Ελληνική Αποκριά (Σκύρος, Νάουσα, Βέροια, Φλώρινα, Άμφισσα)

Ένα μεγάλο γύρο στην Ελλάδα με οδηγό τα έθιμα και τις εκδηλώσεις της αποκριάς. Αρχή με τη Σκύρο (1800 κάτοικοι), ένα νησί με ασημένιες αμμουδιές, δασωμένα βουνά και εύφορους κάμπους, πλούσιο ιστορικό παρελθόν από την εποχή των Τρωικών και έντονη λαογραφική παράδοση που διατηρείτε ως σήμερα. Από το Αιγαίο ανεβαίνουμε στη Νάουσα (20000 κάτοικοι), χτισμένη στις πλαγιές του Βέρμιου με πολύ πράσινο, νερά και τους καταρράκτες της Αραπίτσας. Από τη Νάουσα στα ορεινά της Θεσσαλονίκης, στο Σοχό (3500 κάτοικοι) στις πλαγιές του Βερτίσκου με όμορφα παραδοσιακά σπίτια. Η μικρή Μελίκη στη συνέχεια στην περιοχή της Βέροιας (3300 κάτοικοι) σημαντικό εμπορικό κέντρο του νομού. Στη συνέχεια ανηφορίζουμε προς τη Φλώρινα, στο χωριό Μελίτη (1560 κάτοικοι) για να κατέβουμε στο τέλος στην Άμφισσα (7200 κάτοικοι), στην Στερεά.
Αφορμή γι’ αυτό το ταξίδι οι Απόκριες. Στις μέρες μας, πολύς κόσμος περιμένει τις απόκριες για να μεταμφιεσθεί. Κάτι, όμως, που πρέπει όλοι μας να ξέρουμε, είναι ότι το έθιμο της μεταμφίεσης αποτελεί ένα πανάρχαιο και πανανθρώπινο δρώμενο. Στην Ελλάδα τα αποκριάτικα έθιμα αποτελούν συνέχεια των λατρευτικών τελετών προς τιμήν του Διονύσου. Κατά τη διάρκεια των διονυσιακών εορτών, οι λάτρεις του θεού Διονύσου φορούσαν δέρματα ζώων, άλειφαν το πρόσωπο τους με κατακάθι από κρασί, στεφανώνονταν με κισσό, που αποτελούσε το ιερό φυτό του θεού Διονύσου και, γενικά, προσπαθούσαν να πάρουν τη μορφή σατύρων. Τις διονυσιακές τελετές συνόδευε ο διθύραμβος που ήταν ένας χορικός ύμνος. Πρέπει να πούμε στο σημείο αυτό ότι πολλά στοιχεία από αυτές τις λατρευτικές τελετές ενσωματώθηκαν στην αρχαιοελληνική τραγωδία. Κατά τη διάρκεια της ρωμαϊκής και της βυζαντινής περιόδου, οι Αποκριές γιορτάζονταν στον ιππόδρομο . Τις γιορτές αυτές τις διοργάνωνε ο αυτοκράτορας. Σε εκείνες τις γιορτές δεν έπαιρναν μέρος μόνο οι ευγενείς, αλλά και ο απλός λαός. Επίσης οι υπόδουλοι στους Τούρκους Έλληνες γιόρταζαν την αποκριάτικη περίοδο μεταμφιεσμένοι με προβιές . Για παράδειγμα, στην περιοχή Σοχός της Θεσσαλονίκης, ο κόσμος ντυνόταν με δέρματα μαύρων τράγων και ζωνόταν με κουδούνια. Στη Νάουσα επικρατούσε και επικρατεί το έθιμο όπου μερικοί άντρες ντύνονταν γυναίκες και άλλοι ντύνονταν γενίτσαροι (Μπούλες). Από ό,τι μπορούμε να δούμε, τα αποκριάτικα έθιμα έχουν τις ρίζες τους σε πολύ μακρινές εποχές και αναβιώνουν μέχρι σήμερα με τη διαφορά ότι παλιότερα ο τρόπος διασκέδασης δεν είχε τη σημερινή εμπορική μορφή.

Αγορές
Σκύρος: Ξύλινα διακοσμητικά και έπιπλα, με θαυμάσια σχέδια και ιδιαίτερη τεχνοτροπία. Κεραμικά και υφαντά. Ακόμη μέλι, μυζήθρα και φάβα.
Νάουσα-Βέροια/Μελίκη: Κουβέρτες, υφαντά, χαλιά, κρασί, φρούτα και κομπόστες.
Μελίτη (Φλώρινα): Γλυκά κουταλιού και πιπεριές Φλωρίνης και κρασία από το Αμύνταιο.
Άμφισσα: Ελιές Άμφισσας, αμύγδαλα, μέλι και γαλακτοκομικά προϊόντα. Επίσης κρασί και υφαντά.

Απόσταση
Σκύρος: Η Σκύρος (ή Χώρα) απέχει 10 χλμ. από το επίνειο του νησιού, τη Λιναριά.
Νάουσα: Η πόλη απέχει 21 χλμ. από τη Βέροια
Η Βέροια απέχει 520 χλμ. από την Αθήνα και 74 χλμ. από τη Θεσσαλονίκη
Η Φλώρινα απέχει 580 χλμ. από την Αθήνα και 159 χλμ. από τη Θεσσαλονίκη
Άμφισσα: Η πόλη απέχει 200 χλμ. από την Αθήνα και 371 χλμ. από τη Θεσσαλονίκη.

Περιοχή
Σκύρος
Η Σκύρος (Χώρα) διαθέτει εξαίρετη νησιώτικη αρχιτεκτονική με πλακόστρωτα δρομάκια και επίπεδες στέγες. Αξίζει της περιπλάνησής σας μέχρι ψηλά το βυζαντινό κάστρο και το μοναστήρι του Αγίου Γεωργίου. Δείτε το αρχαιολογικό μουσείο και το μουσείο λαογραφίας του Μάνου Φαλντάιτς και το υπαίθριο θέατρο. Έξω από τη Χώρα, στη θέση Παλαμάρι μπορείτε να δείτε τον προϊστορικό οχυρωμένο οικισμό σε αρκετά καλή κατάσταση. Σε όλο το νησί θα δείτε ξωκλήσια, και αρχαιολογικές θέσεις με τάφους. Την εικόνα της Σκύρου ολοκληρώνουν οι υπέροχες παραλίες και τα δασωμένα βουνά.
Νάουσα
Η Νάουσα είναι η δεύτερη μεγαλύτερη πόλη του νομού με πλούσιο ιστορικό παρελθόν και σημαντικά αξιοθέατα. Αρχή από την πλατεία εθνομαρτύρων 1821 και συνέχεια στον καταρράκτη των Στουμπάνων, στη θέση Αραπίτσα, χώρος θυσίας των γυναικών της πόλης το 1822. Στη Νάουσα θα δείτε πολλούς μύλους και εκκλησίες. Λίγο έξω από την πόλη μπορείτε να επισκεφτείτε το οινοποιείο της εταιρείας Μπουτάρη (στη Στενήμαχο) και τον παραδοσιακό οικισμό του Αρκαλοχωρίου. Στο ιστορικό και λαογραφικό μουσείο της πόλης θα δείτε ενδυμασίες και αντικείμενα από την καθημερινή ζωή των παλαιών κατοίκων.
Σοχός
Ο Σοχός είναι μια μικρή κωμόπολη χτισμένη μέσα σε δάση από βελανιδιές και καρυδιές. Πολλά από τα σπίτια του διατηρούν την μακεδονίτικη αρχιτεκτονική γραμμή ενώ οι παραδόσεις και οι λαογραφικές εκδηλώσεις είναι ζωντανές όλες τις εποχές του χρόνου.
Μελίκη-Βέροια
Η Βέροια είναι μια από τις ομορφότερες πόλεις της κεντρικής Μεκεδονίας. Δείτε τα τείχη της αρχαίας πόλης και τις περισσότερες από 80 Βυζαντινές και Μεταβυζαντινές εκκλησίες, κατά κανόνα στον τύπο της βασιλικής. Την προσοχή σας αξίζει το Οθωμανικό Λουτρό του Αγά, η γραφική παλαιά αγορά και η Εβραϊκή συνοικία. Στο Αρχαιολογικό Μουσείο μπορείτε να δείτε σειρά εκθεμάτων που καλύπτουν όλες τις ιστορικές περιόδους της πόλης ενώ στο Βυζαντινό οι συλλογές εικόνων είναι από τις καλύτερες της χώρας. Σε μόλις 12 χλμ. απόσταση από τη Βέροια μπορείτε να επισκεφτείτε τη Βεργίνα και να θαυμάσετε τους εξαίρετους Μακεδονικούς τάφους του τύμβου. Η Μελίκη απέχει 21 χλμ, από τη Βέροια και είναι σημαντικό εμπορικό κέντρο.
Μελίτη (Φλώρινα)
Η Μελίτη είναι ένα μικρό χωριό της Φλώρινας, δείτε όμως το Ρωμαϊκό Λουτρό και την εκκλησία του Προφήτη Ηλία
Άμφισσα
Στην Άμφισσα δείτε την οχύρωση της αρχαίας πόλης καθώς και το Μεσαιωνικό κάστρο. Επισκεφτείτε τα σπίτια των οπλαρχηγών Πανουργιά, Δυοβουνιώτη και το σπίτι των Πασάδων. Σημαντική είναι η ιδιωτική συλλογή νομισμάτων και όπλων του Δρόσου Κραβαρτόγιαννου και του Β. Βλάχου (νομίσματα). Επίσης το Λαογραφικό Μουσείο, το συγκρότημα της οικίας Φρεντζάλα στη συνοικία Μάνδρα και τη Βυζαντινή εκκλησία του Σωτήρα.

Υγειά
Σκύρος: Αγροτικό Ιατρείο, 22220-92222
Νάουσα: Νοσοκομείο, 23320-59100
Σοχός: Κέντρο Υγείας, 23950-22222
Βέροια: Νοσοκομείο, 23310-29913, Μελίκη Αγροτικό Ιατρείο 23310-81204
Μελίτη: Αγροτικό Ιατρείο, 23850-37228
Άμφισσα: Νοσοκομείο, 22650-22331

Οδική σύνδεση
Σκύρος
ΚΤΕΛ Αθηνών, 210-8317153
ΚΤΕΛ Χαλκίδας, 22210-22436
Νάουσα-Βέροια/Μελίκη:
ΚΤΕΛ Βέροιας, 23310-22342
ΚΤΕΛ Αθηνών, 210-5120887
ΚΤΕΛ Θεσσαλονίκης, 2310-5221160
Σοχός (Θεσσαλονίκη)
ΚΤΕΛ Αθηνών, 210-8225148 και 210-5124563
ΚΤΕΛ Θεσσαλονίκης, 2310-545302
Μελίτη (Φλώρινα)
ΚΤΕΛ Αθηνών, 210-5130427
ΚΤΕΛ Φλώρινας, 23850-22430
ΚΤΕΛ Θεσσαλονίκης, 2310-522161
Άμφισσα
ΚΤΕΛ Αθηνών, 210-8317096
ΚΤΕΛ Άμφισσας, 22650-28226

Ακτοπλοϊκή σύνδεση
Σκύρος Με πλοίο από την Κύμη, Λιμεναρχείο Κύμης 2220-22606, Λιμεναρχείο Σκύρου 22220-93475
Άμφισσα: Από το Αίγιο, Λιμεναρχείο Αιγίου, 26910-28888

Σιδηροδρομική σύνδεση
Νάουσα-Βέροια/Μελίκη:
ΟΣΕ Νάουσας, 23320-41535
ΟΣΕ Αθηνών, 210-5297777
ΟΣΕ Θεσσαλονίκης, 2310-517517
ΟΣΕ Βέροιας, 23310-24444
Σοχός (Θεσσαλονίκη)
ΟΣΕ Αθηνών, 210-5297777
ΟΣΕ Θεσσαλονίκης, 2310-517517
Μελίτη (Φλώρινα)
ΟΣΕ Αθηνών, 210-5297777
ΟΣΕ Φλώρινας, 23850-22404
ΟΣΕ Θεσσαλονίκης, 2310-595418

Αεροπορική σύνδεση
Αεροδρόμιο Ελευθέριος Βενιζέλος, Αθήνα, 210-3530000
Αεροδρόμιο Μακεδονία, Θεσσαλονίκη, 2310-408411
Τη Θεσσαλονίκη εξυπηρετούν οι Ολυμπιακές Αερογραμμές (210-9666666) και η Aegean-Cronus (210-998830, 2310-239225).

Χρήσιμα Τηλέφωνα
Σκύρος:
Δήμος Σκύρου, 22220-91206
Αστυνομία, 22220-92174
ΟΤΕ, 22220-91199
ΕΛΤΑ, 22220-91208
Ταξι, 22220-91666
Νάουσα:
Δήμος Νάουσας 23320-22208
Αστυνομία 23320-22221
ΟΤΕ 23320-22399
ΕΛΤΑ 23320-22311
Ταξί 23320-22552
Τουριστική Ανάπτυξη Νάουσας 23320-22208
Σοχός
Δήμος Σοχού, 23950-22216
Αστυνομία 23950-22232
ΟΤΕ 23950-22299
ΕΛΤΑ 23950-22223
Ταξί 23950-22751
Βέροια/Μελίκη
Δήμος Μελίκης, 23310-81561
Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Ημαθίας (Τουρισμός), 23310-28201
Αστυνομία, 23310-81264
ΕΛΤΑ, 23310-81755
Ταξί, 23310-81596
Μελίτη
Δήμος Μελίτης, 23850-37204
Αστυνομία, 23850-37222
ΕΛΤΑ, 23850-37212
Ταξί, 23850-37250
Άμφισσα
Δήμος Άμφισσας, 22650-28913
Αστυνομία, 22650-28623
ΟΤΕ, 22650-72899
ΕΛΤΑ, 22650-28259
Ταξί, 22650-28600

Φαγητό
Σκύρος: Τις απόκριες φτιάχνουν τραχανόπιτα και «τεροπτάδια» με τραχανά και ρύζι. Επίσης δοκιμάστε τηγανίτες με τρύπα στη μέση και μακαρονάδα με μυζήθρα.
Νάουσα – Βέροια/Μελίκη: Δοκιμάστε πέστροφα ψητή και πίτες και γλυκό ραβανί.
Σοχός: Πενιρλί, θαλασσινά (από τη Θεσσαλονίκη) πίτες και γλυκά.
Μελίτη (Φλώρινα), Ψητά κρέατα όλο το χρόνο, φασόλια, χορτόπιτες, πιπεριές και γλυκά κουταλιού.
Άμφισσα: Σε όλες τις ψησταριές και ταβέρνες θα δοκιμάστε αρνί σούβλας και κοντοσούβλι, επίσης πίτες καθώς και ραβανί και αμυγδαλωτά.

Διαμονή Ξενοδοχεία
Σκύρος (Χώρα)
Νεφέλη 22220-91964, 30 κλίνες, τηλεόραση, πισίνα, θέσεις στάθμευσης
Έλενα 22220-91738, 20 κλίνες
Νάουσα
Χαγιάτι Αναστασίου 23320-52120, παραδοσιακός ξενώνας, 11 κλίνες
Ελλάς 23320-22006, 28 κλίνες, κλιματισμός
Εσπερίδες 23320-20250, 20 κλίνες, διαμερίσματα με παροχές ξενοδοχείου
Σοχός:
Διατίθενται μόνο δωμάτια προς ενοικίαση, για πληροφορίες καλέστε τον Δήμο Σοχού.
Βέροια/Μελίκη
Μακεδονία 23310-66902, 70 κλίνες, κλιματισμός, τηλεόραση, μπαρ, θέσεις στάθμευσης
Βέροια 23310-93112, 115 κλίνες, κλιματισμός, τηλεόραση, μπαρ, θέσεις στάθμευσης, υποδομές για άτομα με ειδικές ανάγκες
Βίλα Ελιά 23310-26800, 62 κλίνες, κλιματισμός, τηλεόραση, θέσεις στάθμευσης
Μελίτη (Φλώρινα)
Διατίθενται μόνο δωμάτια προς ενοικίαση, για πληροφορίες καλέστε τον Δήμο Μελίτης. Εναλλακτικά στη Φλώρινα.
Άμφισσα:
Αμφισέουμ 22650-22161, 78 κλίνες, κλιματισμός και εστιατόριο
Απόλλων, 22650-72261, 51 κλίνες

Αθλητισμός
Νάουσα-Βέροια/Μελίκη
Σκι στο Βέρμιο στη θέση Τρία Πέντε Πηγάδια, υψόμετρο 1420 – 2005 μ. με 5 πίστες. 23320-44464. Επίσης χιονοδρομικό στη θέση Σέλι, υψόμετρο 1500-1900 μ. με 8 πίστες, 23310-49226.
Σοχός:
Ιστιοπλοία (στη Θεσσαλονίκη) 2310-4238000 και χειμερινό Σκι στο Χορτιάτη (Θεσσαλονίκη) 2310-224710.
Μελίτη (Φλώρινα)
Ορειβατικό καταφύγιο στο Βλερνο (Βίτσι), ΣΟΧ Φλώρινας, 23850-29939
Χειμερινό Σκι στο χιονοδρομικό κέντρο στο Βίτσι, στη θέση Βίγλα, ΣΟΧ Φλώρινας, 23850-29939
Άμφισσα
Ορειβατικά καταφύγια στα Βαρδούσια, ΕΟΣ Άμφισσας 22650-23420
Χειμερινό Σκι στο χιονοδρομικό κέντρο Παρνασσού, 22670-31630

Τράπεζες
Σκύρος: Εθνική
Νάουσα: Αγροτική, Alpha, Εθνική, Εμπορική, Πειραιώς
Σοχός: Αγροτική
Βέροια/Μελίκη: Αγροτική, Alpha,, Γενική, Eurobank, Εθνική, Εμπορική, Πειραιώς
Μελίτη (Φλώρινα)
Στη Φλώρινα, Αγροτική, Alpha, Γενική, Εμπορική, Εθνική, Πειραιώς, Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο.
Άμφισσα
Αγροτική, Alpha, Εθνική, Εμπορική, Πειραιώς, Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο.

Internet
Παγανιστικά και άλλα Έθιμα στην Ελλάδα www.goodnews.gr/strange04.html
Τουρισμός στη Σκύρο www.inskyros.gr/09%2008%20alejioy%20tour.htm
Αξιοθέατα στη Σκύρο www.e-city.gr/evia/home/view/4307.php
Ιστορία και περιήγηση στη Σκύρο users.forthnet.gr/ath/ntinos/index-6.html
Πολιτιστικά δρώμενα και εκδηλώσεις στην Ημαθία www.imathia.gr/visit/ekdhlwseis.htm
Καρναβάλι στη Στερεά www.gnto.gr/1/06/0604/ga0604007.html

Αυτό το κείμενό μου δημοσιεύτηκε στο ταξιδιωτικό έντυπο ΠΕΡΙΗΓΗΣΕΙΣ - Εφημερίδα Ημερησία, τ. 18 2004-2005