Ολυμπιακά Στάδια (Ελλάδα και αλλού...)

Τα ιστορικά Ολυμπιακά Στάδια διαφημίζουν τις πόλεις τους

Ειδική κατηγορία στην αρχιτεκτονική ιστορία αλλά και στον πολιτιστικό τουρισμό αποτελούν τα Ολυμπιακά Στάδια. Πόλεις με μεγάλα έσοδα από τον τουρισμό, ούτως ή άλλως, όπως το Βερολίνο ή το Λος Αντζελες, έχουν επενδύσει τεράστια κονδύλια όχι μόνο για την ανακαίνιση των σταδίων αλλά και για την προβολή τους.

Η πόλη του Βερολίνου ολοκλήρωσε την ανακαίνιση του ιστορικού Ολυμπιακού Σταδίου το 2006 έναντι 242 εκατ. ευρώ. Είναι το στάδιο όπου έγιναν οι Ολυμπιακοί του 1936, σχεδιασμένο τότε σε μοντέρνο στυλ εποχής από τον αρχιτέκτονα Βέρνερ Μαρχ. Αλλά και στο Μόναχο, όπου για τους Ολυμπιακούς του 1972, δημιουργήθηκε το αντίπαλον δέος στο Βερολίνο, το Στάδιο έχει ενταχθεί στη λίστα των σύγχρονων παγκόσμιων θαυμάτων. Είναι ένας τουριστικός πόλος έλξης. Αλλωστε, όταν χτίστηκε πριν από 36 χρόνια από τον αρχιτέκτονα Γκίντερ Μπένις, ήταν η επιτομή της αισιοδοξίας που η τότε Δυτική Γερμανία ήθελε να προβάλει στον κόσμο, άσχετα αν οι Αγώνες έμειναν στην ιστορία όχι για την πρώτη εφαρμογή των τεράστιων αστάλινων καλωδίων (που μιμούνταν τις πλαγιές των Αλπεων) αλλά για την τρομοκρατική επίθεση παλαιστινιακής οργάνωσης.

Στο Ελσίνκι, ο ύψους 72 μέτρων πύργος στο Ολυμπιακό Στάδιο χαρίζει πανοραμική θέα στην πόλη. Το Στάδιο ανακαινίστηκε το 2005 και στην είσοδό του το άγαλμα του εθνικού ήρωα των Φινλανδών, του δρομέα Παάβο Νούρμι (1897-1973) - που ταυτίστηκε με την εθνική περηφάνια της χώρας μετά την ανεξαρτησία της το 1917- είναι από τα πιο πολυφωτογραφημένα νεότερα μνημεία. Το Στάδιο είχε χτιστεί το 1938 για τους Ολυμπιακούς του 1940, που τελικά δεν έγιναν λόγω πολέμου. Χρησιμοποιήθηκε για τους Ολυμπιακούς του 1952.

Στο Αμστερνταμ, το Ολυμπιακό Στάδιο του 1928 είναι μνημείο αρχιτεκτονικής σχεδιασμένο από τον Γιαν Βιλς σε ρυθμό της Σχολής του Αμστερνταμ. Από το 2005 φιλοξενεί Μουσείο Αθλητισμού και προβάλλεται η σχέση της πόλης με το Ολυμπιακό κίνημα και τους Αγώνες.

Στο Λος Αντζελες, πόλη που οργάνωσε δύο φορές Ολυμπιακούς Αγώνες, το 1932 και το 1984, το Ολυμπιακό Στάδιο είναι Εθνικό Ιστορικό Μνημείο (National Historic Landmark) εδώ και 24 χρόνια. Είναι χτισμένο από τη δεκαετία του 1920 με διακοσμητικά στοιχεία που παραπέμπουν στο εξωτικό αρ ντεκό στυλ που ευδοκιμούσε στην Καλιφόρνια τα χρόνια του βωβού κινηματογράφου.

Υπάρχουν, φυσικά, πολλά ακόμη παραδείγματα, αλλά εκείνο που έχει σημασία είναι ότι στις περισσότερες περιπτώσεις οι ολυμπιακές πόλεις δείχνουν να έχουν συναίσθηση τόσο της ιστορικής όσο και της οικονομικής παραμέτρου. Τα Ολυμπιακά Στάδια, ως μνημεία παγκόσμιας κληρονομιάς, με εύληπτο συμβολισμό από ένα διεθνές κοινό, γίνονται μαγνήτες και ενισχύουν την περηφάνια των πόλεων. Μήπως είναι καιρός να κηρυχθεί διατηρητέο μνημείο το συγκρότημα Καλατράβα στην Αθήνα και να το ανοίξουμε στους κατοίκους και τους επισκέπτες της πόλης; Τι περιμένει άραγε η Αθήνα;

(πηγή: www.kathimerini.gr, 23/2/2008)


Η Βαρκελώνη ωφελείται ακόμη από τους Αγώνες

Οι Ολυμπιακοί Αγώνες της Βαρκελώνης το 1992 ήταν μόνο η αφορμή. Μέσα σε 15 χρόνια η πρωτεύουσα της Καταλωνίας αναγεννήθηκε με 68 δημοτικά πάρκα, αρχιτεκτονική αιχμής, υψηλό κόστος διαβίωσης αλλά και ποιότητα ζωής. Εκμεταλλεύτηκε ιδανικά την ολυμπιακή της κληρονομιά. Οι Αγώνες όχι μόνο την έβαλαν ξανά στον ταξιδιωτικό χάρτη. Της έδωσαν την ευκαιρία να αποκτήσει το δικό της στίγμα, ενισχύοντας την καταλανική αλλά και κοσμοπολίτική της ταυτότητα.

Σε αντίθεση με την Αθήνα, οι Ισπανοί είχαν την πρόνοια να ιδρύσουν από το 1989 την εταιρεία που θα διαχειριζόταν τις ολυμπιακές εγκαταστάσεις μετά το πέρας των Αγώνων. Δεν άφησαν ούτε μια ημέρα να πάει χαμένη. Τα οφέλη αυτής της κίνησης είναι προφανή, αν διαβάσει κανείς τους παρακάτω αριθμούς. Σήμερα η πόλη έχει 1,6 εκατ. κατοίκους. Κάθε χρόνο δέχεται 7,2 εκατ. τουρίστες. Περίπου 1,5 εκατ. εξ αυτών (όσο δηλαδή και οι κάτοικοι) επισκέπτονται τις ολυμπιακές εγκαταστάσεις, για να πάρουν μια γεύση από το αθλητικό γεγονός που έγινε πριν από μια 15ετία αλλά η θετική του επίδραση είναι ακόμα ορατή.

H Oλυμπιακή κληρονομιά της Βαρκελώνης χωρίζεται σε τρία μέρη: Το τέως Ολυμπιακό Χωριό που είναι σήμερα μια σύγχρονη ζώνη κατοικιών με κτίρια και παρεμβάσεις που έχει σχεδιάσει ο Φράνκ Γκέρι και άλλοι αρχιτέκτονες. Το Ολυμπιακό Λιμάνι που έχει μπαρ, εστιατόρια και άλλες εμπορικές χρήσεις και ο Ολυμπιακός Δακτύλιος που βρίσκεται στο ύψωμα Montjuic και περιλαμβάνει τις πιο εμβληματικές εγκαταστάσεις των Αγώνων: Το ολυμπιακό στάδιο όπου έγιναν οι τελετές έναρξης και λήξης, το Παλάου Σαν Τζορντί, οι πισίνες Πικορνέλ, η Σχολή Φυσικής Αγωγής κ.ά.

Δωρεάν είσοδος
«Η Sociedad Barcelona Servicios Municipales που είναι νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου αλλά τη διαχειρίζονται ιδιώτες, φροντίζει για την εκμετάλλευση των χώρων που είναι μέσα στον Δακτύλιο και βρίσκονται 10 λεπτά από το κέντρο της πόλης με λεωφορείο. Οι μεμονωμένοι επισκέπτες μπορούν να μπουν δωρεάν σε πολλούς από τους χώρους και το μουσείο Ολυμπιακών Αγώνων. Σε ομάδες 15 ατόμων και άνω κάνουμε ξεναγήσεις που κοστίζουν 70 ευρώ το γκρουπ. Στους υπόλοιπους χώρους έχουμε κάθε μέρα πολιτιστικά και αθλητικά γεγονότα. Ολες οι πληροφορίες είναι στην ιστοσελίδα μας» λέει στην «Κ» η υπεύθυνη Τύπου της BSM, Maira Nieto.

(πηγή: www.kathimerini.gr, 23/2/2008)


Ο Καλατράβα άλλαξε και τη Βαλένθια

Ετριβα τα μάτια μου από έκπληξη. Αυτή ήταν η πρώτη μου αντίδραση όταν μετά τους Ολυμπιακούς Αγώνες της Αθήνας, είδα το Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης στο μακρινό Μιλγουόκι των ΗΠΑ αλλά και την Πόλη Επιστημών και Τεχνών που έχει σχεδιάσει ο Σαντιάγο Καλατράβα στην πατρίδα του την Βαλένθια. Τα εντυπωσιακά αρχιτεκτονήματα, επιβάλλονταν με τους όγκους και τις αεροδυναμικές τους γραμμές. Την ίδια αντίδραση (σάστισμα και θαυμασμός) έβλεπα και στο πρόσωπο των επισκεπτών που ήταν δίπλα μου.

Οι κάτοικοι της ισπανικής πόλης ξεχείλιζαν από καμάρι για τον συμπατριώτη τους. O Καλατράβα μαζί με τον διευθυντή της Τέιτ Μόντερν, Βιθέντε Τοντολί, είναι οι καλύτεροι πρεσβευτές της Βαλένθια στη διεθνή πολιτιστική σκηνή. Και οι κάτοικοι του Μιλγουόκι όμως, αισθάνονταν υπερήφανοι για τον «Ευρωπαίο» αρχιτέκτονα στον οποίον ανέθεσαν να φτιάξει το πιο εμβληματικό κτίριο της πόλης τους: μια σιλουέτα διαστημικού πτηνού που έχει ανοικτά τα «φτερά - σκέπαστρο» την ημέρα και το βράδυ με ειδικό μηχανισμό μαζεύονται γύρω από το κέλυφος. Ενα χαρισματικό οικοδόμημα στις όχθες της Λίμνης Μίσιγκαν. Τον ίδιο εμπνευσμένο διάλογο με το υγρό στοιχείο είχαν και οι δημιουργίες του στην ιδιαίτερη πατρίδα του. Ενα εξαιρετικό σύμπλεγμα κτιρίων που κοιτάει κατάματα τη Μεσόγειο. Βρίσκεται πέντε λεπτά από το κέντρο της πόλης, στην εκβολή του ποταμού Τούρια, που χωρίζει τη Βαλένθια στα δύο. Η απόληξή του έχει αποξηραθεί εδώ και 20 χρόνια και έχει μετατραπεί σε έναν ιδανικό τεράστιο κήπο. Το Palau de les Arts για εκδηλώσεις μουσικής και χορού ήταν το πρώτο που ολοκληρώθηκε. Το Ωκεανογραφικό μουσείο έχει εκπληκτικό κέλυφος και επισκέψιμους χώρους κάτω από το νερό, το Μουσείο Επιστημών «Πρενθίπε Φελίπε» σφύζει από επισκέπτες. Το Hemisferic είναι ένας θόλος που αναδύεται από το νερό και στο κοίλο εσωτερικό του προβάλλονται ταινίες επιστημονικού περιεχομένου.

Σε μια έκθεση του Μουσείου Μοντέρνας Τέχνης της Νέας Υόρκης με μακέτες των μεγαλύτερων του έργων αλλά και γλυπτά του, λύθηκαν όλες μου οι απορίες. Ηταν σαφές ότι στην Αθήνα στην αρχή τον υποτιμήσαμε βάναυσα και μετά καταλάβαμε εν μέρει την αξία του. Ηταν επίσης όμως σαφές ότι η γέφυρα στην Κατεχάκη πρέπει να είναι το χειρότερό του έργο, όχι διότι είναι κακοσχεδιασμένη αλλά τα διόροφα στο φόντο θα κατέστρεφαν οτιδήποτε χτιζόταν μπροστά τους. Πιο κακή χωροθέτηση δεν θα μπορούσε να γίνει...

(πηγή: www.kathimerini.gr, 23/2/2008)

Εκτός κοινωνίας το έργο του Καλατράβα

Πριν ακριβώς από τέσσερα χρόνια εκατομμύρια Ελληνες αγωνιούσαμε για την αγχώδη μεταμόρφωση του Ολυμπιακού Σταδίου από ένα επιβλητικό αλλά γερασμένο γήπεδο σε μια μνημειακή αθλητική εγκατάσταση υψηλού επιπέδου. Ο Ισπανός αρχιτέκτονας Σαντιάγο Καλατράβα είχε αναλάβει τον σχεδιασμό του νέου στεγάστρου, όπως και την αισθητική και λειτουργική αναμόρφωση του περιβάλλοντος χώρου του ΟΑΚΑ με μια σειρά παρεμβάσεων (η Αγορά, το Τείχος των Εθνών, ο Πύργος της Ολυμπιακής Φλόγας) που όταν, τελικά, ολοκληρώθηκαν, μετέδωσαν σε όλον τον κόσμο μια ονειρική εικόνα. Εκείνες τις ωραίες ημέρες της μεγάλης γιορτής ούτε ο πιο απαισιόδοξος Ελληνας δεν θα μπορούσε να φανταστεί τη σημερινή πραγματικότητα. Το ΟΑΚΑ, αυτονόητος πόλος έλξης για χιλιάδες επισκέπτες της Αθήνας, Ελληνες και ξένους, παραμένει κλειστός και αναξιοποίητος. Οταν ο δημοφιλής ταξιδιωτικός οδηγός «Time Out» κυκλοφορεί στην έκδοσή του για την Αθήνα με εξώφυλλο την αέρινη, τοξωτή ραχοκοκαλιά της Αγοράς, διαλαλώντας το μεταολυμπιακό λίφτινγκ της ελληνικής πρωτεύουσας, εμείς αντιμετωπίζουμε το ΟΑΚΑ σαν να μην έγιναν ποτέ οι παρεμβάσεις του Σαντιάγο Καλατράβα, σαν να μην έγιναν ποτέ εκεί Ολυμπιακοί Αγώνες. Είναι δυνατόν;

Μόνο στα λόγια
Ολα είναι δυνατά από τη στιγμή που το ΟΑΚΑ είναι ένας ακόμα δυσκίνητος δημoσοσιοϋπαλληλικός οργανισμός και οι δύο τελευταίες ελληνικές κυβερνήσεις αποδεικνύονται καλές μόνο στα λόγια. Δήλωνε στις 25 Ιανουαρίου του 2005 η τότε υφυπουργός Πολιτισμού Φάνη Πάλλη - Πετραλιά: «Στο OAKA χωροθετούνται εμπορικές χρήσεις και ο ολυμπιακός περίπατος. Ηδη προχωρούν τα σχέδια για τη λειτουργία του Μουσείου Ελληνικών Ολυμπιακών Αγώνων στο τμήμα του Διεθνούς Κέντρου Ραδιοτηλεόρασης (IBC) που «βλέπει» προς το OAKA».

Ας δούμε λοιπόν τι έγινε από εκείνον τον Ιανουάριο μέχρι σήμερα, τρία χρόνια μετά. Ας δούμε τι συναντάει ένας ξένος επισκέπτης φτάνοντας στις περιφραγμένες εγκαταστάσεις του ΟΑΚΑ. Κατ' αρχήν καμία ενημερωτική σήμανση που να τον κατευθύνει κάπου συγκεκριμένα. Υποχρεωτικά θα «πέσει» πάνω στους ανθρώπους της ασφάλειας του ΟΑΚΑ.

Εκεί θα τους εξηγήσει τι θέλει (να δει από κοντά το Στάδιο, να περπατήσει στον περιβάλλοντα χώρο, που ευτυχώς διατηρείται σε καλή κατάσταση) και θα του επιτρέψουν την είσοδο. Θεωρητικά υπάρχει η δυνατότητα για οργανωμένη ξενάγηση, αλλά για κάτι τέτοιο θα πρέπει να υπάρξει προσυνεννόηση μέσω φαξ (!) κι εφόσον η ομάδα των επισκεπτών υπερβαίνει τα 15 άτομα. Το κόστος κατ' άτομο είναι ανησυχητικά χαμηλό (μόλις τρία ευρώ), ενώ οι οργανωμένες επισκέψεις ελληνικών εκπαιδευτικών ιδρυμάτων δεν χρεώνονται καθόλου. Συνήθως αυτό που συμβαίνει είναι ελληνικά τουριστικά γραφεία να οργανώνουν επισκέψεις ξένων πελατών τους στο ΟΑΚΑ, κυρίως τους καλοκαιρνούς μήνες. Η δυνατότητα επίσκεψης ή οργανωμένης ξενάγησης αποτελεί πρόοδο αν θυμηθούμε τις ντροπιαστικές εικόνες τουριστών να βγάζουν φωτογραφίες έξω από το κλειδαμπαρωμένο ΟΑΚΑ λίγους μήνες μετά τους Ολυμπιακούς Αγώνες. Φυσικά, όμως, δεν μπορεί να είναι το ζητούμενο.

Το αναγνωρίζει και ο γενικός διευθυντής του ΟΑΚΑ Κυριάκος Γιαννόπουλος ο οποίος βλέπει στην αξιοποίηση των εγκαταστάσεων έναν τρόπο για να περιοριστούν τα ελλείμματα που κληρονομεί κάθε χρόνο στους Ελληνες φορολογουμένους η λειτουργία και η συντήρησή τους. Και θα πρέπει να ζηλεύει πολύ τους συναδέλφους του στο Σίδνεϊ που εισπράττουν πολλά εκατομμύρια δολάρια ετησίως από την οροθολογική χρήση του Ολυμπιακού Πάρκου. Σήμερα το Ολυμπιακό Πάρκο του Σίδνεϊ χρησιμοποιείται ως ένας μεικτός χώρος αθλητικών δραστηριοτήτων, ψυχαγωγίας και εμπορικών χρήσεων. Μόνο το 2003, τρία, μόλις, χρόνια μετά τους δικούς τους Ολυμπιακούς Αγώνες, το Ολυμπιακό Πάρκο προσέλκυσε 5,5 εκατομμύρια επισκέπτες! Και φιλοξένησε μέσα σ' ένα χρόνο 1.800 διαφορετικές εκδηλώσεις πολιτιστικού και άλλου χαρακτήρα.

Απέχουμε πολύ από αυτό το σημείο και ο κ. Γιαννόπουλος μας ζητάει να κάνουμε υπομονή μέχρι το καλοκαίρι του 2009, όταν ελπίζει πως θα έχει εφαρμοστεί η μελέτη του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών. Στα βασικά της σημεία προβλέπει τη λειτουργία παιδότοπων, κινηματογράφων και θεάτρων, χώρων εστίασης, εκθεσιακού χώρου και καταστημάτων αναμνηστικών. Οσο για τα δύο Μουσεία δεν πρόκειται να λειτουργήσουν νωρίτερα από το 2010, σύμφωνα με το ευνοϊκότερο σενάριο. Aλλά ακόμα και σήμερα, υπάρχουν περιθώρια με απλές κινήσεις από το υπουργείο Τουριστικής Ανάπτυξης και τον ΕΟΤ, να υποστηριχθεί η αρχιτεκτονική και τουριστική υπεραξία του ΟΑΚΑ. Πόση φαντασία χρειάζεται για να διαφημιστεί σε περιοδικά, οδηγούς ή απλά στο αεροδρόμιο των Σπάτων η ολυμπιακή κληρονομιά της Αθήνας; Αρκεί, φυσικά, να υποστηρίζεται από μια υποδομή που σήμερα υφίσταται στοιχειωδώς.

(πηγή: www.kathimerini.gr, 23/2/2008)