Νάξος

Νάξος, γλύκα μεγάλη…
Nίκος Kαζαντζάκης

Νομός
Η Νάξος είναι το μεγαλύτερο και από τα πλέον εύφορα νησιά των Κυκλάδων στο κέντρο του Αιγαίου. Το νησί είναι τελείως διαφορετικό από τις υπόλοιπες Κυκλάδες καθώς οι κάτοικοι καλλιεργούν πατάτες, κηπευτικά, ελιές, αμπέλια. Την διαφορετικότητα αυτή σύμφωνα με τη μυθολογία, την οφείλει στο Διόνυσο ο οποίος είχε γεννηθεί εκεί. Η μορφολογία είναι έντονη καθώς θα δείτε λιβάδια που καταλήγουν σε απέραντες αμμουδιές, βράχια που πέφτουν απότομα στην θάλασσα και ακτές απότομες στα νότια και υπήνεμες στα δυτικά με πολλούς κόλπους και αμμουδερές παραλίες. Το νησί προσφέρεται κυρίως για όσους θέλουν να περάσουν ήσυχα τις διακοπές τους, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι λείπει η έντονη νυχτερινή ζωή. Ο πληθυσμός ανέρχεται στους 20.000 κατοίκους, οι περισσότεροι απ' αυτούς διαμένουν στην πρωτεύουσα του νησιού, τη Χώρα. Το νησί είναι το μεγαλύτερο των Κυκλάδων και καλύπτει μία έκταση 448 τ. χλμ.

Γεύσεις
Οι παραδοσιακές ναξιώτικες συνταγές είναι το μπάτουδο, η κεφαλοποδιά και ο κοκκινιστός κόκορας, ενώ εξαιρετικά είναι και τα τυριά ξινότυρο, ξινομυζήθρα, κοπανιστή και γραβιέρα. Από τη Νάξο μπορείτε να αγοράσετε υφαντά, κεντήματα, λάδι, κρασί, ελιές, πατάτες και το κίτρο Νάξου ένα παραδοσιακό τοπικό λικέρ.

Περιοχή
Η Χώρα είναι χτισμένη αμφιθεατρικά σε πλαγιά λόφου στη βορειοδυτική πλευρά του νησιού. Η πόλη είναι διάσπαρτη με μνημεία εποχών και απλώνεται από το λιμάνι μέχρι το κάστρο και εντυπωσιάζει τον επισκέπτη με τα στενά ανηφορικά δρομάκια, τις στοές, τις καμάρες και τα παλιά πέτρινα σπίτια. Αξιοθέατα σημαντικά είναι η Πορτάρα που εντυπωσιάζει. Πρόκειται για την είσοδο του ατέλειωτου αρχαϊκού ναού του Απόλλωνα, που άρχισε να χτίζει στα μέσα του 6ου αι. π.Χ. ο τύραννος της Νάξου Λύγδαμης, πάνω στο νησάκι που οι ντόπιοι αποκαλούν Παλάτια. Ο ναός δεν τέλειωσε ποτέ, το νησάκι όμως συνδέθηκε με την τραγική ιστορία της Αριάδνης, την οποία εδώ εγκατέλειψε σύμφωνα με τη μυθολογική παράδοση ο Θησέας, και εδώ τη συνάντησε ο Διόνυσος και την έκανε γυναίκα του, ή κατά μια άλλη παραλλαγή, από εδώ πήδηξε η Αριάδνη στη θάλασσα και πνίγηκε.
Το Κάστρο είναι χτισμένο στην κορυφή ενός λόφου και προσφέρει εκπληκτική θέα. Περνώντας την Τρανή Πόρτα θαυμάστε τον πύργο με τις πολεμίστρες, που διατηρούνται στην αρχική τους θέση. Ενδιαφέρον παρουσιάζουν και τα σπίτια και έχουν στις προσόψεις τους εντοιχισμένα οικόσημα. Στο κάστρο θα δείτε και την βενετσιάνικη εκκλησία, το κτίριο της Σχολής Καλογραιών (Ουρσουλινών), τη μητρόπολη των Ρωμαιοκαθολικών και την κατοικία του καθολικού επισκόπου. Επίσης το ερειπωμένο σήμερα ανάκτορο του Μάρκου Σανούδου. Μέσα στο Κάστρο, ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν επίσης το Αρχαιολογικό Μουσείο, που στεγάζεται στο κτίριο των Ιησουιτών, όπου δίδασκαν καθολικοί μοναχοί (σε αυτό φοίτησε για ένα διάστημα και ο μεγάλος συγγραφέας Νίκος Καζαντζάκης, όταν μετατράπηκε σε Εμπορική Σχολή), καθώς και η Καθολική Μητρόπολη. Σημαντικό αξιοθέατο αποτελεί και ο «Κούρος», άγαλμα 6,5 μέτρων που ανακαλύφθηκε από ντόπιους το 1943 στο χωριό Μέλανες.
Σημαντική είναι η Μητρόπολη με εικόνες και εξαιρετικό μαρμάρινο τέμπλο, χτισμένη στην περιοχή της αρχαίας αγοράς. Οι μονολιθικές κολόνες από γρανίτη θεωρείται πως έχουν μεταφερθεί από το ναό του Απόλλωνα της Δήλου. Στη Χώρα θα δείτε πολλές εκκλησίες, ορθόδοξες και καθολικές που οι περισσότερες είναι κλειστές. Παλαιότερη είναι η Παναγία η Βλαχερνιώτισσα, με ξυλόγλυπτο τέμπλο εξαιρετικής τέχνης και εικόνες σημαντικές έργα του Κρητικού ζωγράφου Άγγελου, μαθητή του Ελ Γκρέκο. Στην ευρύτερη περιοχή θα δείτε πολλά μνημεία, μονές, πύργους και εκκλησάκια.
Σημαντικό αξιοθέατο του νησιού είναι το χωριό Απείραθος, από τα πιο όμορφα χωριά των Κυκλάδων, χτισμένο στους πρόποδες του βουνού Φανάρι (883 μ.), σε σχεδόν γυμνό τοπίο. Το χωριό διατηρεί σχεδόν ανέπαφη την αρχιτεκτονική μορφή του από την περίοδο της Βενετοκρατίας. Οι κάτοικοι διατηρούν τα ιδιότυπα ήθη και έθιμά τους, τη δική τους διάλεκτο, φορούν διαφορετική ενδυμασία από τους άλλους Ναξιώτες και συνεχίζουν τη μεγάλη πνευματική και καλλιτεχνική παράδοση, ιδιαίτερα στην υφαντική και τη χειροτεχνία, όλα χαρακτηριστικά που σχετίζονται με την παράδοση που τους θέλει να κατάγονται από την Κρήτη. Στο χωριό θα δείτε τους πύργους των παλαιών ηγεμόνων του νησιού Σομαρίπα και Σφόρτσα-Κάστρι, που αποτελούν και αντιπροσωπευτικά δείγματα της οχυρωματικής αρχιτεκτονικής των χρόνων της Βενετοκρατίας και πολλές εκκλησίες.
Σημαντικά αξιοθέατα είναι ακόμη ο μισοτελειωμένος κούρος του Απόλλωνα, μήκους 11 μ., ξαπλωμένος στο σημείο που βρέθηκε κοντά στο χωριό Απόλλωνας. Η εκκλησία της Παναγίας της Απεραθίτισσας με το μαρμάρινο τέμπλο, στον Απέραθο και η εκκλησία της Παναγίας της Φιλοτίτισσας με το μαρμάρινο τέμπλο και τις παλιές εικόνες, η σπηλιά Αριά του Ζα, τόπος λατρείας του Δία και κατά την τουρκοκρατία καταφύγιο των χριστιανών, στο Φιλότι• Επίσης μη χάσετε τα - τα γραφικά χωριά της ορεινής Νάξου.

Οδικές Αποστάσεις
Οι αποστάσεις που θα καλύψετε στη Νάξο είναι σημαντικές. Ο Aπόλλωνας από την χώρα απέχει 48 χλμ. εάν πάρετε τον εσωτερικό δρόμο προς την ανατολική πλευρά του νησιού και 36 χλμ. εάν ακολουθήσετε τον νεώτερο παραθαλάσσιο της δυτικής πλευράς.
Aγ. Αννα 6 χλμ., Aπείρανθος 26 χλμ., Eγκαρές 7 χλμ., Kορωνίδα 37 χλμ., Mέλανες 8 χλμ., Σαγκρί 11 χλμ., Φιλότι 19 χλμ., Xαλκί 16 χλμ. και Πύργος Xειμάρου 32 χλμ.

Υγεία
Κέντρο Υγείας Χώρας, 22850-23333, 23550
Αγροτικό Ιατρείο Αγίου Αρσενίου, 22850-41484
Αγροτικό Ιατρείο Απειράνθου, 22850-61206
Αγροτικό Ιατρείο Κόρωνα, 22850-51280
Αγροτικό Ιατρείο Μέλανων, 22850-62372
Αγροτικό Ιατρείο Τρίποδες, 22850-41221
Αγροτικό Ιατρείο Χαλκί, 22850-31206
Αγροτικό Ιατρείο Τρίποδες, 22850-41221
Αγροτικό Ιατρείο Φιλότι, 22850-31404

Ακτοπλοϊκή σύνδεση
Η Νάξος βρίσκεται 103 ναυτικά μίλια μακριά από τον Πειραιά και συνδέεται με τον Πειραιά και τη Pαφήνα. Τα δρομολόγια είναι πυκνά.
Λιμεναρχείο Πειραιά, 210-4226000
Λιμεναρχείο Λαυρίου, 22920-4124800
Λιμεναρχείο Θεσσαλονίκης, 2310-531505
Λιμεναρχείο Καβάλας, 2510-223716
Λιμεναρχείο Νάξου, 22850-22300
Πρακτορείο Πειραιά, 210-4124800
Πρακτορείο Νάξου, 22850-23965

Αεροπορική σύνδεση
Οι Ολυμπιακές Αερογραμμές πραγματοποιούν πτήσεις από Αθήνα. Το αεροδρόμιο απέχει 1 χλμ. από τη Χώρα στα νότια. ΟΑ Αθήνας, 210-9666666, ΟΑ Ελευθέριος Βενιζέλος, 210-3530000. ΟΑ Νάξου, 22850-23043 και Αεροδρόμιο Νάξου, 22850-23292.

Χρήσιμα Τηλέφωνα
Δήμος Νάξου, 22850-22717
Αστυνομία, 22850-22100
Λιμεναρχείο, 22850-22300
ΟΤΕ, 22850-22399
ΕΛΤΑ, 22850-22211
Ταξί, 22850-22444
ΚΤΕΛ, 22850-22291
Αρχαιολογικό Μουσείο, 22850-22725
Μουσείο Μητρόπολης, 22850-24151
Δήμος Δρυμαλίας, 22850-32647
Αστυνομία Χαλκί, 22850-31224
ΕΛΤΑ Χαλκί, 22850-31226

Παραλίες
Στη Νάξο θα βρείτε μερικές από τις πλέον καθαρές παραλίες της χώρας όπως ο Άγιος Γεώργιος, που βρίσκεται μέσα στη Χώρα και είναι και το κέντρο του windsurfing, o Άγιος Προκόπης, που βρίσκεται 7 χλμ. από τη Χώρα με χοντρή άμμο, η Αγία Άννα συνέχεια της παραλίας του Αγίου Προκοπίου. Άλλες παραλίες είναι η Πλάκα, η Μικρή Βίγλα, το Καστράκι, το Αλυκό που ξεχωρίζει με τους αμμόλοφους και τα δασάκια από κέδρους που το περιβάλλουν και το Πυργάκι.

Διαμονή Ξενοδοχεία
Πέρα από τα πολλά οργανωμένα ξενοδοχεία, υπάρχουν εκατοντάδες διαθέσιμα ενοικιαζόμενα δωμάτια, αλλά και πολύ καλά οργανωμένα κάμπινγκ. Σ’ όλες τις παραλίες θα βρείτε δωμάτια για διαμονή και ξενοδοχεία α΄, β΄, γ΄ και δ΄ κατηγορίας. Για περισσότερες πληροφορίες επικοινωνήστε με την αστυνομία ή το Δήμο.

Αθλητισμός
Σε όλες τις παραλίες μπορείτε να απολαύσετε γουϊντσέρφινγκ, ιστιοπλοΐα, σκι κ.ά.

Έθιμα – Εκδηλώσεις
Τις Απόκριες αναβιώνουν τα διονυσιακά έθιμα με τους κουδουνάτους και κορδελάτους στα χωριά Απείρανθο και Φιλότι, στις 23 Ιουνίου, παραμονή του Αϊ-Γιάννη νέοι και νέες πηδούν τις φωτιές και ζυμώνουν το αρμυροπιτάρι, ενώ στις 14 Ιουλίου γίνεται το πανηγύρι του Αγίου Νικοδήμου που είναι και πολιούχος του νησιού με χορό και μουσική. Στις 15 Αυγούστου τελούνται τα Διονύσια, πολιτιστικές εκδηλώσεις με εκθέσεις και συναυλίες.

Internet
Γενικές πληροφορίες, www.gto.gr/gr/accomm/loc/result.php?loc=NAXOS
Παραλίες, αξιοθέατα, γεωγραφία και πολλά στοιχεία, 2tee-korth.kyk.sch.gr/alexandra/p15.htm
Φωτό, www.apodimos.com/arthra/AUGOUSTOS_2003/NAXOS_ISTORIA_HLIOS_KAI_THALASSA
Διαδρομές αξιοθέατα, www.bestofgreece.net/naxos
Πληροφορίες, www.naxosnet.gr/main.htm και www.cityvox.com/guide/0,5945,NAXGRCACCCIT,00.html
Περιβαλλοντικές κινήσεις, users.otenet.gr/~epsyrou/naxos/naxos1.htm
Χάρτες πολλές πληροφορίες, www.geocities.com/eidiko_naxos/NHSIGEOGRAF.html και hellasislands.gr/naxos/el/naxos-el.htm
Συγκοινωνίες, πληροφορίες, αξιοθέατα, μετακινήσεις, students.ceid.upatras.gr/~lazaris/naxos/html/naxosgr.html
Διαμονή και άλλα στοιχεία, www.athellas.gr/cat_content.asp?lng=el&catid=499&cattypeid=104&contentid=416&menu2=147&menu3=205&menu4=387&htab=1&visible=1

Αυτό το κείμενό μου δημοσιεύτηκε στο ταξιδιωτικό έντυπο ΠΕΡΙΗΓΗΣΕΙΣ - Εφημερίδα Ημερησία, τ. 45 2004-2005