Τα Χριστούγεννα στην Ευρώπη I

Λουξεμβούργο
Χριστούγεννα στο Λουξεμβούργο, με «ουρανοκατέβατα» δώρα.
Kleeschen ονομάζεται ο Αγιος Βασίλης στο Λουξεμβούργο κι αρχίζει να εμφανίζεται προς το τέλος του Νοεμβρίου σε διάφορες τοποθεσίες στις πόλεις, όπως σε μαγαζιά, σε πλατείες και σε δρόμους. Σύμφωνα με την παράδοση της χώρας, ο Αγιος κατεβαίνει από τον ουρανό για να ανταμείψει τα καλά παιδιά με δώρα. Στις 6 Δεκεμβρίου γιορτάζεται ο Αγιος Βασίλης, ενώ την παραμονή της γιορτής του τα παιδιά περιμένουν να τους φέρει δώρα κι αφήνουν στην κουζίνα ένα πιάτο για να το γεμίσει με γλυκά ο Αγιος. Στις αγορές όλης της χώρας προσφέρεται ζεστό κρασί με μπαχαρικά σε ειδικές κούπες. Την παραμονή των Χριστουγέννων τα δώρα δεν τα φέρνει ο Αγιος Βασίλης, αλλά όπως σε άλλες χώρες, το Θείο Βρέφος. Παραδοσιακά φαγητά είναι το Stollen, ένα κέικ με φρούτα και ρούμι, αλλά και το Buche de Noel, ένα γλυκό μεταξύ κέικ και παγωτού καλυμμένο με μαύρη σοκολάτα, ώστε να μοιάζει με κορμό. Την ημέρα των Χριστουγέννων, συχνά οι κάτοικοι της χώρας τρώνε την παραδοσιακή «μαύρη πουτίγκα», λαγό, ελάφι, ή γαλοπούλα

Γερμανία
Το άνοιγμα της Χριστουγεννιάτικης αγοράς είναι και το πρώτο σημάδι πως πλησιάζουν τα Χριστούγεννα. Στις γερμανικές μεγαλουπόλεις, η αγορά είναι ανοιχτή όλη την εβδομάδα μέχρι τα Χριστούγεννα, ενώ στις πιο μικρές πόλεις, η Χριστουγεννιάτικη αγορά ανοίγει τα Σαββατοκύριακα. Στην αγορά αυτή μπορεί κανείς να βρει μολυβένια στολίδια, χριστουγεννιάτικες μπάλες από φυσητό γυαλί, κεριά, φιγούρες για την φάτνη, γκι και ου, λουκάνικα και ζεστό αρωματικό κρασί.
Οι εορτασμοί ξεκινούν στις 6 Δεκεμβρίου, μέρα του Αγίου Νικολάου. Εκείνη τη νύχτα ο Αι Βασίλης γυρνά από σπίτι σε σπίτι με το βιβλίο των αμαρτιών όπου έχει καταγράψει όλες τις κακές πράξεις των παιδιών. Αν τα παιδιά ήταν καλά αφήνει στα παπούτσια τους υπέροχα γλυκά, ενώ αν δεν ήταν φρόνιμα βάζει κλαράκια στα παπούτσια τους. Το Weihnachtskrippe, η χριστουγεννιάτικη φάτνη, είναι πολύ δημοφιλής στις νοτιότερες περιοχές της Γερμανίας και τις εβδομάδες πριν τα Χριστούγεννα, πολλή σκέψη αφιερώνεται στο πώς θα φτιαχτεί η μεγαλύτερη και ωραιότερη φάτνη.
Όλα αυτά όμως είναι μόνο τα προεόρτια. Πριν το δείπνο της παραμονής των Χριστουγέννων, έρχεται η παρουσίαση του Χριστουγεννιάτικου δέντρου, το οποίο έτσι κι αλλιώς είναι γερμανική εφεύρεση. Το εθιμοτυπικό προσδιορίζει πως τα παιδιά δεν επιτρέπεται να δουν το δέντρο πριν την παραμονή. Έτσι, περιμένουν σε ένα άλλο δωμάτιο, ενώ η μητέρα διακοσμεί το δέντρο με μήλα, με καραμέλες, παιχνίδια, αγγελάκια, κεριά και φωτάκια. Το καμπανάκι χτυπά και τα παιδιά μπορούν πια να δουν το δέντρο. Τραγουδούν χριστουγεννιάτικα τραγούδια, διαβάζουν χριστουγεννιάτικες ιστορίες κι ανοίγουν δώρα. Το δείπνο είναι χοιρινό, λευκό λουκάνικο, μακαρονοσαλάτα, αλλά και διάφορα τοπικά πιάτα, ανάλογα με την περιοχή. Την ημέρα των Χριστουγέννων οι Γερμανοί τρώνε ψητή χήνα, το παραδοσιακό Christstollen(γλυκό ψωμί με ξηρούς καρπούς και φρούτα), το Lebkuchen (γλυκό με πιπερόριζα), μάρτζιπαν και το γνωστό Dresden Stollen (ένα βαρύ και ζουμερό κέικ με φρούτα).

Σουηδία
Κάθε Κυριακή της τεσσαρακοστής των Χριστουγέννων, οι Σουηδοί ανάβουν ένα κερί με διαρκώς αυξανόμενη ανυπομονησία.
Οι εορτασμοί ξεκινούν στις 13 Δεκεμβρίου, ημέρα της Αγίας Λουκίας, που ο θρύλος λεει πως είναι η μεγαλύτερη νύχτα του χρόνου, γι αυτό οι άνθρωποι και τα ζώα χρειάζονται περισσότερη τροφή. Σε κάθε σπίτι, την Αγία Λουκία προσωποποιεί η μεγάλη αδελφή, φορώντας ένα λευκό φόρεμα. Ξυπνά το πρωί τους γονείς της τραγουδώντας το τραγούδι της Αγίας Λουκίας και τους φέρνει καφέ, ψωμάκια, μπισκότα και glogg, ένα αρωματικό κρασί.
Στη Στοκχόλμη γίνεται η παρέλαση της Αγίας Λουκίας, για την οποία επιλέγεται μια κοπέλα. Το Χριστουγεννιάτικο δέντρο στολίζεται στην Σουηδία από το 1700 και κάθε οικογένεια στολίζει το δικό της. Η παραμονή των Χριστουγέννων είναι και η αποκορύφωση των εορτασμών. Είναι μια μέρα που απαγορεύεται από την παράδοση να γίνει οποιαδήποτε δουλειά εκτός από τη φροντίδα των ζώων. Στο τραπέζι υπάρχει χοιρινό σε ζελέ, lutfisk (λιαστός σολομός με κρεμώδη λευκή σάλτσα) και ρύζι. `Αλλη μια σουηδική παράδοση είναι το doppa i grytan, κατά την οποία η οικογένεια και οι καλεσμένοι βουτούν κομμάτια μαύρου ψωμιού σε μια κατσαρόλα όπου υπάρχει μαγειρεμένο λίπος από χοιρινό, λουκάνικο και μοσχαρίσιο κρέας.
Τα δώρα φέρνει ο Jultomten, ένας νάνος ο οποίος ζει στον στάβλο - αν υπάρχει βέβαια. Ο Jultomten είναι αυτός που φροντίζει την οικογένεια και τα ζωντανά της. Σε πολλά σπίτια, κάποιος μεταμφιέζεται ως `Αγιος Βασίλης και κουβαλά έναν μεγάλο σάκο με δώρα.
Τον παλιό καιρό, προκειμένου να πάνε στην Χριστουγεννιάτικη λειτουργία, οι Σουηδοί έκαναν ελκηθροδρομίες κι ο νικητής ήταν αυτός που θα είχε την καλύτερη σοδειά την επόμενη χρονιά. Η Χριστουγεννιάτικη περίοδος για τους Σουηδούς τελειώνει αργότερα από ό,τι για τους υπόλοιπους Ευρωπαίους: Στις 13 Ιανουαρίου, αφού πριν μια χιλιετία αυτό το όριο θέσπισε ο βασιλιάς Canute.

Σκοτία
Σε ορισμένα μέρη της Σκοτίας, η παραμονή των Χριστουγέννων λέγεται Sowans Nicht, όπου «sowans» είναι ένα πιάτο που φτιάχνεται από βρώμη. Οι φίλοι κι οι συγγενείς έκαιγαν κλαδιά σουρβιάς την Παραμονή των Χριστουγέννων για να δείξουν πως δεν υπάρχει κανένα αρνητικό συναίσθημα μεταξύ τους.
Σύμφωνα με τον σκοτσέζικο μύθο, είναι κακό σημάδι να αφήσει κανείς τη φωτιά να σβήσει την Παραμονή των Χριστουγέννων, αφού αυτή η φωτιά θα κρατήσει τα ξωτικά μακριά. Τη μέρα των Χριστουγέννων είναι συνηθισμένο για τους Σκοτσέζους να ανάβουν μια μεγάλη φωτιά και να χορεύουν με τον ήχο της γκάιντας, πριν φάνε το δείπνο τους.
Στο Burghead, ένα βαρέλι με πίσσα παραδίνεται στις φλόγες και κάποιοι προσφέρονται να το μεταφέρουν με το κεφάλι τους, πριν καταστραφεί τελείως. Στα νησιά Shetland ένα μεγάλο ομοίωμα πλοίου των Βίκινγκς μεταφέρεται σε παρέλαση πριν το κάψουν, ενώ στην περιοχή Comrie, άνθρωποι με μεγάλες δάδες, κάνουν τον γύρο της περιοχής πριν τελικά τις ρίξουν στο νερό.
Εκτός από τα έθιμα που περιλαμβάνουν τη φωτιά, οι Σκοτσέζοι γιορτάζουν τα Χριστούγεννα με κατάνυξη και κρατούν τους πολλούς εορτασμούς για την Πρωτοχρονιά, που ονομάζεται Hogmanay.
Οι Σκοτσέζοι προτιμούν ιδιαίτερα το Black Bunή αλλιώς κέικ της Δωδέκατης Νύχτας, ένα βαρύ κέικ γεμάτο φρούτα, αμύγδαλα, μπαχαρικά, που συνοδεύονται με ουίσκι.
Όπως σε πολλές περιοχές της Ευρώπης, υπάρχει και στη Σκοτία η βραδιά των κεριών, όπου όλες οι οικογένειες τοποθετούν αναμμένα κεριά στα παράθυρα για να φωτίζουν τον δρόμο των ξένων περαστικών. Πάντως, στη Σκοτία υπάρχει η γνωστή δεισιδαιμονία του ποδαρικού της πρώτης ημέρας του χρόνου. Παλιά, μάλιστα, ανάλογα με την περιοχή, πίστευαν πως ποδαρικό θα έπρεπε να κάνει είτε κάποιος ξανθός ή κάποιος μελαχρινός για να φέρει γούρι.

Πορτογαλία
Κατάνυξη και θρησκευτική ευλάβεια, χαρακτηρίζουν τις γιορτές στην Πορτογαλία
Το παραδοσιακό Χριστουγεννιάτικο φαγητό είναι ο βραστός μπακαλιάρος με πατάτες το βράδυ της 24ης Δεκεμβρίου (μετά την επιστροφή από την εκκλησία) και η κλασική γαλοπούλα το μεσημέρι της 25ης Δεκεμβρίου, στα πιο εύπορα σπιτικά. Οι υπόλοιποι τρώνε κοτόπουλο. Το κλασικό Χριστουγεννιάτικο γλυκό είναι ένα κέικ με κρασί πορτό, το οποίο έχει μέσα ένα φασόλι. Αν σε κάποιον τύχει το φασόλι πρέπει να πληρώσει το αντίτιμο του γλυκού ή αν αγοράσει ένα άλλο που θα φαγωθεί την παραμονή της Πρωτοχρονιάς. Αλλα παραδοσιακά γλυκά είναι οι filhozes estendidas που γίνονται με ζύμη η οποία περιέχει αλκοόλ και οι filhozes de abobora, τηγανίτες από γλυκιά κολοκύθα. Οι Πορτογάλοι δε συνηθίζουν να διακοσμούν τα σπίτια τους, οι κεντρικοί δρόμοι όμως της Λισαβόνας είναι στολισμένοι. Γενικά, η γιορτή των Χριστουγέννων έχει περισσότερο θρησκευτικό χαρακτήρα από ό,τι στην υπόλοιπη Ευρώπη. Στην επαρχία, οι οικογένειες συγκεντρώνουν το καλύτερο κομμάτι της σοδειάς τους στην εκκλησία του χωριού και τη μοιράζονται μεταξύ τους. Τα ξημερώματα της ημέρας των Χριστουγέννων, οι Πορτογάλοι γιορτάζουν την consoada, βάζοντας έξτρα πιάτα στο τραπέζι για τις ψυχές των νεκρών. Σε ορισμένες περιοχές αφήνονται ψίχουλα στο τζάκι για τις ψυχές, για να βοηθήσουν τους ζωντανούς την επόμενη χρονιά.

Ουαλία
Η Ουαλία έχει τους δικούς της ξεχωριστούς τρόπους εορτασμού της γέννησης του Σωτήρα, με ένα πραγματικά ιδιαίτερο έθιμο.
Τα κάλαντα έχουν ιδιαίτερη σημασία στην Ουαλία, όπου ονομάζονται eisteddfodde και συνοδεύονται συχνά από άρπα. Σε επαρχιακές περιοχές, κάποιος ντόπιος επιλέγεται για να ενσαρκώσει τον Mari llwyd. Γυρίζει όλη την πόλη ντυμένος στα άσπρα και κρατά το κρανίο ενός αλόγου πάνω σε ένα ξύλο. Όποιον «δαγκώσει» το άλογο θα πρέπει να πληρώσει ένα πρόστιμο!

Ολλανδία
Εκεί που ο Άγιος Βασίλης έρχεται από την θάλασσα, και τιμάται με ξεχωριστό τρόπο.
Περίπου τρεις εβδομάδες πριν τα Χριστούγεννα, ο Αγιος Βασίλης (Sinterklaas) φτάνει στην Ολλανδία από την Ισπανία με ατμόπλοιο! Όταν φτάνει στο λιμάνι του Αμστερνταμ όλη η κυκλοφορία σταματά, τα μαγαζιά κλείνουν και οι άνθρωποι βγαίνουν για να τον χαιρετήσουν. Ο Αγιος Βασίλης κατεβαίνει από το πλοίο με τον βοηθό του τον Μαύρο Πίτερ, πάνω στο λευκό του άλογο. Φορά κατακόκκινα άμφια, ενώ ο βοηθός του είναι ντυμένος με παραδοσιακά σπανιόλικα ρούχα. Ο δήμαρχος καλωσορίζει τον Αγιο Βασίλη, ο οποίος μετά κατευθύνεται προς το βασιλικό παλάτι, ενώ τον ακολουθεί μεγάλη παρέλαση. Τα παιδιά της βασιλικής οικογένειας τον περιμένουν και του δίνουν αναφορά για τη συμπεριφορά τους, τη χρονιά που πέρασε. Το ίδιο πρέπει να κάνουν και όλα τα παιδιά. Στη συνέχεια, ο Αγιος Βασίλης πηγαίνει σε ένα μεγάλο ξενοδοχείο όπου θα παραμείνει όλη τη γιορτινή περίοδο.
Την παραμονή του Αγίου Νικολάου (στην πραγματικότητα πρόκειται για τον Αγιο Νικόλαο και όχι για τον Αι Βασίλη), στις 5 Δεκεμβρίου, ανταλλάσσονται τα δώρα που λέγονται «εκπλήξεις» γιατί είναι κρυμμένα σε χαρτιά, όσο καλύτερα γίνεται, για να γίνει πιο αγωνιώδης η διαδικασία. Όλα τα δώρα συνοδεύονται από μερικούς στίχους. Το Χριστουγεννιάτικο δέντρο δεσπόζει στα σπίτια, ενώ και η δεύτερη μέρα των Χριστουγέννων είναι γιορτή. Τη μέρα αυτή συνηθίζεται να ξεκουράζονται όλοι και να βγαίνουν για φαγητό έξω. Στην πόλη Twente της ανατολικής Ολλανδίας, υπάρχει μια μοναδική παράδοση, κατά την οποία οι άνθρωποι φυσούν ένα ειδικό κόρνο για να διώξουν τα κακά πνεύματα, αλλά και για να ανακοινώσουν τη γέννηση του Χριστού.

Ιταλία
Οι εορτασμοί για τα Χριστούγεννα στην Ιταλία έχουν δύο ρίζες: τις παγανιστικές γιορτές της ρωμαϊκής εποχής και τις χριστιανικές παραδόσεις. Στην εποχή της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, η μεγαλύτερη γιορτή ήταν τα Saturnalia, μια γιορτή του χειμερινού ηλιοστασίου.
Μια ωραία παράδοση που αναβιώνει στην Ιταλία είναι και ο εορτασμός των Χριστουγέννων, με τους zampognari, αυτούς δηλαδή που παίζουν πίπιζα κατεβαίνοντας από τις περιοχές Abruzzo και Calabria και μεταδίδοντας την ευφορία των γιορτών με γνωστά παραδοσιακά ιταλικά τραγούδια. Στη Ρώμη, παίζουν σε πολλές περιοχές, όπως στη μεγάλη Χριστουγεννιάτικη αγορά στην Piazza Navonaκαι στην είσοδο της πλατείας του Αγίου Πέτρου.
Οι Ιταλοί δίνουν μεγάλη σημασία στη φάτνη και περίτεχνες φάτνες στήνονται παντού με όλους τους πρωταγωνιστές της γέννησης, φτιαγμένους με φροντίδα από τεχνίτες που ειδικεύονται σε αυτό. Συχνά, δεν είναι μόνο η φάτνη, αλλά και όλο το σκηνικό της Αγιας Νύχτας, όπως λίμνες, ποτάμια, δέντρα, τα φώτα της Βηθλεέμ στο βάθος, άγγελοι που κρέμονται από ψηλά, και, πότε - πότε, ακόμη και ντόπιες ηρωικές φιγούρες που έτσι «συμμετέχουν» στη στιγμή της γέννησης. Οι ωραιότερες φάτνες στήνονται στη Νάπολη, μέσα στις εκκλησίες και ορισμένες φορές γίνονται διαγωνισμοί για την ωραιότερη φάτνη.
Σε ορισμένες περιοχές την παραμονή των Χριστουγέννων το δείπνο αποτελείται κυρίως από ψάρι. Όπως και σε άλλες χώρες, οι πιστοί περιμένουν το βράδυ των Χριστουγέννων για να μεταλάβουν και δεν τρώνε κρέας. Για να εορταστεί όμως η παραμονή κατάλληλα, σε ορισμένα σπίτια, ίσως δείτε και δέκα διαφορετικά ψάρια στο τραπέζι. Συχνά το ψάρι συνοδεύεται από σαλάτα με φακές. Στη Ρώμη, το παραδοσιακό πιάτο της παραμονής είναι το Capitone, ένα μεγάλο χέλι, ψητό ή τηγανητό.
Κοινά σε όλη την Ιταλία είναι τα Χριστουγεννιάτικα γλυκά, όπως το panettone (κέικ με ζαχαρωμένα φρούτα), το torrone, (μαντολάτο), και το panforte(με πιπερόριζα). Όλα τα Χριστουγεννιάτικα γλυκά περιέχουν αμύγδαλα και καρύδια.
Για πολλές γενιές ο Αγιος Βασίλης της Ιταλίας στις περισσότερες περιοχές ήταν ένα πρόσωπο του ιταλικού φολκλόρ, η Befana, που μοίραζε δώρα στα παιδιά στις 6 Ιανουαρίου, την ημέρα των Φώτων. Σε άλλες περιοχές, όπως η Βενετία κι η Μάντοβα, τα δώρα μοιράζει η Αγία Λουκία, ενώ σε άλλες περιοχές τη δουλειά του Αγιου Βασίλη είχε αναλάβει ο μικρός Ιησούς. Τώρα, πια, βέβαια, και οι Ιταλοί πιστεύουν στον `Αγιο Βασίλη τον οποίο αποκαλούν Babbo Natale.

Αγγλία
Τραγούδια και ιστορίες από τα παλιά, συνθετούν την εικόνα των Χριστουγέννων στην Γηραιά Αλβιόνα.
Οι `Αγγλοι γιορτάζουν τα Χριστούγεννα με μεγαλοπρέπεια, περισσότερο από μια χιλιετία τώρα. Σύμφωνα με τον μύθο, ο βασιλιάς Αρθούρος, γιόρτασε τα Χριστούγεννα το 521, στο Υork, παρέα με αρπιστές, κιθαρωδούς, ηθοποιούς, χορευτές, τραγουδιστές και ταχυδακτυλουργούς. Για τον πολύ κόσμο όμως τα Χριστούγεννα όπως τα ξέρουμε σήμερα είναι μια Βικτοριανή «εφεύρεση», του 19ου αιώνα.
Σήμερα, στο κέντρο των χριστουγεννιάτικων εκδηλώσεων στην Αγγλία είναι τα κάλαντα, που τραγουδιούνται στους δρόμους από μεγάλες ομάδες ανθρώπων. Το Χριστουγεννιάτικο δέντρο πρωτοστατεί φυσικά στους εορτασμούς, ιδίως από την εποχή που ο σύζυγος της βασίλισσας Βικτορίας, ο πρίγκιπας Αλμπερτ, έφερε την παράδοση από την πατρίδα του Γερμανία.
Ένα από τα δημοφιλέστερα δέντρα στολίζεται στην καρδιά του Λονδίνου, κοντά στην Trafalgar Square. To γιγάντιο αυτό έλατο είναι δώρο από την Νορβηγία, για να ευχαριστήσει τον αγγλικό λαό για τη φιλοξενία που προσέφεραν στον βασιλιά Haakon κατά τη διάρκεια της εξορίας του από τους Ναζί, στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο.

(πηγή: www.eone.gr)