Η λιμνοθάλασσα Βουρκάρι στα Μέγαρα

Μεταξύ Μεγάρων και Ελευσίνας, πολύ κοντά στην εθνική οδό και στον σταθμό του Προαστιακού βρίσκεται ένας από τους τελευταίους υγροβιότοπους της Αττικής. To Βουρκάρι, όπως ονομάζουν οι ντόπιοι τη λιμνοθάλασσα της Αγίας Τριάδας, είναι ένα παράκτιο έλος που συγκεντρώνει, σύμφωνα με τους επιστήμονες, όλα τα χαρακτηριστικά ενός προστατευόμενου υγροβιότοπου, αλλά δεν έχει χαρακτηριστεί τέτοιος. Στην απογραφή των υγροτόπων το 1994 «ξεχάστηκε».

Φυσικό ιχθυοτροφείο (στην είσοδο του κόλπου φιλοξενούνται και δύο μονάδες οστρακοκαλλιέργειας), αποτελεί «σταθμό» για τα μεταναστευτικά πτηνά.

«Στο Βουρκάρι συγκεντρώνονται 122 είδη πτηνών –γλάροι, ερωδιοί, αγριόπαπιες– και πολλά ανήκουν σε προστατευόμενα είδη», λέει στην «Κ. ο κ. Θάνος Καστρίτης, ερευνητής στην Ορνιθολογική Εταιρεία. «Το Βουρκάρι είναι μια λιμνοθάλασσα μεγάλης ορνιθολογικής σημασίας για τη Δυτική Αττική».

Αποθηκευτικοί χώροι
Tο Βουρκάρι θα ήταν ένας ιδανικός τουριστικός προορισμός, αν δεν είχε υποβαθμιστεί περιβαλλοντικά και αισθητικά. Η αρχή του κακού έγινε όταν το 1984 με Προεδρικό Διάταγμα (Π.Δ. 84/84) η περιοχή χαρακτηρίστηκε «χαμηλής βιομηχανικής όχλησης» και oλοκληρώθηκε δέκα χρόνια αργότερα, το 1994, όταν το Βουρκάρι δεν περιελήφθη στην απογραφή υγροτόπων της χώρας. Αποτέλεσμα ήταν να ανοίξει η όρεξη πολλών για να εκμεταλλευθούν την περιοχή. Ετσι, στις τρεις πλευρές της λιμνοθάλασσας, στο Πέραμα Μεγάρων, στις Αρμύρες και στην Αγία Τριάδα, χωροθετούνται αποθηκευτικοί χώροι βιομηχανιών, δεξαμενές καυσίμων, μονάδες κατασκευής και επιδιόρθωσης σκαφών, παραθεριστικές κατοικίες... «Εν όψει των Ολυμπιακών το αεροδρόμιο της Αεροπορίας, που φιλοξενούσε η περιοχή μαζί με το Στρατόπεδο, επεκτάθηκε ώστε να εξυπηρετεί και πτήσεις της Πολιτικής Αεροπορίας. Σήμερα, πολλά ιδιωτικά αεροσκάφη αλλά και στρατιωτικά πετούν ακόμα από εδώ», λέει στην «Κ» ο Ανέστης Νίνος, κάτοικος της περιοχής. Ωστόσο, μεγάλο μέρος έχει χτιστεί κυριολεκτικά πάνω στον υδροβιότοπο. «Πολλά πουλιά μπερδεύονται και απαγκιάζουν σε σημεία του αεροδρομίου, όπου τον χειμώνα δημιουργούνται μικρά έλη», παρατηρεί ο Ηλίας Τζηρίτης από την περιβαλλοντική οργάνωση WWF.

Στον κατακερματισμό του υγροτόπου οδήγησε και η διέλευση ασφαλτοστρωμένου δρόμου στο μέσον αυτού. Σύμφωνα με μελέτη του ΕΛΚΕΘΕ (Ελληνικό Κέντρο θαλασσίων Ερευνών), το 14% του εδάφους του βιοτόπου καλύπτεται από ανθρωπογενείς χρήσεις γης.

Ενα ακόμα «παρατράγουδο» έγινε με τον αγωγό του φυσικού αερίου, που το 1994 διέσχισε κάθετα τον υγροβιότοπο. Ο Οργανισμός Ρυθμιστικού Σχεδίου αρνείται ότι πέρασε από εκεί αγωγός, όμως η μελέτη του ΕΛΚΕΘΕ διασαφηνίζει ότι «ο αγωγός εκρέει στη βόρεια ακτογραμμή της λιμνοθάλασσας και είναι φανερό ότι δημιουργεί εστία ρύπανσης».

Το τείχος της Αγίας Τριάδας
Παράλληλα, στη νοτιοδυτική πλευρά του όρμου Βουρκάρι βρίσκεται το ιστορικό τείχος της Αγίας Τριάδας. Ομως, χιλιάδες τόνοι μπάζων «θάβουν» ουσιαστικά τμήμα του μνημείου! H απόρριψη σκουπιδιών, άλλωστε, οι εκχερσώσεις εδαφών και τα μπαζώματα είναι συνήθεις τακτικές. Ενδεικτικό της άναρχης δόμησης και της περιβαλλοντικής αναλγησίας είναι ότι η έκταση του υδροβιότοπου έχει «αποδεκατιστεί». «Ο υγρότοπος, από μια έκταση περίπου 5 τ. χλμ. που καταλάμβανε παλαιότερα, έχει συρρικνωθεί σήμερα στην παράκτια ζώνη, έκτασης περίπου 0,9 τ. χλμ.», αναφέρει ο Ηλίας Δημητρίου, ερευνητής στο ΕΛΚΕΘΕ.

Είναι, ωστόσο, παρήγορο ότι το Ελληνικό Κέντρο Βιοτόπων - Υγροτόπων έχει δεσμευθεί να συμπεριλάβει το Βουρκάρι στους ελληνικούς υδροβιότοπους σε επόμενη απογραφή. Το πότε όμως θα γίνει η απογραφή δεν είναι τόσο σαφές, αφού προϋποθέτει την εξασφάλιση χρηματοδότησης. Οι κάτοικοι, που τα τελευταία χρόνια έχουν συσπειρωθεί για να προστατεύσουν τη λιμνοθάλασσα, βρίσκουν συχνά δικαίωση, αφού οι μελέτες όλων των επιστημονικών φορέων (ΕΛΚΕΘΕ, Ορνιθολογική Εταιρεία, Πανεπιστήμιο Αιγαίου, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας για λογαριασμό του ΥΠΕΧΩΔΕ) συναινούν στην οικολογική αξία του υγροβιότοπου και στην αναγκαιότητα προστασίας του. Ομως, έρχονται συνεχώς αντιμέτωποι με νέες απειλές. Στη διαδικασία ανεύρεσης τοποθεσίας για τη μετεγκατάσταση των βυρσοδεψείων του Ρέντη, προτάθηκε μεταξύ άλλων και το Βουρκάρι!

Μονάδα ηλεκτροπαραγωγής

Παράλληλα, στο Πέραμα Μεγάρων δόθηκε άδεια στα Ελληνικά Πετρέλαια για τη δημιουργία σταθμού παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, ισχύος 390 MW, τον περασμένο Απρίλιο. «Μας διαβεβαιώνουν ότι η εγκατάσταση της μονάδας δεν ανήκει στα άμεσα επιχειρηματικά τους σχέδια, όμως αυτό δεν μας αρκεί», επισημαίνει ο κ. Στέργιος Τσαρτακλέας, μέλος του συντονιστικού φορέα των συλλόγων για την προστασία του Βουρκαρίου.

Οι κάτοικοι δεν παραιτούνται των προσπαθειών, έχουν προσφύγει και στην Ε.Ε. Αλλωστε και σχετικό πόρισμα του Συνηγόρου του Πολίτη συνηγορεί υπέρ τους. Τέλος, μελέτη του Πανεπιστημίου Αιγαίου αναφέρει ότι «μολονότι η υποβάθμιση είναι σε ένταση, ο βιότοπος δείχνει σημεία αντίστασης με μια εκπληκτική ορνιθοπανίδα» και επισημαίνει ότι «πρέπει να μπει φραγμός στην άναρχη και παράνομη δόμηση, να ελεγχθεί η ρύπανση του υγροτόπου, να απομακρυνθούν τα μπάζα και φυσικά, να απαγορευθεί το κυνήγι!».

(πηγή: www.kathimerini.gr, 15/11/2008)