Διάσημες πλατείες της Ευρώπης (2)

Η πλατεία Συντάγματος, η Αριστοτέλους, αυτές του Ναυπλίου, της Ρόδου, της Κέρκυρας, της Δράμας, της Πορταριάς και της Μακρινίτσας έχουν πλέον ένα κοινό γνώρισμα: είναι οι οκτώ απο τις εξήντα διάσημες πλατείες της Ευρώπης. Την εξέλιξή τους μέσα στην πορεία της Γηραιάς Ηπείρου, ως στοιχείο της ευρωπαϊκής κουλτούρας, νευραλγικό σημείο της αστικής ζωής και ταυτότητας, αναδεικνύει το ερευνητικό ευρωπαϊκό πρόγραμμα «Η πλατεία, ευρωπαϊκή πολιτισμική κληρονομιά - culture 2000».

Εξήντα συνολικά διάσημες πλατείες (Ντελ Κάμπο της Σιένα, Ρεάλ της Βαρκελώνης, Φερέτο της Μέστρε Ιταλίας κ.ά.) μπήκαν στο μικροσκόπιο ερευνητών που παρακολούθησαν τον σύνθετο χαρακτήρα τους για να διαφυλάξουν τη σημασία τους στο παρόν και στο μέλλον.

Πέντε ομάδες από ισάριθμα πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα (IUAV – Βενετία, ETSAΒ - Βαρκελώνη, Maison des Sciences de l’ Homme - Παρίσι, Jagiellonian University - Κρακοβία, Σύνδεσμος Ιταλικών Πόλεων για την Tέχνη και τον Πολιτισμό - Ρώμη κ.ά.) με συντονιστή του προγράμματος το τμήμα Αρχιτεκτόνων και το Μεταπτυχιακό Αρχιτεκτονικής Τοπίου του ΑΠΘ ασχολήθηκαν αφενός με τις πλατείες της χώρας τους, αφετέρου με πλατείες της Ευρώπης συνολικά και συγκριτικά. Το πολύτιμο υλικό που προέκυψε παρουσιάστηκε στη Βενετία σε μια έκθεση που μεταφέρθηκε στη Θεσσαλονίκη και εγκαινιάζεται αύριο στο αίθριο του Βυζαντινού Μουσείου.

Η ελληνική ομάδα με επικεφαλής την καθηγήτρια Αρχιτεκτονικής κ. Μαίρη Ανανιάδου-Τζημοπούλου αναζήτησε τις πιο ολοκληρωμένες εκφράσεις της ελληνικής πλατείας, ενώ ταυτόχρονα ερεύνησε τρεις πλατείες άλλων χωρών: Μπέρμιγχαμ, Βελιγράδι και Οδησσό – την πλατεία με την περίφημη σκάλα της Οδησσού γνωστή από το φιλμ του Αϊζενστάιν «Θωρηκτό Ποτέμκιν». «Η πλατεία ως χώρος συνάθροισης αρχικά, πολιτικού και εμπορικού χαρακτήρα στη συνέχεια, ως ελεύθερος χώρος ψυχαγωγίας αργότερα, εξελίσσεται μέσα στην ιστορία ρωμαϊκή, μεσαιωνική και νεότερη σ’ όλες τις χώρες της Ευρώπης. Πολιτικό κέντρο κάθε πόλης -οι ωραιότερες βρίσκονται στους ιστορικούς πυρήνες του πολεοδομικού ιστού- εξασφαλίζουν μια συνέχεια στον χαρακτήρα του ευρωπαϊκού πολιτισμού», εξηγεί στην «Κ» η καθηγήτρια αρχιτεκτονικής κ. Αλέκα Γερόλυμπου, μέλος της ερευνητικής ομάδας.

Βάσει της ιστορικής διαδρομής στον ελληνικό χώρο διακρίνονται διαδοχικές μορφές πλατείας, καθώς η «αρχαιοελληνική παράδοση της Αγοράς αλλά και της “πλατείας” οδού θαμπώνει και ενίοτε χάνεται στα βυζαντινά χρόνια και στα χρόνια της τουρκοκρατίας. Στους λατινοκρατούμενους τόπους ακολουθούν τη λογική της ιταλικής πλατείας και στον ορεινό όγκο και στα νησιά καθιερώνεται η πλατεία του Πλατάνου. Κάτω από τον αιωνόβιο πλάτανο (σαν αρχιτεκτονικό στοιχείο) με το τρεχούμενο νερό –ένα σταθερό σημείο σκιάς- συγκεντρώνονται αυθόρμητα όλες οι παραδοσιακές λειτουργίες ενώ η «νεοκλασική» πλατεία γεννιέται τον 19ο αιώνα όταν το ελληνικό κράτος ανασχεδιάζει όλες τις πόλεις. «Μελετήσαμε όλες τις διαδοχικές επεμβάσεις (καμιά πλατεία στην Ελλάδα δεν έχει αλλάξει όψεις τόσες φορές όσο η πλατεία Ομονοίας) και τους διαγωνισμούς» επισήμανε η κ. Γερόλυμπου. Η «Χάρτα Ευρωπαϊκών Πλατειών» μπορεί να αποτελέσει οδηγό για κάθε τοπική Αρχή που σχεδιάζει να ανακατασκευάσει την πλατεία της πόλης της.

(πηγή: www.kathimerini.gr, 7/11/2007)

Σχετικό: http://traveladvisorgr.blogspot.com/2007/11/blog-post_9975.html