απαστράπτοντα ασημικά.

Το βράδυ η παρέα μας πηγαίνει για φαγητό σε εστιατόριο μετά μουσικής και χορών, φολκλόρ μεν αλλά εκτός από τους ξένους υπάρχουν και πολλοί ντόπιοι, σε οικογενειακή σύνθεση. Η γνωριμία με τους απέναντι ξένους είναι άμεση και εντυπωσιαζόμαστε από την ιστορία τους: είναι Ιταλοί ή μάλλον Ιταλίδες, γιαγιά, οι δύο κόρες της και τα δύο παιδιά - εγγόνια, που αναζητούν τα ερείπια του σπιτιού της οικογένειας από την ιταλική κατοχή του Μουσολίνι. Ο παππούς ήταν ο πρώτος Ιταλός που άνοιξε γραφείο τουρισμού μεταξύ των δύο χωρών, που ακόμη διατηρούν στενότατες σχέσεις. Γευόμαστε την ξινούτσικη πίτα «εντζίρα», που είναι τυλιγμένη σαν πετσετάκι και τρώγεται με τα χέρια σε μικρές μπουκίτσες που περικλείουν καυτερή σάλτσα ή κιμά και ξεδιψάμε με το «τεζ», ένα ποτό φτιαγμένο από μέλι και αλκοόλ.

Στις όχθες της λίμνης Τάνα
Ο επόμενος σταθμός μας, το παραλίμνιο θέρετρο του Μπάχιρ Νταρ, μας φέρνει σε επαφή με την αφρικανική φύση αλλά και την ιστορία της χώρας, που είναι πανταχού παρούσα και συμφιλιώνει τον επισκέπτη με έναν κόσμο διαφορετικό αλλά όχι ξένο και απόμακρο. Η πόλη είναι χτισμένη στις όχθες της λίμνης Τάνα, έχει φαρδείς δρόμους με δενδροστοιχίες και οι κάτοικοί της κυκλοφορούν σαν λευκά φαντάσματα, τυλιγμένοι στους χιονάτους μανδύες τους, υπερήφανοι οδηγοί ποδηλάτων, μάρκας Τιγκράι, made in Ethiopia τα περισσότερα. Σχεδόν ξημερώματα ξεκινάμε με το τζιπ, περνάμε από χωριά με αχυροκαλύβες και καλλιεργημένα χωραφάκια και μετά από διαδρομή τριών τετάρτων περίπου φτάνουμε στους πρόποδες ενός λόφου από όπου συνεχίζουμε πεζοί. Στην κορυφή το θέαμα του καταρράκτη του Γαλάζιου Νείλου μας αποζημιώνει για τα λασπωμένα παπούτσια και τα γρατσουνισμένα χέρια από το σκαρφάλωμα. Το βουητό από τα νερά που αχνίζουν στον πρωινό ήλιο καθιστά περιττή την ομιλία. Απολαμβάνουμε σιωπηλά τη μεγαλοπρέπεια του καταρράκτη αλλά και το φιλικό ουράνιο τόξο που σχηματίζεται στο φαράγγι. Η απόλαυση όμως έχει συνέχεια, καθώς το απόγευμα παίρνουμε το καραβάκι στη λίμνη για να επισκεφθούμε το μοναστήρι Ούρα Κιντάνε Μεχρέτ, στην απέναντι χερσόνησο.

Φτάνοντας μας περιμένουν οι πιρόγες των ψαράδων και ένα τσούρμο Αιθιοπάκια για να πουλήσουν την πραμάτεια τους, πλεχτά πολύχρωμα καλάθια, δερμάτινα κουτιά «παλιούς» σταυρούς και ζωγραφιές. Ακολουθούμε το φιδωτό μονοπάτι μέσα από τις ψηλές καλαμιές και φτάνουμε στο μοναστήρι που φυλάει ο σιωπηλός ιερέας με τα εκτυφλωτικά κίτρινα άμφια. Οι αγιογραφίες, αναπαλαιωμένες με μοντέρνο μπλε χρώμα, αναπαριστούν τα κυριότερα θρησκευτικά γεγονότα, η Παναγία και οι άγιοι είναι σκούρου χρώματος, με μάτια πελώρια και κατάμαυρα, ζωγραφισμένοι πάνω σε καμβά, κολλημένο πάνω στους τοίχους. Η επιστροφή με το καραβάκι συμπίπτει με το ηλιοβασίλεμα και τότε ο ταξιδιώτης παραδίδεται στη μαγεία της φύσης, λησμονώντας τα ανθρώπινα δημιουργήματα. Υπάρχουν μόνο οι πιρόγες των ψαράδων που γλιστρούν απαλά στο νερό, τα πουλιά που βουτάνε στα κυματάκια, τα νερόφιδα που τυλίγονται στα κλαριά που γέρνουν στη λίμνη και τα ματωμένα σύννεφα της Δύσης, οδηγώντας τον νου και την ψυχή σε μιαν απέραντη γαλήνη και απόλαυση του ωραίου.
Στο ορεινό χωριό με το τραγουδιστό όνομα Λαλιμπέλα φτάνουμε με ένα από τα ασφαλέστατα 17θέσια αεροπλανάκια της Εθιόπιαν Αιρλάινς και είναι ίσως ό,τι πιο αγνό και χαρακτηριστικό της ιστορικής μας διαδρομής. Δεν ξέρω πώς, αλλά ακόμη και στα νησιά, τα ορεινά χωριά είναι αυτά που είναι πάντοτε πιο υποβλητικά και προσφέρουν στον ταξιδιώτη μια τραχιά πλην αληθινή εικόνα του τόπου. Η άφιξη του αεροπλάνου, όπως και η αναχώρηση αναγγέλλονται με μια δυνατή... σφυρίχτρα και η αίθουσα του αεροδρομίου είναι μικρή, με στέγη από λαμαρίνα και επεισοδιακό μπαρ, κατάχαμα, ήγουν έναν κουβά με αναψυκτικά, γεμάτο παγάκια. Η Λαλιμπέλα χρωστάει το όνομά της στον μικρό της βασιλιά, που χαιρέτησε πυκνό σμάρι από μέλισσες όταν γεννήθηκε, αλάνθαστο σημάδι ότι θα μείνει στην Ιστορία. Δηλητηριάστηκε όμως από τον φύλαρχο αδελφό του, έμεινε νεκρός τρεις μέρες και τρεις νύχτες και ξύπνησε μετά από θείο όνειρο, που του έδινε οδηγίες για να κτίσει με τη βοήθεια των αγγέλων τους Οίκους του Θεού, λαξεμένους στον βράχο, εκκλησίες μονολιθικές του 12ου αι., που η ΟΥΝΕΣΚΟ έχει θέσει υπό την προστασία της ως πολιτιστική κληρονομιά του κόσμου. Η εκκλησία του Αγίου Γεωργίου είναι η πλέον εντυπωσιακή, χτισμένη κάτω από την επιφάνεια της γης, λαξεμένη με καλέμι και σφυρί, σε σχήμα σταυρού και αποσπά αβίαστα βαθύτατο αίσθημα δέους και σεβασμού ακόμη και από τον πλέον ανίδεο επισκέπτη.

Το βραδάκι της Παρασκευής, αφού ολοκληρώσουμε την επίσκεψή μας στις εκκλησίες, κάνουμε μια μικρή βόλτα στο χωριό και χαζεύουμε μαζί με τα παιδιά στη μεγάλη αλάνα, όπου διεξάγεται με φανατισμό ποδοσφαιρικό ματς με τα όλα του... Αύριο είναι Σάββατο, δεν έχει σχολείο και το γουικέντ, σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της γης, γιορτάζεται με τη δέουσα χαρά και ξεγνοιασιά. Επιστροφή στο ξενοδοχείο, που θυμίζει καιρούς αλλοτινούς, με ολίγη από ατμόσφαιρα Αγκάθα Κρίστι και εποχή αποικιοκρατίας: όλοι παρευρίσκονται στο δείπνο με ρούχα καθαρά, φρεσκοχτενισμένοι, και διηγούνται τις εμπειρίες της ημέρας, εμείς από τη βόλτα μας στα μνημεία και το διπλανό γκρουπ των δανών μεσηλίκων από τις θαυμαστές εικόνες που αντίκρισαν τα μάτια τους στο κοντινό λιβάδι παρατηρώντας σπάνια πουλιά και ζώα στην περιοχή. Εμείς δεν έχουμε καιρό για τέτοια και την επομένη ξεκινάμε για την κατάκτηση του τρίτου και τελευταίου σταθμού του σύντομου ταξιδιού μας: Αξούμ, η πόλη με τα ερείπια (σύμφωνα με τον θρύλο, μάλλον, παρά με την ιστορία) του παλατιού της βασίλισσας του Σαβά, η πόλη με τις τεράστιες επιτύμβιες στήλες, μνημεία της μονολιθικής τέχνης, το Εθνικό Μουσείο και τις χριστιανικές εκκλησίες, που βρίσκεται κοντά στα σύνορα με την Ερυθραία και υπήρξε η πρώτη πρωτεύουσα του χριστιανικού βασιλείου από τον τέταρτο αιώνα, με γραπτά μνημεία στη γλώσσα Γκιζ αλλά και στην ελληνική.

Στο υπαίθριο παζάρι της Αξούμ
Είναι Σάββατο, η ημέρα που όλοι αφιερώνουν για τις αγοραπωλησίες τους στο υπαίθριο παζάρι, όπου έχουν καταφτάσει από νωρίς με καμήλες και γαϊδούρια «παρκαρισμένα» σε μιαν άκρη. Η επιλογή της αγοράς είναι δύσκολη, γι' αυτό προτιμάμε να περιπλανηθούμε θαυμάζοντας την ποικιλία των αγαθών που έχουν απλωθεί κατάχαμα, κυρίως όμως προσπαθώντας να αποτυπώσουμε με τον φωτογραφικό φακό τα εντυπωσιακά πρόσωπα ανδρών και γυναικών με τα παιδιά κρεμασμένα στην πλάτη μέσα σε έναν αυτοσχέδιο υφασμάτινο σάκο. Οι Αιθίοπες είναι ψηλοί και λεπτοί κατά κανόνα, μελαψοί, με λεπτά χαρακτηριστικά, αρκετά απόμακροι αν και όχι εχθρικοί, αξιοπρεπείς στις συνομιλίες και στις συναλλαγές τους, γελαστοί και ιδιαίτερα φιλόξενοι, άπαξ και ξεπεραστεί η δύσκολη και αμήχανη στιγμή της πρώτης επαφής με τους ξένους. Είναι λαός βαθύτατα θρησκευόμενος, που διατηρεί ολοζώντανη την ορθόδοξη παράδοση, με τον δικό του τρόπο φυσικά: οι περισσότεροι κάτοικοι στον Βορρά και στα οροπέδια του Νότου είναι χριστιανοί (ευρισκόμενοι ακόμη στο σωτήριον έτος 1989), ενώ στο ανατολικό και νότιο τμήμα υπάρχουν πολλοί μουσουλμάνοι αλλά και φυλές ανιμιστών.
Η Αιθιοπία είναι μια χώρα απρόσμενων συνδυασμών και εκπλήξεων. Οι ιστορικές πόλεις βορείως της Αντίς Αμπέμπα είναι το ταξίδι στο μακρινό παρελθόν μιας ξακουστής αυτοκρατορίας, στον Νότο, τα εθνικά πάρκα προσκαλούν κυνηγούς και εξερευνητές σε άγριες περιπέτειες και συγκινήσεις κοντά στη φύση, ενώ νοτιοανατολικά, στο μουσουλμανικό κομμάτι της χώρας, ο ταξιδιώτης θα περιπλανηθεί στη Χαράρ, την πόλη με τα περίφημα τζαμιά και τα στενά σοκάκια, όπου ζει ακόμη το φάντασμα του δαιμονισμένου ποιητή Αρθούρου Ρεμπό, που τελείωσε τη ζωή του κάνοντας εμπόριο όπλων στην Υεμένη και στην Αβησσυνία. Η Αιθιοπία είναι μια χώρα για παράτολμους και έμπειρους ταξιδευτές, ανθρώπους που αγαπούν την αφρικανική φύση και τα εξωτικά τοπία της, αλλά παράλληλα αγαπούν να ταξιδεύουν στην ιστορία. Ξέρει να κρατάει τα μυστικά της και δεν αποκαλύπτεται εύκολα, διαθέτει όμως τη σπάνια εκείνη γενναιοδωρία και την αρχοντιά των ανθρώπων που έχουν υποφέρει και τώρα γνωρίζουν να προσφέρονται χωρίς να παραδίδονται.

* Προτού φύγετε θα πρέπει να προμηθευθείτε χάπια για την ελονοσία και να κλείσετε ραντεβού για να εμβολιασθείτε κατά του κίτρινου πυρετού στο Υγειονομικό Κέντρο στη λεωφόρο Αλεξάνδρας (αν είστε κάτοικος Αθηνών). Επίσης, θα πρέπει να βγάλετε βίζα (δωρεάν) εφοδιασμένοι με μία φωτογραφία και το διαβατήριό σας, στο προξενείο της Αιθιοπίας.
* Ο ρουχισμός πρέπει να είναι ελαφρύς το πρωί, ζεστός για το βράδυ, προνοήστε για αδιάβροχο και κάλτσες, καθώς η επίσκεψη στις εκκλησίες απαιτεί να βγάλετε τα παπούτσια σας, προμηθευθείτε αντικουνουπικά και πολλά φιλμ, παρ' όλο που η φωτογράφηση ΔΕΝ επιτρέπεται παντού, ενημερωθείτε στα ξενοδοχεία για τις ώρες λειτουργίας ηλεκτρικού και ζεστού νερού και ΜΗΝ ενδώσετε σε όλα τα προτεταμένα χεράκια που ζητούν ζαχαρωτά ή χρήματα: και εσείς θα βρείτε τον μπελά σας και αυτά θα γευθούν για λίγο την ευτυχία και μετά πάλι τα κεφαλάκια μέσα...
* Η καλύτερη εποχή για το ταξίδι είναι φθινόπωρο και άνοιξη αλλά και γιορτές, όπως τα Θεοφάνια που γιορτάζονται με ιδιαίτερη λαμπρότητα. Η εποχή των βροχών αντιστοιχεί με το δικό μας καλοκαίρι.
* Το συνάλλαγμά σας μπορείτε να το αλλάξετε στο αεροδρόμιο, στα μεγάλα ξενοδοχεία ή στις τράπεζες, δεν υπάρχει μαύρη αγορά και η ισοτιμία είναι παντού η ίδια. Προσοχή, όμως, κρατήστε όλες τις αποδείξεις από την αλλαγή συναλλάγματος, θα σας τις ζητήσουν προτού φύγετε, και καθώς οι έλεγχοι είναι πράγματι εξονυχιστικοί, καλύτερα να μην μπλέξετε με τις Αρχές.

(πηγή: ΒΗΜΑ)