Κύθηρα

…νησί των γλυκών μυστικών και των γιορτών της καρδιάς…
Μπωντελαίρ

Νομός
Ανάμεσα από Κρήτη και Πελοπόννησο, τα Κύθηρα, γνωστά και ως Τσιρίγο, δεσπόζουν στην ομώνυμη θάλασσα, γνωστή για τις τρικυμίες της σήμερα και για τους πειρατές της παλιότερα. Τα Κύθηρα βρίσκονται ανάμεσα στην Πελοπόννησο και στην Κρήτη, στην αγκαλιά τριών πελάγων, του Ιονίου, του Κρητικού και του Αιγαίου. Τα Κύθηρα ανήκουν διοικητικά στην Αττική, στη νομαρχία Πειραιά, ενώ ιστορικά και γεωγραφικά στα Επτάνησα. Τα Κύθηρα έχουν έκταση 279,5 τ. χλμ. Ο πληθυσμός είναι περίπου 3.407 άτομα και αποτελούν πόλο έλξης πολλών επισκεπτών. Το όνομα Κύθηρα (Τσιρίγο) έχει βαθιά στην ιστορία τις ρίζες του. Ο Όμηρος το αναφέρει στο επικό του έργο, την Ιλιάδα , ενώ η θεά Αφροδίτη, η θεά του Έρωτα, ταυτίζεται με το νησί και παίρνει το όνομα Κυθέρεια (Ακύθηρος λεγόταν ο στερούμενος θέλγητρων άνθρωπος). Έχει λοιπόν κάτι από Aφροδίτη το νησί, το μυστήριο και το μύθο της αιώνιας γυναίκας που δεν αποκαλύπτει τα μυστικά της εύκολα. Θα νιώσετε την αύρα της να πλανιέται πάνω από τα επιβλητικά ενετικά κάστρα, τον βράχο του Kαβο Mαλιά το γαλάζιο σημείο που ενώνονται τα τρία πελάγη.

Φαγητό – Αγορές
Στο νησί θα απολαύσετε υπέροχο φρέσκο ψάρι αλλά και μαγειρευτά. Δοκιμάστε αγριοκάτσικο, κοκκινιστό μοσχάρι, χορτόπιτες, ξεροτήγανα και αμυγδαλωτά αλλά και γλυκά κουταλιού, τέλος πολύ νόστιμα είναι τα τοπικά παξιμάδια, οι ροζέδες, και η φατουράδα (τσίπουρο με κανέλλα και γαρύφαλλο). Στα Κύθηρα μπορείτε να αγοράσετε αμύγδαλα, ντόπια τυριά, λάδι. Τα Κύθηρα φημίζονται επίσης από τους αρχαίους ακόμη χρόνους για το εξαιρετικό θυμαρίσιο μέλι τους. Θα το βρείτε σε καλαίσθητες συσκευασίες από πρατήριο στον Ποταμό. Επίσης αναζητήστε ένα παραδοσιακό οινοποιείο στο χωριό Πιτσιάνικα με δοκιμαστήριο κρασιών.

Η Περιοχή
Η Χώρα είναι η πρωτεύουσα του νησιού και ένας από τους παραδοσιακότερους οικισμούς. Ιδιαίτερο αξιοθέατο στη χώρα αποτελεί το κάστρο που έχει χτιστεί πάνω σ’ έναν απότομο βράχο , που δεσπόζει στο λιμάνι του Καψαλιού. Από εκεί βλέπει κανείς τα Αντικύθηρα αλλά ακόμα και την Κρήτη αν ο καιρός το επιτρέπει. Στο χώρο του κάστρου υπάρχει ο ναός της Παναγίας Μυρτιδιώτισσας. Στη Χώρα υπάρχουν πολλά καταστήματα, ιδίως με τουριστικά είδη, αλλά και ξενοδοχεία, ενοικιαζόμενα δωμάτια, εστιατόρια, πρακτορεία ταξιδίων κ.ά. Κάτω από τη Χώρα και το κάστρο βρίσκεται το Καψάλι με τους δίδυμους κολπίσκους του και τη γραφικότητα του. Θεωρείται ένα από τα ωραιότερα σημεία των Κυθήρων και συγκεντρώνει την προτίμηση πολλών επισκεπτών. Στο κάστρο, η κεντρική πύλη βρίσκεται προς την πόλη και μέσω στοάς επικοινωνεί με το εσωτερικό. Πλακόστρωτα δρομάκια, εκκλησίες, κτίρια της φρουράς, της διοίκησης, οι φυλακές, η πυριτιδαποθήκη αλλά και μία εντυπωσιακή δεξαμενή συγκεντρώνουν το ενδιαφέρον του επισκέπτη. Στο υψηλότερο πλάτωμα του κάτρου βρίσκονται οι περίφημοι ναοί της Mυρτιδιώτισσας και της Παναγιάς Oρφανής. Περνώντας κάτω από στοά (φόσσα) κτιρίου, ο επισκέπτης βρίσκεται μπροστά στη μαγευτική θέα προς Kαψάλι, Aντικύθηρα και Kρήτη. Στην Kάτω Xώρα, σε μία απότομη λαγκαδιά μακριά από τη θάλασσα, θα βρείτε έναν οχυρωμένο βυζαντινό οικισμό με φρούριο, όπου σώζεται το ενετικό λιοντάρι του Aγίου Mάρκου. Στο βόρειο τμήμα του νησιού βρίσκεται ο οικισμός της Αγίας Πελαγίας όπου είναι και ένα από τα δύο λιμάνια του νησιού. Ψυχή των Κυθήρων, είναι η παράδοξη αρχιτεκτονική με ετερόκλητα στοιχεία από τα Επτάνησα, τις Κυκλάδες και την Πελοπόννησο. Το μεσαιωνικό κάστρο της Xώρας δεσπόζει σε ύψωμα, αγναντεύοντας το Kρητικό πέλαγος και το διπλό λιμανάκι του Καψαλιού. Χαρακτηριστικά τα κάτασπρα σπίτια της Χώρας μπροστά στο Κάστρο, με τα σοκάκια και τις καμάρες σε έντονο κυκλαδίτικο ύφος. Η Παλαιόχωρα με τα κτίσματα του 13ου αιώνα, ήταν η βυζαντινή πρωτεύουσα του νησιού και καταλαμβάνει το βορειότερο μέρος ενός απόκρημνου βράχου, ο οποίος εμφανίζεται στη μέση του φαραγγιού της Κακής Λαγκάδας. Για πολλούς η Παλαιόχωρα, μπορεί να συγκριθεί μόνο με τη νεκρόπολη του Μυστρά. Από τα πιο γραφικά και χαρακτηριστικά ψαροχώρια των Κυθήρων, ο Αβλέμονας, βρίσκεται κοντά στις παραλίες της Παλιόπολης με το Λουτρό της Αφροδίτης και στο ονειρικό Καλαδί. Στη Παλιόπολη, υπήρχε το αρχαίο λιμάνι της Σκιάνδιας, υπολείμματα του οποίου διακρίνονται ακόμα στο βυθό. Στα ανοικτά της περιοχής, βυθίστηκε το πλοίο του Ελγιν που μετέφερε τα ιερά μάρμαρα του Παρθενώνα. Στην Παληόπολη, η κατεστραμμένη βυζαντινή καστροπολιτεία είναι μία άκρως γοητευτική και επιβλητική πλευρά του νησιού. Φύσει οχυρή θέση, δεν ήταν ορατή από τη θάλασσα και διέθετε νερό από τις άφθονες πηγές του διπλανού φαραγγιού. Πολλές από τις εκκλησίες του κάστρου διακρίνονται σήμερα κατεστραμμένες και σε ορισμένες από αυτές διατηρούνται ακόμη αναγνωρίσιμα τμήματα τοιχογραφιών στις ρημαγμένες κόγχες. H καστροπολιτεία ισοπεδώθηκε από τον αρχιπειρατή Mπαρμπαρόσσα το 1537 και εν συνεχεία εγκαταλείφθηκε. Tα σωζόμενα τμήματα έχουν πολλά κοινά μορφολογικά χαρακτηριστικά με τη Mονεμβασία και το Γεράκι και η θέση της πάνω στο βράχο εχει μια υπέροχη θέα σε ένα σημείο άγριας ομορφιάς. Το κορυφαίο παραδοσιακό και θρησκευτικό έθιμο των Κυθήρων είναι η λιτάνευση της εικόνας της Μυρτιδιώτισας που βρίσκεται στο Λιβάδι, ένα παραδοσιακό οικισμό με αρκετά σπίτια και αρχοντικά από την εποχή της Αγγλοκρατίας. Από το Λιβάδι, εύκολη είναι η πρόσβαση στις θαυμάσιες παραλίες Μελιδόνι, Φυρή Αμμο και Καμπονάδα. Τα πολλά νερά, η πλούσια βλάστηση, ένας καταρράκτης, το σπήλαιο της Αγίας Σοφίας και το παλιό κάστρο εντυπωσιάζουν τον επισκέπτη στη περιοχή του Μυλοποτάμου. Eπιβάλλεται να επισκεφθείτε τον καταρράκτη που βρίσκεται κοντά στον Mυλοπόταμο, όπως και το σπήλαιο της Aγίας Σοφίας με τον πλούσιο σταλακτιτικό διάκοσμο. Το πράσινο και οι ρεματιές θέλγουν τον ταξιδιώτη στον Mυλοπόταμο, στον Kαραβά και στα Mητάτα. Η διαδρομή από το φαράγγι του Mυλοποτάμου με τους ξεχασμένους υδρόμυλους, η λίμνη του ονειρικού καταρράκτη στη Φόνισσα αλλά και η Πορτοκαλιά στον Kαραβά, η πηγή που τρέχει το ξακουστό σιδερόνερο θα αποζημιώσουν τους φυσιολάτρες.
Aντικύθηρα. Το αρχαίο όνομα του νησιού ήταν Αίγιλα. Υπήρξε μόνιμος στόχος και ορμητήριο πειρατών. Αναρίθμητα τα ναυάγια που έγιναν στα απρόσιτα βράχια του. Από ένα από τα ναυάγια αυτά ανελκύστηκε το περίφημο άγαλμα Έφηβος των Αντικυθήρων. Το νησί, που οι ντόπιοι ονομάζουν Λιοί, είναι ένας βράχος στη μέση της θάλασσας. Οι παραθεριστές είναι λίγοι και ζουν μακριά από τον πολιτισμό. Ιδιαίτερη γοητεία του, ο πρωτογονισμός του τόπου. Απέχει 28 ν. μίλια από τα Κύθηρα και 35 ν. μίλια από την Κρήτη. Πρωτεύουσα και λιμάνι ο Ποταμός, με 70 κατοίκους.

Υγεία
Νοσοκομείο, Ποταμός, 27360-33190
Αγροτικό Ιατρείο, Χώρα, 27360-31243
Αγροτικό Ιατρείο, Καρβουνάδες, 27360-38015

Οδική σύνδεση
Τοπικά λεωφορεία και αρκετά ταξί εκτελούν δρομολόγια από τη Χώρα προς τις περισσότερες περιοχές του νησιού.

Αεροπορική σύνδεση
Τα Κύθηρα συνδέονται αεροπορικά με την Αθήνα όλο το χρόνο με δρομολόγια των Ολυμπιακών Αερογραμμών. Το αεροδρόμιο βρίσκεται 8 χλμ. από τη Χώρα.
Ολυμπιακές Αερογραμμές, Αθήνα, 210-9666666, Κύθηρα, 27360-33362, Αεροδρόμιο, 27360-33292.

Ακτοπλοϊκή σύνδεση
Υπάρχει ακτοπλοϊκή σύνδεση με Πειραιά, Αντικύθηρα, Γύθειο και Νεάπολη, Καλαμάτα, Καστέλι Κίσσαμου.
Λιμεναρχείο Πειραιά, 210-4226000, Πρακτορείο Πειραιά, 210-4124800.
Λιμεναρχείο Γυθείου, 27330-22262
Λιμεναρχείο Καλαμάτας, 27210-22218
Λιμεναρχείο Νεάπολης, 27340-22226
Πρακτορείο Κυθήρων, 27360-34371

Χρήσιμα Τηλέφωνα
Δήμος Κυθήρων, 27360-31213
Αστυνομία, Χώρα, 27360-31206
Αστυνομία, Ποταμός, 27360-33222
ΕΛΤΑ, 27360-31274
ΕΛΤΑ, Ποταμός, 27360-33255
ΟΤΕ, Ποταμός, 27360-33399
Ταξί, Αγία Πελαγία, 27360-33271
Ταξί, Λιβάδι, 27360-31860
Ταξί, Ποταμός, 27360-33271
Λιμεναρχείο, Καψάλι, 27360-31222
Λιμεναρχείο, Διακόφτι, 27360-34222
Λιμεναρχείο, Ποταμός, 27360-33280

Παραλίες
Οι παραλίες του νησιού με προφυρά χρώματα διαμορφώνονται απόκρημνες στα δυτικά, όπου οι βραχώδεις πλαγιές καταλήγουν απότομα στη θάλασσα. Aλλοτε λευκές κι άλλοτε ξανθές, οι παραλίες των Kυθήρων μαγεαύουν τον επισκέπτη με τα γαλαζοπράσινα διαυγή νερά τους. Yπάρχουν οι κοσμοπολίτικες, υπάρχουν και οι απόκρυφες. Tο Kαψάλι, η Aγία Πελαγία, η Παλαιόπολη και η Πλατιά Aμμος είναι οι αξιοποιημένες παραλίες. O Xαλκός, η Φυρή Aμμος, το Mελιδόνι, ο Aγιος Nικόλας, η Λυκοδήμου και το Kαλαδί συναρπάζουν με την ομορφιά και τη γαλήνη τους, ενώ υπάρχουν και τα δρομάκια που οδηγούν στις λιγότερο γνωστές κυθηριανές παραλίες, δηλαδή στον Kουφό Γιαλό, στο Kαλάμι, στη Δίπορο, στο Στενό Aυλάκι.

Διαμονή Ξενοδοχεία
Στο νησί υπάρχουν αρκετά ενοικιαζόμενα δωμάτια και ξενοδοχεία στις περισσότερες περιοχές. Για περισσότερες πληροφορίες επικοινωνήστε με την Τουριστική Αστυνομία ή το Δήμο. Η περιοχή με τα περισσότερα είναι η Φυρή Άμμος. Τα μικρά ξενοδοχεία και τα συγκροτήματα ενοικιαζομένων δωματίων που συγκεντρώνονται στον οικισμό είναι από τα πιο πολλά στο νησί. Μαζί με τα εστιατόρια, τις καφετέριες και τα άλλα μαγαζιά ο οικισμός της Αγίας Πελαγίας διαθέτει όλα όσα θεωρούνται αναγκαία για μια ευχάριστη διαμονή.
Δείτε και στο Internet:
Ξενοδοχεία, www.gto.gr/gr/accomm/loc/tlist.php?loc=Kythira%20Town&prov=KYTHIRA
Ξενοδοχεία, www.kythera-hotels.gr

Αθλητισμός
Στις παραλίες ενοικιάζεται εξοπλισμός για διάφορα θαλάσσια σπορ όπως γουϊντσέρφινγκ, κανό, θαλάσσιο ποδήλατο και αλεξίπτωτο. Στα ξενοδοχεία που λειτουργούν στο Καψάλι, διατίθεται επίσης εξοπλισμός για ιστιοπλοΐα και θαλάσσιο σκι

Έθιμα – Εκδηλώσεις
Στη Χώρα το διάστημα του καλοκαιριού γίνονται πολιτιστικές εκδηλώσεις, συναυλίες, εκθέσεις ζωγραφικής και χοροί.
Στον Αβλέμονα, πανηγύρι του Αγίου Παντελεήμονα στις 27 Ιουλίου, στον αρχαιολογικό χώρο της Σκάνδειας. Επίσης πανηγύρι του Αγίου Νικολάου στις 6 Δεκεμβρίου.
Στο Διακόφτι, πανηγύρι στο μοναστήρι της Αγίας Μόνης, στις 6 Αυγούστου του Σωτήρα.
Στους Καρβουνάδες, πανηγύρι του Αγίου Γεωργίου στις 23 Απριλίου και έκθεση τον Αύγουστο με γεωργοκτηνοτροφικά είδη.
Στο Λιβάδι, την Κυριακή της Ορθοδοξίας, γίνετε η πολύ γνωστή λιτάνευση της εικόνας της Παναγιάς της Μυρτιδιώτισσας.
Στα Μητάτα, γιορτή κρασιού τον Αύγουστο με διήμερο γλέντι.
Στον Ποταμό, κάθε Κυριακή παζάρι, και πανηγύρι στην εορτή της Ζωοδόχου Πηγής, με την εικόνα της Παναγιάς της Μυρτιδιώτισσας.

Internet
Δήμος, www.kythira.com
Νομαρχία, οδηγός νησιού, www.nomarhiapeiraia.gr/Templates/touristikos_odigos/new/kithira
Περιήγηση στο νησί, www.fotoartmagazine.gr/travel/greece/kythira
Συνταγές, www.gourmed.gr/greek/greek-recipes/show.asp?gid=1&nodeid=17&arid=5127
Γενικές πληροφορίες, www.dratte.gr/kithira.htm
Τα Κύθηρα ποτέ δε θα τα βρούμε, www.alimono.com/02/0201.htm
Ταξίδι στα Κύθηρα, www.dalaras.com/songs/to_ellhniko_proswpo/taxidi_sta_kythhra.htm

Αυτό το κείμενό μου δημοσιεύτηκε στο ταξιδιωτικό έντυπο ΠΕΡΙΗΓΗΣΕΙΣ - Εφημερίδα Ημερησία, τ. 43 2004-2005